Sữa luôn là thực phẩm ưu tiên trong chế độ dinh dưỡng của trẻ nhỏ vì cung cấp canxi, vitamin D và protein thiết yếu. Nhiều gia đình duy trì lịch uống sữa trước khi ngủ để tận dụng tối đa thời điểm vàng ban đêm - lúc hormone tăng trưởng và quá trình chuyển hóa xương hoạt động mạnh mẽ nhất.
Bên cạnh đó, thành phần tryptophan có trong sữa còn hỗ trợ hệ thần kinh thư giãn, giúp trẻ dễ dàng đi vào giấc ngủ sâu. Dù mang lại lợi ích dinh dưỡng rõ rệt nhưng dưới góc độ nha khoa, việc cho trẻ uống sữa rồi đi ngủ ngay mà không chăm sóc răng đúng cách lại tiềm ẩn nguy cơ phá hủy men răng nghiêm trọng.
1. Tại sao uống sữa ban đêm lại hại răng hơn ban ngày?
Mặc dù sữa là một chế độ ăn thiết yếu cho trẻ nhỏ nhưng việc uống sữa trước khi đi ngủ có thể gây hại cho sức khỏe răng miệng của trẻ. Sữa chứa đường tự nhiên (lactose) và có kết cấu khá đặc do chứa nhiều protein casein. Vào ban ngày, khi chúng ta thức, tuyến nước bọt hoạt động liên tục giúp rửa trôi thức ăn thừa và trung hòa acid trong miệng. Tuy nhiên, khi trẻ chìm vào giấc ngủ, cơ chế bảo vệ tự nhiên này thay đổi hoàn toàn. Tuyến nước bọt giảm hoạt động xuống mức thấp nhất, khoang miệng trở nên khô hơn.
Nếu trẻ đi ngủ với lượng sữa còn bám dính trên răng, đường lactose sẽ trở thành nguồn thức ăn cho vi khuẩn lên men. Quá trình này sản sinh ra acid tấn công trực tiếp vào men răng sữa vốn mỏng manh và chứa ít khoáng chất hơn răng người lớn. Vì không còn dòng chảy nước bọt để rửa trôi, lớp acid này sẽ bao bọc và ăn mòn răng liên tục trong suốt giấc ngủ kéo dài 7-8 tiếng.
2. Mối nguy từ thói quen ngậm bình sữa khi đi ngủ
Canxi và vitamin D, hai thành phần thiết yếu có trong sữa, giúp xương và răng chắc khỏe. Sữa cũng chứa lactose, một loại đường tự nhiên. Những loại đường này cung cấp dinh dưỡng cho vi khuẩn khi sữa lưu lại trong miệng qua đêm. Chúng thường tạo ra acid, có thể làm mòn men răng của trẻ theo thời gian. Thói quen này làm tăng nguy cơ sâu răng ở trẻ em, thường được gọi là sâu răng do bú bình.
Tình trạng tổn thương răng diễn ra nhanh và nặng nề nhất ở những trẻ có thói quen vừa ngủ vừa ngậm bình sữa. Hành động này khiến các răng cửa hàm trên bị ngâm trong đường liên tục, dẫn đến hội chứng sâu răng do bú bình. Tổn thương thường khởi phát âm thầm bằng những đốm trắng đục hoặc vàng nhạt ở vùng cổ răng sát nướu (dấu hiệu mất khoáng chất). Nếu cha mẹ không phát hiện kịp thời, các đốm này sẽ nhanh chóng lan rộng, làm men răng mủn nát, chuyển sang màu đen và gây đau nhức, ảnh hưởng đến khả năng ăn nhai và thẩm mỹ của trẻ.
Nên cho trẻ uống sữa trước khi đi ngủ khoảng 1 giờ và vệ sinh răng miệng sạch sẽ.
3. Nguyên tắc uống sữa an toàn để bảo vệ men răng
Để trẻ vừa nhận được lợi ích từ sữa vừa giữ được hàm răng chắc khỏe, cha mẹ cần tuân thủ nghiêm ngặt quy tắc về thời gian. Thời điểm uống sữa lý tưởng nhất là trước giờ đi ngủ ít nhất 60 phút. Khoảng thời gian này đủ để khoang miệng tiết ra nước bọt trung hòa bớt độ acid và rửa trôi đường thừa trước khi cơ thể rơi vào trạng thái nghỉ ngơi.
Quan trọng hơn, do sữa có tính bám dính cao vào bề mặt răng, việc chỉ cho trẻ súc miệng bằng nước lọc là chưa đủ để làm sạch. Phụ huynh bắt buộc phải chải răng kỹ cho trẻ bằng kem đánh răng phù hợp sau khi uống sữa. Đối với trẻ nhỏ chưa biết nhổ, cha mẹ cần dùng gạc sạch thấm nước muối sinh lý để lau kỹ toàn bộ bề mặt răng và nướu.
Ngoài ra, phụ huynh cần chủ động kiểm tra răng của con thường xuyên. Ngay khi thấy xuất hiện các dấu hiệu lạ như đốm trắng đục trên bề mặt răng, cần đưa trẻ đến nha sĩ để áp dụng các biện pháp tái khoáng hóa (như bôi vecni fluor), giúp phục hồi men răng mà không cần can thiệp khoan trám. Tuyệt đối không để thói quen ngậm bình sữa kéo dài qua 1 tuổi để tránh những hậu quả đáng tiếc cho nụ cười của trẻ. Với thói quen vệ sinh răng miệng tốt và điều chỉnh thói quen cho con ăn trước khi đi ngủ, bạn có thể bảo vệ nụ cười của con khỏi sâu răng sớm.
