Trừ khi cho trẻ nằm viện, việc cho uống thuốc là của các bậc cha mẹ. Nhiều người lo lắng rằng: nên cho trẻ uống bao nhiêu là vừa và phải cho uống như thế nào?
Liều lượng thuốc thường do bác sĩ chỉ định hoặc đối với những thuốc không cần kê toa thì liều lượng có ghi trên vỏ hộp thuốc. Cần phải biết rõ liều lượng thuốc cho trẻ trước khi đưa trẻ từ bệnh viện về nhà. Đối với trẻ nhỏ, liều lượng thuốc thường căn cứ theo trọng lượng của trẻ. Cho trẻ uống thuốc quá ít hoặc quá nhiều đều mang đến rủi ro cho sức khỏe của trẻ. Vì vậy, phụ huynh cần nắm rõ trọng lượng của con trẻ.
Thời gian và khoảng cách thời gian cho trẻ uống thuốc cũng rất quan trọng. Phụ huynh cần hỏi kỹ bác sĩ tại bệnh viện. Nếu trẻ em dùng nhiều loại thuốc vào những thời điểm khác nhau trong ngày, tốt nhất phụ huynh nên nhờ y tá viết ra một thời khóa biểu dùng thuốc rõ ràng để bạn có thể theo đó mà cho trẻ uống thuốc. Một điều khác cần lưu ý là có nhiều loại thuốc trẻ cần uống khi bụng đói, có nhiều loại thuốc phải uống ngay sau khi ăn. Phụ huynh cần phải biết loại thuốc mà trẻ sẽ uống rơi vào trường hợp nào.
Dụng cụ dùng để đong thuốc cũng rất quan trọng. Đối với dạng thuốc lỏng thì nên dùng những loại muỗng, tách có chia vạch có bán kèm theo chai thuốc. Không nên dùng các loại muỗng ăn thông thường ở nhà bếp vì có thể làm sai lạc liều lượng thuốc. Riêng đối với ống nhỏ đếm giọt thuốc, lọ thuốc nào phải dùng ống nhỏ ấy. Không được dùng ống nhỏ của lọ thuốc này để đếm giọt ở lọ thuốc khác.
Đối với dạng thuốc lỏng, nếu nhãn thuốc yêu cầu phải lắc lọ trước khi dùng thì cần lắc mạnh lo thuốc liên tục trong khoảng 30 giây.
Đối với trẻ sơ sinh, việc cho uống thuốc càng khó hơn. Trẻ sơ sinh chỉ có thể thích hợp với thuốc dạng lỏng. Để trẻ ở vị trí giống như khi cho trẻ bú mẹ hoặc cho ngồi ở ghế cao. Từ từ cho thuốc vào một bên má của trẻ (không nên cho thuốc nước vào ngay sau cuống họng vì thuốc có thể làm cho trẻ bị ho, sặc, nghẹt thở...) sau đó dùng tay ấn nhẹ 2 bên má của trẻ để thuốc được trẻ nuốt vào. Cũng có thể dùng núm vú cao su để đưa thuốc vào cơ thể của trẻ. Cho thuốc vào bình sạch, cho thêm vài muỗng nước sạch và đảo đều bình nhằm để thuốc phân tán đều. Sau đó cho trẻ bú đến hết thuốc. Tráng bình bằng 2 hoặc 3 muỗng canh nước sạch rồi cho trẻ bú tiếp.
Đối với những trẻ lớn hơn thì chúng đã có thể dùng thuốc dưới dạng viên nén hoặc viên nang. Một số loại viên nén có thể cà nhuyễn, một số viên nang có thể tháo ra để lấy phần bột thuốc bên trong. Tuy nhiên, không phải thuốc nào cũng có thể cà nhuyễn hoặc tháo bỏ nang thuốc. Cần phải hỏi bác sĩ, dược sĩ, y tá tại bệnh viện xem những loại thuốc mà trẻ sẽ dùng có thể cà nhuyễn hoặc tháo rời nang hay không. Thuốc sau khi cà nhuyễn hoặc tháo ra khỏi nang phải được cho trẻ uống ngay. Không nên để lâu vì sẽ làm thuốc bị biến chất.
Thông thường trẻ em thường thích một loại hương vị “ruột” nào đó. Vì vậy, cần tìm hiểu sở thích của trẻ để chúng dễ dàng chấp nhận việc uống thuốc. Đa số các loại thuốc dạng lỏng dành cho trẻ em đã được bào chế theo nhiều mùi vị khác nhau, cam, dâu, vanilla, chocolate...
Đối với những loại thuốc quá đắng, cần nên cho trẻ ngậm một mẫu nước đá nhỏ. Nhiệt độ lạnh trên lưỡi sẽ khiến trẻ không còn cảm nhận được vị đắng. Điều quan trọng phụ huynh cần lưu ý là không nên “đánh lừa” trẻ bằng cách nói thuốc là kẹo, là chè, là sirô… Vì lần sau chúng gặp một viên thuốc đánh rơi và chúng cứ nghĩ đấy là kẹo, hoặc thấy một lọ thuốc thì cứ nghĩ là sirô.
Trong trường hợp bận bịu công việc hoặc vì lý do nào đó mà bạn quên cho trẻ uống thuốc thì bạn lập tức cho chúng uống ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên, tại thời điểm mà bạn nhớ ra thì cũng gần thời điểm để uống liều kế thì bỏ hẳn liều đã quên. Chờ đến thời gian liều kế rồi cho trẻ uống như bình thường (chỉ là một liều bình thường chứ không được gấp đôi liều để bù cho liều đã quên).
Thời gian dùng thuốc trong bao lâu cần phải theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không tự ý ngưng thuốc khi thấy đứa trẻ mạnh khỏe trở lại. Cũng như không được tự ý tăng liều hoặc sử dụng thuốc lâu dài khi thấy đứa trẻ vẫn còn yếu.
Trước khi cho trẻ uống thuốc cần rửa tay sạch bằng xà phòng và lau tay khô bằng khăn sạch. Tất cả dược phẩm đều phải để tránh xa tầm với của trẻ em.
DS. NGUYỄN BÁ HUY CƯỜNG
(Khoa Dược- ĐH Murdoch- Úc)