Hỏi: Cháu của tôi vừa sinh ra một tuần lễ là bị vàng da rất nhiều phải trở lại bệnh viện nằm soi đèn. Xin cho biết có phải là bệnh gan không và nguyên nhân trẻ sơ sinh bị vàng da?
(Đoàn Văn Đức - Bạc Liêu)
Trả lời: Vàng da gây ra bởi rất nhiều nguyên nhân khác nhau, bất kỳ lý do nào gây ra việc gián đoạn chuyển hóa và đào thải bilirubin đều là nguyên nhân của bệnh.
Trong lâm sàng, các chuyên gia chia hai loại vàng da. Vàng da trước gan (trước khi mật được tạo thành bởi gan): đó là những nguyên nhân gây ra bởi sự tăng đột biến trong việc hủy hồng cầu (ly giải máu), vượt quá khả năng chuyển hóa của gan nên tăng lượng bilirubin trong máu. Hay gặp trong bệnh sốt rét, các bệnh tan huyết, ngộ độc thuốc, bệnh tự miễn dịch …Vàng da tại gan: vàng da gây ra bởi vượt quá khả năng chuyển hóa và đào thải bilirubin. Hay gặp trong bệnh: viêm gan (do virút hoặc do rượu), xơ gan, ngộ độc thuốc, hội chứng Crigler-Najjar, ung thư …Vàng da sau gan (sau khi mật được tạo ra trong gan): thường được gọi là vàng da do tắc nghẽn, mật từ gan không bài tiết theo đường mật vào ruột được. Hay gặp trong các bệnh: sỏi đường mật, ung thư (tụy, túi mật, đường mật), chít hẹp đường mật, viêm đường mật, dị dạng đường mật bẩm sinh, viêm tụy, nhiễm ký sinh trùng, phụ nữ mang thai …
Vàng da sơ sinh là một bệnh lý đặc biệt. Ra đời vài hôm thì trẻ bị vàng da do tình trạng tăng bilirubin trong máu, do rất nhiều nguyên nhân khác nhau và hay gặp là vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh (vàng ra vào ngày thứ hai hoặc thứ ba sau khi sinh, vàng da thường thoáng qua, không nguy hiểm. Nguyên nhân do gan chưa trưởng thành và sự hủy tế bào hồng cầu ở tuổi này); vàng da sơ sinh trong bất tương đồng nhóm máu (Rh, ABO) gây ra sự ly giải máu; vàng da do sữa mẹ (xảy ra khi trẻ được bú mẹ ở cuối tuần đầu sau sinh, do một chất nào đó trong sữa mẹ không được dung nạp); vàng da do máu tụ trong não (xảy ra do tụ máu trong não và hồng cầu ly giải tự nhiên gây tăng lượng bilirubin vượt quá khả năng chuyển hóa của gan).
Bs.CkII. Đặng Minh Trí
