1.Tổng quan về ung thư di căn cột sống
Xương là cơ quan hay bị di căn nhất của phần lớn các loại ung thư. Các loại ung thư thường di căn và nhanh chóng di căn xương là: ung thư phổi, ung thư thận, ung thư tuyến giáp, u lympho ác tính, ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, …
Theo nghiên cứu có khoảng 75% các bệnh nhân ung thư khi bị di căn xương có biểu hiện chính là đau. Nhiều khi chính triệu chứng đau này khiến cho bệnh nhân đi bệnh viện khám bệnh và phát hiện ra bị ung thư di căn xương.
Trong đó, khối u di căn cột sống chiếm khoảng 3-5% số bệnh nhân chết vì ung thư. Khối u di căn cột sống có thể từ bất kỳ vị trí nào của u nguyên phát, gần một nửa số trường hợp ung thư di căn cột sống có khối u nguyên phát ung thư tuyến tiền liệt, phổi, vú, lymphoma, dạ dày … Đây là các khối u có xu hướng di căn vào xương hay gặp.
Ung thư vú đã di căn đốt sống cổ, ngực, thắt lưng bệnh nhân
2. Dấu hiệu nhận biết ung thư di căn cột sống
Đa số bệnh nhân ung thư di căn cột sống có biểu hiện dễ nhận thấy là đau, sau đó khởi phát rối loạn cảm giác, rối loạn vận động, rối loạn cơ tròn.
Các vị trí ung thư di căn đến xương khớp thường gặp là di căn cột sống ngực, cột sống thắt lưng - cùng, cột sống cổ… đây là tổn thương do di căn ung thư. Nhưng phần nhiều ở người bệnh ung thư khi có di căn được chẩn đoán ở giai đoạn không còn đi lại được. Do vậy người bệnh khi có biểu hiện bất thường, không giảm các triệu chứng cần đến cơ sở để khám và được chỉ định chụp cộng hưởng từ cột sống cho các bệnh nhận ung thư nghi di căn cột sống để tránh chẩn đoán muộn.
Một số biểu hiện nổi bật ung thư di căn cột sống
- Người bệnh đau: Theo thống kê đau chiếm 80-90% các trường hợp. Đau thường xuất hiện nhiều tuần trước khi có biểu hiện thiếu hụt thần kinh, thường là đau lưng tại vị trí khối u di căn, tuy nhiên đau không giúp định khu vị trí u di căn.
Khối u ung thư di căn ở vị trí vận động tại cột sống T11-L1 nhưng người bệnh lại có biểu hiện đau ở phần thấp của lưng hoặc đau khớp cùng chậu. Khối u di căn cột sống cổ lại có biểu hiện đau dọc cột sống thắt lưng hoặc đau rễ thần kinh S1.
Người bệnh đau tại chỗ có thể do làm tổn thương vỏ xương, rễ thần kinh, phần mềm cạnh sống, màng cứng, đau thường đỡ nếu điều trị bằng steroid…Ở một số bệnh nhân đau khi đi lại thường gợi ý do làm mất vững cột sống, cố định nẹp cột sống bệnh nhân đỡ đau là một gợi ý cần mổ làm vững cột sống thì mới hết đau.
-Người bệnh rối loạn vận động: Tuỳ từng bệnh nhân có những rối loạn vận động ở các mức độ khác nhau, khám bằng thang điểm cơ lực. Bệnh nhân không đi lại được cần phân biệt do yếu cơ hay do cơ chết làm mất vững cột sống gây đau làm bệnh nhân không dám đi.
-Rối loạn cảm giác: Đối với bệnh nhân ung thư di căn rối loạn cảm giác có thể xuất hiện muộn hơn rối loạn vận động, một số trường hợp biểu hiện tê bì, dị cảm. Vị trí rối loạn cảm giác có thể giúp định hướng vị trí chèn ép thường vị trí chèn ép ở cao 5 đốt so với vị trí rối loạn cảm giác.
-Rối loạn cơ tròn: Người bệnh có thể gặp vấn đề tiểu tiện như, tình trạng tiểu tiện không tự chủ, bí tiểu.
-Hội chứng đuôi ngựa: Khi ung thư di căn khối u chèn ép vào nhiều rễ thần kinh vùng đuôi ngựa. Biểu hiện của bệnh nhân là yếu hai chân, mất cảm giác hai chân, rối loạn cơ tròn.
Ung thư phổi có thể di căn đến cột sống.
3.Phân loại mức độ lan rộng của khối u di căn cột sống
-Loại 1: Khối u di căn một đốt sống, ở trong thân đốt sống.
-Loại 2: Khối u di căn một đốt sống, ở thân đốt và phát triển vào cuống sống một bên, chạm vào màng tủy.
-Loại 3: Khối u di căn một đốt sống, ở thân đốt, chạm vào màng tủy…
-Loại 4: Khối u di căn một đốt sống, ở thân đốt, chèn ép tủy sống…
-Loại 5: Khối u di căn một đốt sống, ở thân đốt, chèn ép tủy sống, xâm nhiễm cấu trúc phần mềm cạnh sống…
-Loại 6: Khối u di căn chủ yếu ở 1 đốt sống và mở rộng thâm nhiễm vào đốt sống kế cận.
