Vì một nền văn chương không biên giới

31-07-2012 15:26 | Văn hóa – Giải trí
google news

Giờ đây, càng ngày càng có nhiều tác phẩm văn học Việt được dịch ra tiếng nước ngoài và được bạn đọc quốc tế biết đến.

(SKDS) - Giờ đây, càng ngày càng có nhiều tác phẩm văn học Việt được dịch ra tiếng nước ngoài và được bạn đọc quốc tế biết đến. Mới đây, cuốn nhật ký chiến trường của liệt sĩ Đặng Thùy Trâm được dịch ra tiếng Nga (bản dịch ra tiếng nước ngoài thứ 18 của tác phẩm này) càng khẳng định được giá trị văn chương không biên giới - mặc dù người viết không phải là một nhà văn chuyên nghiệp mà là một bác sĩ chiến trường.

Các tác phẩm thuần Việt luôn có giá trị

Là một cuốn nhật ký chiến trường có sức lan tỏa tuyệt vời đối với thế hệ trẻ Việt Nam, tinh thần của Nhật ký Đặng Thùy Trâm đã được giới văn chương, nhiều độc giả trên thế giới ái mộ. Trước khi được dịch sang bản tiếng Nga, rất nhiều nước trên thế giới đã có có nhã ý dịch cuốn sách sang tiếng bản địa. Chính tình yêu với nước Nga, với nhân cách và ý chí con người Nga được liệt sĩ Đặng Thùy Trâm thể hiện trong cuốn sách là động lực để gia đình liệt sĩ đồng ý đưa cuốn nhật ký này đến với độc giả quốc gia thứ 18 ngoài biên giới Việt Nam.

 Tập truyện ngắn Việt Nam bằng tiếng Hàn Quốc.

Trước Nhật ký Đặng Thùy Trâm, Việt Nam đã có nhiều tác phẩm được dịch ra tiếng nước ngoài. Rõ ràng độc giả quốc tế đã nắm bắt được những thành tựu của văn chương Việt khi nhắc đến những tác giả, tác phẩm nổi tiếng họ được đọc. Đó là Truyện Kiều của Nguyễn Du, thơ Nguyễn Trãi, tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, thơ Hồ Xuân Hương, thơ Lý Trần, Nam Cao, Vũ Trọng Phụng, Vũ Hoàng Chương, Hàn Mặc Tử, Xuân Diệu, Huy Cận... Giới văn chương và dịch thuật Việt cũng đã có nỗ lực trong việc giới thiệu đến độc giả quốc tế những tên tuổi chủ đạo của nền văn nghệ Việt Nam như Ma Văn Kháng, Hồ Anh Thái, Bảo Ninh, Nguyễn Huy Thiệp, Dương Hướng, Nguyễn Khắc Trường, Lê Minh Khuê, Nguyễn Quang Thiều, Dương Thu Hương, Phạm Thị Hoài, Nguyễn Quang Thân...

Gần đây, các tác giả nổi bật của văn chương đương đại là Lý Lan, Nguyễn Nhật Ánh, Nguyễn Ngọc Tư và Nguyễn Ngọc Thuần cũng gây ấn tượng tốt cho độc giả Thụy Điển, Hàn Quốc, Anh. Điều đặc biệt bởi họ đều là những tác giả với văn phong mang đậm tính vùng miền, bởi vậy, việc chuyển ngữ và đưa tác phẩm đi vào tâm hồn người đọc là một nỗ lực đáng khen ngợi.
 
Trước đó, Nhà xuất bản Kim Đồng cũng có một bước đột phá khi đưa truyện cổ tích Việt Nam đến với độc giả các nước Mỹ, Hàn Quốc, Thụy Điển, Nhật Bản, Campuchia, CH Czech và Đài Loan (Trung Quốc)... Đó cũng chính là động thái khẳng định những giá trị văn chương, văn hóa truyền thống đậm chất thuần Việt được sáng tạo bởi trí tuệ con người Việt.

Chung tay vì một nền văn chương quốc tế hóa

Điều dễ nhận thấy là phần lớn những tác phẩm được dịch ra tiếng nước ngoài đều do tự phát, tự vận động hoặc do may mắn. Điều này vô hình trung không quảng bá được tối đa tinh thần của tác phẩm đến với độc giả. Việt Nam chưa có nhiều cuộc giao lưu, trao đổi bản thảo giữa nhà văn và dịch giả. Mối cản trở trong quảng bá, giới thiệu tác phẩm cũng từ đó nảy sinh. Chúng ta chưa thể có các trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài - điều mà các nước luôn đặt lên hàng đầu khi muốn quảng bá văn hóa đất nước mình. Pháp và Hàn Quốc là hai đất nước làm rất tốt mô hình này ở Việt Nam.

 Bản dịch Nhật ký Đặng Thùy Trâmbằng tiếng Nga.
Việt Nam chúng ta có không ít những dịch giả, nhà văn đa năng, cả ở Việt Nam và nước ngoài. Tuy nhiên, các giải thưởng về dịch thuật quá “hẻo”, chưa có một thiện ý chính danh khiến nhiều dịch giả e ngại mặc dù có khả năng, yêu thích và muốn chuyển ngữ văn chương Việt ra tiếng nước ngoài. Nắm bắt được xu thế này, sau Hội nghị quảng bá văn học Việt Nam ra thế giới năm 2010, Hội Nhà văn Việt Nam đã thành lập trung tâm dịch thuật để có thể chuyển ngữ các tác phẩm tiếng Việt ra ngôn ngữ nước ngoài và ngược lại.
 
Từ bấy đến nay, những hoạt động đàm phán dịch tác phẩm và bản quyền văn chương Việt đã có những chuyển biến tích cực. Giải thưởng dịch thuật được trao cho những dịch giả Nguyễn Bích Lan (Triệu phú khu ổ chuột), Lê Đăng Hoan (tác giả Ko Un - Hàn Quốc), Thụy Anh (Olga Berggoltz của tôi) đã thực sự làm nức lòng những người quan tâm đến văn chương quốc tế. Và từ đó nhen nhóm lên niềm hi vọng về những tác phẩm văn chương Việt gây tiếng vang ở nước ngoài.

Nắm bắt được tâm lý của những nhà văn Việt Nam cũng như xu hướng hội nhập văn chương đang rộng mở, nhiều công ty sách tư nhân đã chủ động đưa văn chương Việt hòa vào dòng chảy chung của thời đại. Chibook là đơn vị tiên phong công bố dự án đưa văn học Việt xuất ngoại. Ở hội chợ bản quyền sách ở Kuala Lumpur và tới đây là Hội chợ sách quốc tế Bắc Kinh, các tác phẩm văn học Việt dịch ra tiếng nước ngoài đã và sẽ đến tận tay những người yêu sách. Nhà xuất bản Trẻ, Nhà xuất bản Kim Đồng cũng đã có nhiều nỗ lực tích cực để không “thua bạn kém bè” trong việc đưa văn chương Việt đến với bạn đọc nước ngoài.

Trên thực tế, rất nhiều người Việt xa quê hoặc người gốc Việt sinh ra và lớn lên ở nước ngoài có nhu cầu rất cao về việc tìm hiểu văn hóa, văn nghệ của quê hương bằng ngôn ngữ đất nước họ đã, đang và sẽ sinh sống nhiều năm. Bởi vậy, không có lý do gì để chúng ta không chung tay vì một nền văn chương quốc tế hóa.   

Thành Vinh


Ý kiến của bạn