Liên tiếp trong hai ngày 28 và 30/9/2010, Vụ Y dược cổ truyền, Bộ Y tế đã có hai công văn khẩn gửi Sở Y tế các địa phương trong cả nước, Viện Kiểm nghiệm thuốc TW, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP. Hồ Chí Minh và các bệnh viện y dược cổ truyền yêu cầu tăng cường lấy mẫu kiểm tra, niêm phong số mẫu hiện có và tạm ngừng nhập vào bệnh viện mẫu dược liệu mang tên Phòng kỷ.
 Phòng kỷ. Ảnh: TM |
Phát hiện một số mẫu Phòng kỷ lưu hành trên thị trường có chứa acid aristolochic
PGS.TS. Trịnh Văn Lẩu- Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc TW cho biết, kết quả kiểm nghiệm của Viện Kiểm nghiệm thuốc TW cho thấy, hàm lượng acid aristolochic 1 theo nguyên trạng (mg/g) của 21 mẫu Phòng kỷ đang lưu hành trên thị trường do Viện Kiểm nghiệm thuốc TW và Bộ môn Y dược học cổ truyền - ĐH Y Hà Nội phối hợp lấy, dao động từ 0,001 - 1,363 mg/g. Cũng theo ông Trịnh Văn Lẩu, acid aristolochic gồm hai loại acid aristolochic 1 và acid aristolochic 2, đều là những tác nhân có độc tính cao, trong đó acid aristolochic 1 có độc tính cao hơn. Các chất này có bằng chứng có nguy cơ cao gây ung thư hoặc làm suy thận và đã được tìm thấy trong một số cây thuộc chi Aristolochia và Asarum thuộc họ Mộc hương.
Trao đổi với PV báo Sức khỏe & Đời sống sáng ngày 4/10, PGS.TS. Nguyễn Đăng Hòa- Giám đốc Trung tâm quốc gia về thông tin thuốc và theo dõi phản ứng có hại của thuốc cho hay, quan điểm hạn chế việc buôn bán, sử dụng thậm chí cấm lưu hành các dược liệu và các chế phẩm chứa acid aristolochic đã được thống nhất trong nhiều quyết định của cơ quan quản lý dược phẩm có uy tín trên thế giới. Điển hình như Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã có cảnh báo người tiêu dùng không sử dụng các dược liệu và sản phẩm có các dược liệu chứa các acid aristolochic. Theo Dược điển Việt Nam 4, xuất bản năm 2009 vị thuốc phòng kỷ có tác dụng lợi tiểu tiện, chống phù do thận, chống viêm giảm đau các bệnh phong tê thấp... và vị thuốc này được phép sử dụng trong một số loại thuốc y dược cổ truyền cũng như các thang thuốc bắc. Tuy nhiên, ông Hòa cũng nhấn mạnh: nếu vô tình trong thuốc mà người bệnh sử dụng có vị thuốc phòng kỷ có chứa acid aristolochic mà không hay biết thì sẽ vô cùng nguy hại đến sức khỏe, mà điển hình là bằng chứng có thể gây ung thư hoặc suy thận.
Tạm ngưng sử dụng và nhập vào BV
Trong công văn gửi Vụ Y dược cổ truyền - Bộ Y tế, Viện Kiểm nghiệm thuốc TW đã chỉ rõ, những dược liệu thuộc các chi Arsotolochia thuộc họ Mộc hương Aristolochiaceae bị nghi ngờ có chứa acid aristolochic gồm: Một số dược liệu mang tên Phòng kỷ như: Quảng Phòng kỷ, Hán Trung phòng kỷ; Rễ gió; Mộc hương nam; Một số vị thuốc mang tên Mộc thông như cây Mộc thông mã đậu linh hay Mộc thông. Đối với một số dược liệu chi Asarum cũng thuộc họ Mộc hương Aristolochiaceae có nghi ngờ chứa acid aristolochic là các dược liệu mang tên Tế Tân (toàn cây phơi hay sấy khô của một số cây thuộc chi Asarum).
 |
Theo Dược điển Việt Nam IV, xuất bản năm 2009, dược liệu Phòng kỷ bắc- Phấn Phòng kỷ (Radix Stephania tetrandra), họ Tiết dê (Menisipermaceace) không chứa acid aristolochic và được phép sử dụng. Do đó, Bộ Y tế yêu cầu các viện kiểm nghiệm, trung tâm kiểm nghiệm cũng như các cơ sở KCB cần phải tăng cường công tác kiểm tra để tránh nhầm lẫn dược liệu Phòng kỷ bắc- Phấn Phòng kỷ (Radix Stephania tetrandra), họ Tiết dê (Menisipermaceae) với các dược liệu Phòng kỷ có chứa acid aristolochic nói trên; Đồng thời phải tiến hành xác định đúng dược liệu thật mới được nhập và sử dụng... |
Thái Bình