Vẹo cột sống có thể tiến triển nặng hơn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Đặc biệt, người bệnh thường có tâm lý tự ti khi tham gia các hoạt động cộng đồng.
Thiếu niên bị lõm ngực, chức năng hô hấp giảm do vẹo cột sống
Một thiếu niên 15 tuổi bị lõm ngực bẩm sinh nặng, cột sống cong vẹo về bên phải và có biểu hiện khó thở đã được bác sĩ chỉ định phẫu thuật để điều trị dị tật.
Kết quả chụp CT 1.975 lát cắt tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. HCM cho thấy ngực lõm đồng tâm nặng, chỉ số Haller là 6 (bình thường chỉ số này dưới 2,5). Xương ức xoắn một góc 11,5 độ, tim bị đẩy lệch nhiều sang trái, cột sống ngực vẹo với góc Cobb khoảng 22,5 độ.
Siêu âm tim cho thấy tâm thất phải bị chèn ép, tạo hình ảnh phình giả, chức năng hô hấp bị suy giảm. Bệnh nhân đã được chỉ định phẫu thuật điều trị.
Cách phát hiện vẹo cột sống
Vẹo cột sống có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi (chiếm khoảng 1 - 4% dân số), thường gặp ở nữ nhiều hơn nam và phổ biến nhất ở lứa tuổi thanh thiếu niên (10 - 18 tuổi).
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến vẹo cột sống, trong đó 80 - 85% là không rõ nguyên nhân. Một số khác là do bệnh bẩm sinh hoặc liên quan tới các bệnh lý thần kinh - cơ. Ngoài ra, ngồi sai tư thế lâu ngày - đặc biệt trẻ em ở tuổi đi học – cũng có thể gây cong vẹo cột sống.
Mặc dù nghe có vẻ khó phát hiện, nhưng thực tế vẹo cột sống khá dễ nhận biết, vì đây là tình trạng biến dạng bất thường của cột sống.
Vẹo cột sống thường được người thân hoặc bạn bè phát hiện tình cờ. Ở trẻ nhỏ, bố mẹ có thể nhận ra khi tắm cho con hoặc đưa con đi bơi. Ở người lớn, tình trạng này dễ thấy khi mặc áo bó sát hoặc khi cởi trần.
Vẹo cột sống là một bệnh lý ảnh hưởng đến cấu trúc và hình dạng sinh lý của cột sống.
Một số dấu hiệu nhận biết vẹo cột sống bao gồm:
- Vai cao vai thấp.
- Mất cân đối giữa hai bên tay, hông hoặc khung chậu.
- Lồng ngực biến dạng, có ụ gồ vùng cột sống.
- Khi đứng thẳng, tay chân không đều nhau.
Ngoài ra, có thể thực hiện một số cách kiểm tra đơn giản như:
- Cho người bệnh đứng thẳng, dùng ngón tay miết dọc theo cột sống để quan sát độ thẳng.
- Yêu cầu đứng thẳng, gập người về phía trước để phát hiện phần lưng bị gồ lên bất thường.
Khi nghi ngờ bị vẹo cột sống, cần đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa phục hồi chức năng hoặc chuyên khoa cột sống đánh giá mức độ cong vẹo. Tùy theo tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định:
- Điều trị bảo tồn bằng phục hồi chức năng.
- Sử dụng áo nẹp chỉnh hình.
- Kéo giãn, nắn chỉnh cột sống bằng máy chuyên dụng.
- Phẫu thuật nếu cần thiết.
Phòng ngừa nguy cơ vẹo cột sống hiệu quả
Phòng ngừa vẹo cột sống nên bắt đầu từ việc duy trì tư thế đúng trong sinh hoạt hàng ngày. Khi ngồi, đứng hoặc làm việc, cần giữ lưng thẳng, vai mở rộng và không ngồi một chỗ quá lâu. Thay đổi tư thế thường xuyên sẽ giúp giảm áp lực lên cột sống.
Việc mang vác vật nặng sai cách cũng là nguyên nhân gây vẹo cột sống. Để hạn chế rủi ro, nên chia đều trọng lượng giữa hai tay hoặc sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như ba lô có quai chắc chắn. Điều này giúp phân bố đều và giảm áp lực lên cột sống.
Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường cơ lưng và cải thiện sự linh hoạt của cột sống. Các bài tập như kéo giãn, yoga hoặc Pilates rất hiệu quả trong việc duy trì sự dẻo dai và khỏe mạnh cho cột sống.
Duy trì cân nặng hợp lý cũng đóng vai trò quan trọng. Thừa cân sẽ làm tăng áp lực lên các đốt sống và đĩa đệm, từ đó làm tăng nguy cơ bị vẹo. Một chế độ dinh dưỡng hợp lý giàu canxi và vitamin D sẽ giúp xương chắc khỏe.
Cuối cùng, kiểm tra sức khỏe định kỳ và khám ngay khi có dấu hiệu bất thường như đau lưng, tê bì sẽ giúp phát hiện sớm vẹo cột sống và điều trị kịp thời.
Đối với trẻ em, cha mẹ nên:
- Khuyến khích trẻ vận động, tập thể dục đúng cách.
- Duy trì chế độ ăn uống giàu dưỡng chất giúp tăng mật độ xương.
- Theo dõi cân nặng hợp lý.
- Dạy trẻ tư thế đúng khi ngồi học, đi đứng và mang vác đồ vật.
