Chính vì vậy, việc phải nhập khẩu phim hoạt hình của nước ngoài là điều khó tránh khỏi, từ đó người xem thêm “khát” phim hoạt hình thuần Việt. Đâu là lý do khiến phim hoạt hình Việt “thua” ngay trên sân nhà?
Vắng bóng và nhiều “bệnh”
Thực tế không thể phủ nhận, phim hoạt hình ở nước ta những năm gần đây và hiện tại không có hoặc rất ít tác phẩm được chiếu rạp. Tính riêng năm 2019, hầu hết các phim hoạt hình chiếu rạp ở Việt Nam đều là những tác phẩm của nước ngoài sản xuất. Trong đó có thể kể đến Đẳng cấp thú cưng 2, Gấu trúc về nhà, Dumbo: Chú voi biết bay, Vua khủng long, Câu chuyện đồ chơi 4, Shin - Cậu bé bút chì, Tiếng hát nhân ngư, Elcano và Magellan: Hành trình bốn bể, Chú cừu Shaun the Sheep... rất hấp dẫn, đạt doanh thu “khủng” ở các phòng chiếu Việt. Lý do những phim hoạt hình này thu hút người xem không chỉ bởi được làm với công nghệ mới nhất, hình ảnh đẹp, âm thanh tốt mà còn bởi ở cách dựng phim, nội dung nhiều tầng lớp ý nghĩa khiến khán giả bị mê hoặc.
Có nhiều lý do khiến phim hoạt hình Việt còn thua ngay trên sân nhà, dù chúng ta có thị trường tiềm năng. Nhiều nghệ sĩ làm nghề cho rằng, chúng ta thiếu những kịch bản hay, chất lượng. Nhà biên kịch Phạm Thị Thanh Hà, Trưởng phòng Kịch bản (Hãng phim Hoạt hình Việt Nam) cho biết, kịch bản phim ra rạp không chỉ đơn thuần như những kịch bản làm phim đặt hàng cho nhà nước. Bởi vì phim chiếu rạp còn tính đến yếu tố khán giả, yếu tố thị trường. Đầu tư cho một bộ phim ra rạp rất lớn, đặc biệt với hoạt hình không chỉ là đầu tư cho riêng bộ phim hoạt hình đó mà còn phải thay đổi gần như hệ thống công nghệ làm phim thì phim mới đủ chất lượng kỹ thuật để ra rạp.
Phim hoạt hình Hành trình nhân quả dự kiến ra mắt khán giả cuối 2019 nhưng hiện tại vẫn rất im ắng.
Đã vậy, máy móc, phương tiện lạc hậu và nguồn lực con người còn hạn chế nên phim hoạt hình Việt càng gặp khó. Ở nước ngoài, một bộ phim hoạt hình đủ chuẩn để ra rạp đòi hỏi đội ngũ nhân sự lành nghề, kinh phí đầu tư “khủng” có thể lên tới cả triệu USD, công nghệ làm phim tiên tiến và quy trình rất khắt khe thì chúng ta đang ở chiều ngược lại. Vì thế, đây là rào cản khiến các nhà sản xuất phim hoạt hình trong nước không thể có những tác phẩm lớn, xứng tầm để chiếu rạp. Nhà sản xuất phim Leo Đinh thừa nhận, để thực hiện phim hoạt hình dài hơi, mang ra rạp, cần một nguồn kinh phí rất lớn, buộc đơn vị phải tính toán đầu tư sao cho hợp lý. Ngoài ra, để có một đội ngũ nhân lực đồng đều, cũng cần một khoảng thời gian dài để xây dựng, đào tạo và phát triển. Cùng quan điểm, PGS.TS. Nguyễn Thị Minh Thái chia sẻ, vì thực hiện khó, vốn đầu tư nhiều, phương tiện kỹ thuật hiện đại... nhưng khi đưa ra rạp, doanh thu chưa chắc bằng một bộ phim truyện trung bình nên nhiều nhà sản xuất e ngại, chùn tay và không dám mạo hiểm.
Nhiều việc phải làm
NSND Đặng Nhật Minh chia sẻ, hiện nay, lượng phim hoạt hình nhà nước sản xuất để phục vụ nhu cầu của khán giả nhí còn quá ít và chưa tới được với rộng rãi trẻ em chứ chưa kể phim chiếu rạp. Năm 2019, khán giả rất mong chờ bộ phim hoạt hình chiếu rạp do ê-kíp Việt Nam sản xuất mang tên Hành trình nhân quả với định dạng 2D, chất lượng phim theo tiêu chuẩn Nhật Bản. Theo chia sẻ của ê-kíp sản xuất, phim có hình ảnh hang Sơn Đoòng được lấy làm cảm hứng để xây dựng linh giới. Ngoài ra, những phong cảnh đặc trưng của Việt Nam như Vịnh Hạ Long, ruộng bậc thang Tây Bắc, đường hẻm Sài Gòn... được tái hiện trong phim. Dự kiến, cuối 2019, Hành trình nhân quả ra mắt khán giả nhưng đến nay, thông tin ra rạp hay công chiếu của Hành trình nhân quả vẫn “bặt vô âm tín”.
Trên thực tế, chúng ta đã có một số phim hoạt hình ra rạp và tạo sự chú ý, nhưng rất nhỏ giọt. Nổi bật có thể kể đến phim hoạt hình Monta trong dải ngân hà kỳ cục với phiên bản “made in Vietnam” được chiếu tại các rạp trong năm 2018. Bộ phim hoạt hình này hấp dẫn trước hết là được xây dựng theo chuẩn format của các kênh hoạt hình quốc tế. Tiếp đến là cách tạo hình nhân vật ngộ nghĩnh với những nét vẽ sinh động, dễ thương và đầy màu sắc. Ngoài ra, khán giả cũng bị cuốn hút qua những ý tưởng sáng tạo đầy trẻ trung và vui nhộn. Hoặc các phim hoạt hình Việt Con rồng cháu Tiên, Truyền thuyết gươm thần, Cuộc phiêu lưu của trứng, chanh và ớt, Dưới bóng cây... được công chúng yêu mến nhưng chỉ được chiếu trên các trang mạng chứ chưa đủ tầm để đem ra rạp chiếu thương mại.
Như đã nói trên, phim hoạt hình Việt còn nhiều điểm yếu cả chủ quan lẫn khách quan nên muốn ra rạp, các nhà sản xuất cần khắc phục được những khó khăn, đồng thời phải “chịu chi” và “chịu chơi”. Hiện nay, phim hoạt hình không chỉ dừng lại ở việc kể câu chuyện một cách trọn vẹn cũng như khán giả nhí cũng có những yêu cầu rất cao. Do đó, các nhà làm phim không thể cứ làm mãi theo cách cũ. Muốn hấp dẫn khán giả, các nhà làm phim hoạt hình Việt phải tìm tòi nhiều thủ pháp, sáng tạo và áp dụng hiệu quả trong cách kể chuyện, tạo kịch tính, cách khai thác tính cách nhân vật, cách tạo sự bất ngờ... Chúng ta cũng cần phải đầu tư, nâng cấp hệ thống, phương tiện kỹ thuật vì nếu cứ làm theo cách như “thời 1.0”, thì khó có thể hút được khán giả nhí thời 4.0 vốn đã có tư duy, đòi hỏi cao hơn trước.