-Loại 7: Khối u di căn nhiều đốt sống ở các mức độ khác nhau.
4.Chẩn đoán ung thư di căn cột sống
Sau khi khám lâm sàng ở bệnh nhân có tiền sử đang điều trị ung thư khác, ở người bệnh đang mắc ung thư các bác sĩ sẽ chỉ định kiểm tra trong đó sẽ chỉ định chụp cộng hưởng từ toàn bộ cột sống gồm cột sống cổ, ngực, thắt lưng cùng… giúp xác định vị trí và cấu trúc khối u di căn cột sống, giúp xác định mức độ chèn ép tủy và tổn thương tủy nếu có.
- Chụp cắt lớp vi tính cột sống: được chỉ định trong trường hợp có chống chỉ định với chụp cộng hưởng từ (bệnh nhân mang dị vật kim loại, máy tạo nhịp tim…).
-Siêu âm ổ bụng, siêu âm vùng cổ, soi dạ dày đại tràng, soi tai mũi họng, chụp vú, soi cổ tử cung, chụp cắt lớp vi tính sọ não…. tùy vào định hướng chẩn đoán để tìm khối u và đánh giá tình trạng lan tràn.
- Chỉ định chụp Xquang thông thường và xạ hình xương: để xác định tổn thương đốt sống nhưng không xác định được tổn thương tủy sống.
- Xạ hình xương sẽ giúp phát hiện chính xác vị trí, số lượng các tổn thương di căn xương.
- Chụp PET/CT: Giúp phát hiện tổn thương nguyên phát, mức độ xâm lấn, tình trạng di căn.
- Các xét nghiệm khác: công thức máu, chức năng gan thận, điện giải đồ, đông máu, HbsAg, HIV…
Đau chiếm 80-90% các bệnh nhân và thường là đau lưng tại vị trí khối u di căn
5.Điều trị ung thư di căn cột sống
Ung thư thường gặp di căn đến cột sống là các loại ung thư: ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú, ung thư phổi, ung thư thận, u lympho ác tính không Hodgkin, đa u tủy xương…Do vậy điều trị đối với các bệnh nhân này là phẫu thuật giải phóng chèn ép thần kinh, phục hồi chức năng thần kinh, kiểm soát khối u nguyên phát và di căn, làm vững cột sống và điều trị đau.
Việc điều trị như thế nào tuỳ thuộc vào tình trạng của từng bệnh nhân, loại mô bệnh học và giai đoạn bệnh của u nguyên phát. Ngoài ra tuỳ thuộc vào tình trạng chức năng thần kinh của bệnh nhân, mức độ lan rộng của u di căn cột sống, tình trạng mất vững cột sống. Với những bệnh nhân có khối u di căn cột sống chưa xác định được u nguyên phát: cần sinh thiết u di căn cột sống dưới cắt lớp vi tính để xác định mô bệnh học trước khi đưa ra các biện pháp điều trị cụ thể.
Phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ thân đốt sống có u di căn, nẹp vít cột sống sẽ được chỉ định đối với trường hợp người bệnh có khối u di căn cột sống làm chèn ép tủy sống, gây mất vững cột sống, bệnh nhân vẫn còn chèn ép sau khi xạ trị …
Bơm xi măng (cement) tạo hình đốt sống sẽ được chỉ định đối với bệnh nhân đau do u di căn gây xẹp đốt sống không có biểu hiện chèn ép tủy. Đau cột sống dai dẳng do xẹp đốt sống do loãng xương ở bệnh nhân điều trị u di căn cột sống. Đau cột sống dai dẳng ở bệnh nhân xẹp đốt sống đã xạ trị vào vùng u di căn cột sống.
Về cơ bản, cũng như điều trị ở các bệnh nhân ung thư khác việc điều trị đa mô thức, kết hợp các phương pháp điều trị khác: điều trị nội khoa, phẫu thuật, xạ trị và hóa chất, điều trị u di căn cột sống bằng sóng cao tần,…Phối hợp điều trị nội khoa, xạ trị, phẫu thuật giải phóng chèn ép thần kinh bằng mở cung sau đốt sống, cải thiện triệu chứng đau và chức năng vận động để có thể phục hồi chức năng thần kinh.
Tóm lại: Ung thư di căn cột sống là nơi thường gặp nhất của di căn xương, theo thống kê khoảng 30-70% người bệnh ung thư có khối u di căn đến cột sống. Việc chẩn đoán sớm và xác định được khối u là điều quan trọng trong điều trị. Ngoài các phương pháp điều trị như phẫu thuật, nội khoa,… thì vật lý trị liệu rất quan trọng đối với người bệnh. Tập luyện có tác dụng cải thiện chức năng vận động, tăng cường sự linh hoạt cho các khớp và hỗ trợ điều trị bệnh một cách hiệu quả.
- Tham khảo thêm
Xem thêm video được quan tâm:
Video chỉ dẫn dinh dưỡng cho F0, F1 tại nhà
