Để phòng chống muỗi truyền bệnh, một số biện pháp can thiệp được tác động vào giai đoạn muỗi trưởng thành. Riêng ấu trùng muỗi ở giai đoạn bọ gậy và cung quăng cũng có những biện pháp giải quyết. Ngoài việc sử dụng các loại hóa chất diệt, còn có phương pháp dùng các loại vi khuẩn diệt ấu trùng thả xuống các thủy vực. Các loại vi khuẩn này tiết ra những độc tố có thể diệt được ấu trùng muỗi, làm hạn chế sự phát triển của muỗi trưởng thành.
Vi khuẩn Bacillus thuringiensis
Bacillus thuringiensis tạo ra chất độc tố có thể diệt ấu trùng của muỗi và ruồi vàng rất hiệu nghiệm sau khi chúng ăn phải vào cơ thể. Với liều lượng bình thường, Bacillus thuringiensis không có hại đối với các sinh vật khác như cá, những loại động vật bậc cao và con người. Vi khuẩn này thích hợp để xử lý nước ăn và tưới tiêu, có tác dụng diệt các loại ấu trùng đã kháng hóa chất. Nó có tác dụng phân tán nhanh trong môi trường và được tái sử dụng theo định kỳ. Về giá trị kinh tế, chúng đắt hơn các loại có khả năng điều hòa côn trùng phát triển. Bacillus thuringiensis thường được sản xuất dưới dạng bột thấm nước và dạng hạt, gần đây đã sản xuất thêm dạng bánh nổi trên mặt nước và phân tán trong vòng 30 ngày. Hiệu quả của các loại bánh vi khuẩn không bị ảnh hưởng do thay đổi môi trường, vì vậy sản phẩm này thích hợp cho cả môi trường ổn định và tạm thời. Các bánh vi khuẩn có hình nhẫn với đường kính 5 cm dùng để xử lý những điểm sinh sản của ấu trùng muỗi gần nhà ở như ao, chậu, bể và những nơi khó đến gần. Ở những thủy vực nước lộ thiên, bánh vi khuẩn Bacillus thuringiensis không có hiệu lực cao vì dễ bị gió thổi dạt vào một bên bờ. Bánh vi khuẩn nếu sử dụng ở các nơi có nguồn nước bị ô nhiễm cũng không có hiệu quả vì dễ bị chất bùn, rác bám quanh, vì vậy nên dùng ở các thủy vực nước sạch. Bacillus thuringiensis thường được xem là một sản phẩm sinh học, chủ yếu là vi khuẩn đã chết, bào tử sống và các tinh thể độc trong các bào tử không sinh sản, vì vậy sản phẩm này có tác dụng như là một chất diệt côn trùng sản xuất bằng phương pháp sinh học.
Vi khuẩn Bacillus sphaereicus
Đây là một loại sản phẩm được sản xuất từ một loại vi khuẩn khác gọi là Bacillus sphaereicus, nó cũng tạo ra được độc tố. Sản phẩm này có đặc điểm giống như Bacillus thuringiensis nhưng có hiệu quả cao hơn khi sử dụng tại những nguồn nước bị ô nhiễm, còn Bacillus thuringiensis chỉ có hiệu lực ở các nguồn nước sạch. Nhược điểm của sản phẩm Bacillus sphaereicus là không có tác dụng đối với ruồi vàng và muỗi truyền bệnh Aedes aegypti nhưng có ưu điểm là tác dụng diệt ấu trùng lâu hơn loại Bacillus thuringiensis. Sản phẩm Bacillus sphaereicus có khả năng diệt được ấu trùng muỗi Culex rất hiệu quả ở môi trường nước bị ô nhiễm. Trong môi trường này, Bacillus sphaereicus có hiệu quả cao hơn các loại khác, có ưu điểm là khá an toàn đối với những sinh vật không cần tiêu diệt và có mức độ kháng thấp. Mặc dù sản phẩm Bacillus sphaereicus đang còn trong quá trình sản xuất nhưng một số sản phẩm đã có trên thị trường. Tại các khu vực thử nghiệm, các bánh sản phẩm Bacillus sphaereicus phân tán chậm và có hiệu quả trong vòng 8 tuần. Sản phẩm này cũng có dạng hạt, bột thấm nước và dung dịch đậm đặc.
Ngoài các biện pháp tác động ảnh hưởng vào muỗi trưởng thành, việc sử dụng phương pháp sinh học để diệt ấu trùng muỗi truyền bệnh bằng ứng dụng tác động của độc tố các vi khuẩn là một biện pháp phối hợp can thiệp cùng với những loại hóa chất diệt ấu trùng cũng được ngành y tế dự phòng quan tâm để khống chế bệnh phát triển. Sử dụng biện pháp dùng vi khuẩn diệt ấu trùng muỗi mặc dù trên thực tế ứng dụng chưa được phổ biến nhưng nếu có điều kiện và triển khai thực hiện với đầy đủ quy trình kỹ thuật cũng góp phần hạ thấp mật độ hoạt động của trung gian truyền bệnh.
TTƯT.BS. Nguyễn Võ Hinh