Khi điều trị cho một người bệnh cao tuổi, thể lực yếu, khí huyết đều hư suy, tôi cho uống bài “Thập toàn đại bổ” - một bài thuốc cổ phương để bồi bổ cả khí phận và huyết phận. Lẽ thường, sau một thời gian uống thuốc này, khí huyết của người bệnh sẽ vượng và cơ thể trở lại khỏe mạnh. Tuy nhiên lần này, cũng bài thuốc trên, hiệu quả trị liệu lại không đạt.
Sau khi tìm hiểu, tôi đã phát hiện ra rằng, do không dặn dò kỹ bệnh nhân cách uống thuốc nên họ đã uống không đúng cách. Thập toàn đại bổ là một bài thuốc bổ, phải uống trước bữa ăn sẽ có lợi cho việc hấp thụ dinh dưỡng, nhưng tiếc thay, người bệnh lại uống sau khi ăn nên không đạt kết quả như mong muốn.
 |
Lần gần đây nhất, đó là trường hợp tôi nhận điều trị cho một cháu nhỏ ăn uống kém, không tiêu, đầy bụng, người gầy yếu. Tôi đã kê đơn thuốc kiện tỳ, trong đó có một số vị đắng để kích thích tuyến tiêu hóa, thúc đẩy dịch tiêu hóa để đạt mục đích điều trị. Sau khi sắc thuốc, cho cháu uống, nó kêu đắng và không chịu uống. Mẹ cháu gọi điện cho tôi và hỏi có thể cho đường thêm vào cho dễ uống được không? Trong lúc tôi đang bận tiếp bệnh nhân, chưa kịp suy nghĩ đã trả lời: Được, không sao!
Nghe theo lời tôi, mẹ cháu đã hòa thêm đường vào thuốc cho cháu uống. Kết quả là bệnh tình chẳng những không thuyên giảm mà ngày càng xấu đi, cháu càng lười ăn, ăn không tiêu, bụng trướng đầy… Sau tôi hiểu ra rằng uống thuốc đông y không được lạm dụng đường, bởi vì đường có thể ức chế một số hiệu quả của thuốc, làm đảo lộn việc hấp thu chất khoáng và vitamin trong cơ thể. Nhất là thuốc kiện tỳ mà cho thêm đường vào sẽ làm giảm kích thích tuyến tiêu hóa, làm chậm lại quá trình phân tiết thức ăn, dễ sinh đầy bụng, phình hơi… làm cho trẻ càng biếng ăn.
Cứ mỗi lần gặp “trục trặc” do sơ ý, chủ quan do việc không hướng dẫn tỉ mỉ, chu đáo, cụ thể cách uống thuốc tôi lại nhớ lại khi còn là sinh viên được thầy giáo căn dặn kĩ: “Các em phải nhớ rằng, người thầy thuốc phải luôn luôn tỉ mỉ, chu đáo, cẩn trọng từ những việc nhỏ như hướng dẫn người bệnh cách uống thuốc”. Việc đó tưởng chừng như là “việc nhỏ”, nhưng nó lại quyết định kết quả trị liệu.
Ngày nay, trong thời đại kết hợp y học hiện đại với y học cổ truyền để chữa bệnh thì việc hướng dẫn người bệnh uống thuốc lại càng có ý nghĩa quan trọng. Uống thuốc như thế nào, vào lúc nào, phải kiêng kỵ gì... để phát huy tối đa tác dụng của thuốc và hạn chế tối đa tác dụng phụ của thuốc?
Những chủ quan, sai lầm của bản thân tôi trong quá trình hành nghề trong việc hướng dẫn cách uống thuốc là một bài học đắt giá cho chính mình và cũng như một thông điệp tới các đồng nghiệp.
Hãy chu đáo, cẩn trọng tỉ mỉ từ những việc “nhỏ nhất” như hướng dẫn người bệnh uống thuốc nếu như muốn trở thành người thầy thuốc không mắc sai lầm. Việc này là cả y thuật lẫn y đức. Lương y Hoài Vũ