Một bệnh nhân trẻ tuổi bị cảm cúm, chiều tối 31/1 sau khi đi khám bệnh đã cầm đơn mua thuốc về uống. Chỉ sau vài phút uống thuốc, uống một lúc 3 viên thuốc, nam thanh niên xuất hiện đau giữa ngực, cảm giác đau nhói sau xương ức, nuốt nghẹn, rồi khó thở (theo lời anh bạn trẻ). Gia đình thấy vậy, hoảng hốt đưa anh trở lại phòng khám. Mặc dù đã cố gắng nghe tim, nghe phổi, nội soi tai mũi họng... nhưng bác sĩ không thể xác định được nguyên nhân. Bệnh nhân được bác sĩ gửi tới Khoa Cấp cứu A9, BV Bạch Mai.
Theo ThS.BS Lương Quốc Chính, khi tới Khoa Cấp cứu, bệnh nhân vẫn có thể nói chuyện được, không khó thở, nhưng đau tức ngực sau xương ức. Sau khi hỏi bệnh, bác sĩ trực khám thấy bệnh nhân có da và niêm mạc hoàn toàn bình thường, mạch đều, huyết áp không tăng cũng như không tụt, nghe phổi thấy thông khí rõ, đều và không có ran. Chẩn đoán sơ bộ ban đầu mà bác sĩ trực nghĩ tới là hóc dị vật thực quản, có thể dị vật là những viên thuốc mà bệnh nhân uống lúc chiều.
Hình ảnh viên thuốc còn nguyên cả vỏ thuốc kẹt trong thực quản bệnh nhân.
Bệnh nhân được chỉ định chụp XQ tim phổi, cổ nghiêng và nội soi thực quản, dạ dày và tá tràng. Kết quả chụp XQ tim phổi, cổ nghiêng thì không thấy gì. Tuy nhiên, đúng như dự đoán, kết quả nội soi thực quản, dạ dày và tá tràng cho thấy bệnh nhân bị hóc dị vật thực quản. Điều đáng ngạc nhiên ở đây lại là điều khó ai có thể nghĩ tới. Dị vật thực quản đúng là viên thuốc, nhưng viên thuốc này vẫn chưa được bóc khỏi vỉ, các cạnh sắc của vỉ đã chọc vào thực quản khiến nó mắc kẹt cứng tại đó.
Cảnh báo nhiều người lớn hóc dị vật
Theo ThS. Chính, nuốt dị vật là một vấn đề thường gặp với trẻ em ở lứa tuổi từ 6 tháng đến 5 tuổi, nhưng cũng có thể gặp ở những lứa tuổi khác (ví dụ, trẻ dưới 6 tháng đôi khi nuốt phải dị vật do các anh chị của chúng “nghịch ngợm” khi đang chơi đùa). Việc này có thể xảy ra trước sự chứng kiến của bố mẹ. Với trẻ lớn và người lớn thì nuốt dị vật ít xảy ra hơn nhưng không phải không có. Nó thường xảy ra một cách vô ý nhưng cũng có thể là cố ý, ví dụ ở bệnh nhân có các bệnh về tâm thần, thiểu năng trí tuệ, tù nhân hay người buôn lậu thuốc phiện (những người vận chuyển ma túy bằng cách “giấu thuốc” vào đường tiêu hóa) dễ gặp các vấn đề khi nuốt dị vật một cách cố ý....
Trước đây, các bác sĩ đã từng cấp cứu cho một cụ bà 82 tuổi vì nuốt khó. Trước vào viện 2 ngày, bệnh nhân ăn cơm với cá và đột ngột thấy đau cổ họng nhưng bệnh nhân vẫn cố nuốt cơm. Sau 1 ngày đau tăng dần và lan dọc xuống sau xương ức, nuốt nghẹn. Bệnh nhân không sốt. Được người thân đưa vào viện khám. Thăm khám lâm sàng không phát hiện dấu hiệu gì đặc biệt. Tuy nhiên, nội soi dạ dày tá tràng, trong thực quản tại vị trí 32 cm có dị vật mắc kẹt thành thực quản, bên cạnh dị vật có vết loét nông dài và có giả mạc trắng vàng bám. Gắp dị vật qua nội soi lấy được mảnh xương (mang của cá) có kích thước 5x2 cm.
Mảnh xương mang cá được lấy ra.
Theo lời kể của người nhà bệnh nhân được biết, bình thường khi ăn cơm với cá, con cháu vẫn thường phải nhặt xương cho bệnh nhân trước khi ăn. Tuy nhiên, hôm đó bệnh nhân lại ăn cơm với người giúp việc, và do không để ý và không được người giúp việc nhặt xương giúp nên bệnh nhân đã bị hóc. Nếu không phát hiện kịp, và xử trí kịp thời thì nguy cơ áp xe thành thực quản, thủng thực quản, thậm chí bệnh nhân có thể tử vong.
ThS. Chính khuyến cáo, nếu nuốt phải dị vật (dị vật thực quản) không được phát hiện, thường khó phát hiện ở người già và trẻ nhỏ, thì sẽ rất nguy hiểm vì nó có thể gây thủng thực quản, áp xe cạnh thực quản, viêm trung thất, rò thực quản-khí quản, tràn khí màng phổi và/hoặc tràn khí trung thất, viêm màng ngoài tim/chèn ép tim... - đây là những chứng nguy hiểm và có thể gây tử vong.
Nhìn chung, nuốt phải dị vật có tiên lượng tốt, đặc biệt khi được thăm dò, kiểm soát và theo dõi phù hợp. Phần lớn bệnh nhân nuốt phải dị vật đều không để lại hậu quả nào đáng kể. Tuy nhiên, có một số ít bệnh nhân sẽ có các biến chứng như mô tả ở trên, và số người tử vong do nuốt phải dị vật ở Mỹ vào khoảng 1.500 người trong một năm.
