Bệnh ung thư rất phổ biến song triệu chứng sớm của ung thư phổi thường nghèo nàn và ít đặc hiệu. Do đó, đa số các trường hợp phát hiện ung thư phổi đều ở giai đoạn muộn và các triệu chứng ở các cơ quan bị di căn.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ung thư phổi là loại ung thư thường gặp và ngày càng có xu hướng gia tăng. Gần đây, bệnh xuất hiện ở những người trẻ tuổi nhiều hơn, chiếm tỷ lệ khoảng 12% tổng số ung thư các loại tính chung trên toàn thế giới. Tại Mỹ, mỗi năm có khoảng 174.000 người mới mắc và 160.000 người tử vong.
Theo PGS. TS Mai Trọng Khoa - Nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, nguyên Giám đốc Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai), ung thư phổi là loại ung thư phổ biến nhất và cũng là ung thư gây tỷ lệ tử vong cao nhất trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, tỉ lệ mắc ở nam khoảng 29,6/100.000 người, đứng hàng thứ 2 trong ung thư ở nam giới, sau ung thư gan và là một trong 4 loại ung thư thường gặp nhất ở nữ giới với tỷ lệ mắc 7,3/100.000 dân.
1. Ung thư phổi ở người hút thuốc nguy cơ mắc cao gấp 20-40 lần không hút thuốc
Về nguyên nhân ung thư phổi, theo các bác sĩ, hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh ung thư phổi, có tới 85- 90% ung thư phổi là do hút thuốc.
Những người hút thuốc có nguy cơ ung thư phổi cao gấp 20 -40 lần không hút thuốc. Tỷ lệ mắc ung thư phổi tăng dần theo số lượng thuốc hút mỗi ngày, thời gian hút thuốc ở cả người hút thuốc chủ động và thụ động.
90% trường hợp di căn xa có kèm theo di căn hạch ở người bệnh ung thư phổi
2. Khoảng 60-70% các trường hợp ung thư di căn não là từ ung thư phổi
Theo phân loại của Tổ chức Y tế thế giới, ung thư phổi bao gồm hai nhóm là: ung thư phổi không phải tế bào nhỏ chiếm khoảng 85% và ung thư phổi tế bào nhỏ chiếm 15%. Ung thư phổi tế bào nhỏ thường di căn mạnh và sớm hơn ung thư phổi không phải tế bào nhỏ. Trong ung thư phổi không phải tế bào nhỏ, loại ung thư biểu mô tuyến có tỷ lệ di căn xa cao hơn các loại khác. Nhìn chung, di căn hạch thường xuất hiện sớm hơn so với di căn khác, 90% trường hợp di căn xa có kèm theo di căn hạch.
Đặc điểm của ung thư phổi giai đoạn tiến triển là thường di căn vào não, xương, tuyến thượng thận… Khoảng 60-70% các trường hợp ung thư di căn não là từ ung thư phổi.
3. Biểu hiện của ung thư phổi di căn não
Ở giai đoạn di căn, biểu hiện của ung thư di căn không phải lúc nào cũng có triệu chứng. Nếu triệu chứng xuất hiện, đặc điểm của triệu chứng cụ thể phụ thuộc vào khu vực bị ảnh hưởng. Chính vì vậy, ung thư phổi di căn ở não người bệnh có các biểu hiện nhức đầu, lú lẫn, mệt mỏi, buồn nôn và suy nhược … Ở một số người có biểu hiện yếu chi, rối loạn vận động… Theo các chuyên gia, khoảng 20–35% những người bị ung thư phổi không tế bào nhỏ phát triển di căn não.
4. Sự phát triển của ung thư phổi di căn
Theo các chuyên gia, ung thư phổi phát triển khi các tế bào tiếp tục nhân lên mà không chết đi. Các tế bào dư thừa này hình thành khối u và khi phát triển, khối u lây lan tế bào ung thư tới các khu vực khác, lúc này ung thư trở thành di căn.
Tế bào ung thư di căn bằng hai cách: một là xâm nhập vào các mô lân cận, hai là tách ra khỏi khối u và lây lan theo đường máu hoặc hạch bạch huyết tới các bộ phận khác trong cơ thể.
Theo Viện Ung thư quốc gia Mỹ tế bào ung thư có thể phát triển trên hoặc vào mô lân cận, hình thành một khối u mới; Xâm lấn qua các thành mạch máu gần đó; Bám dính thành mạch phát triển u mới; Tăng sinh mạch máu giúp cung cấp thêm máu và oxy cho khối u.
Ung thư phổi thường di căn tới các cơ quan như: tuyến thượng thận, phổi còn lại, xương, não, gan, hạch bạch huyết.
5. Lời khuyên của thầy thuốc
Theo BS Mai Trọng Khoa, ung thư phổi là bệnh lý rất ác tính, chẩn đoán đúng giai đoạn bệnh và phối hợp nhiều phương pháp điều trị thích hợp vẫn làm lui được bệnh, bệnh nhân vẫn có cuộc sống bình thường, chất lượng cuộc sống tốt.
Về phòng bệnh ung thư phổi, các bác sĩ cho rằng đây là căn bệnh có thể phòng ngừa được. Những yếu tố nguy cơ gây ung thư đã được biết, trong đó có đến 90% liên quan đến hút thuốc lá, vì vậy ngưng hút thuốc có thể làm giảm được bệnh ung thư phổi. Ngoài ra, cần giữ gìn môi trường sống và làm việc không bị ô nhiễm.
Tóm lại, ung thư phổi là bệnh khá phổ biến, phát hiện sớm có thể cải thiện thời gian sống còn. Tầm soát cho những người có nguy cơ là cách tốt nhất để phát hiện sớm ung thư phổi. Những đối tượng này là người trên 40 tuổi cần đi khám sức khỏe định kỳ và đi kiểm tra nếu có triệu chứng ho bất thường, đờm có vướng máu, gia đình có người bị ung thư phổi, sụt cân chưa rõ nguyên nhân, có tổn thương mới bất kỳ trên phim X-quang phổi.
Di căn não là một trong những yếu tố tiên lượng xấu của ung thư phổi. Theo các chuyên gia nếu bệnh nhân không được điều trị đặc hiệu (chỉ chăm sóc giảm nhẹ triệu chứng đơn thuần bằng các thuốc chống phù não, chống co giật,…) thì thời gian sống thêm trung bình là 1-2 tháng.
