Liệu pháp kháng thể là gì?
Liệu pháp kháng thể là một chế phẩm sinh học. Chúng thường là các kháng thể đơn dòng được chọn để liên kết với một loại protein cụ thể (thường là protein bề mặt tế bào) và được sản xuất bằng công nghệ DNA tái tổ hợp.
Vắc-xin khi tiêm vào cơ thể sẽ tạo ra miễn dịch chủ động, thúc đẩy hệ miễn dịch chống lại virus. Liệu pháp kháng thể hay miễn dịch thụ động là một hướng tiếp cận điều trị khác. Khi tìm hiểu về tiềm năng của miễn dịch thụ động, các nhà khoa học đã tìm thấy một số kháng thể có khả năng tiêu diệt và ngăn chặn sự nhân lên của virus. Trong khi miễn dịch chủ động mất vài tuần để tạo ra sự đề kháng thì miễn dịch thụ động lại nhanh hơn nhiều.
Cung cấp kháng thể cho bệnh nhân nhằm tạo miễn dịch thụ động là một phương pháp điều trị đã tồn tại trong nhiều thập kỷ, cụ thể trong điều trị thoái hóa điểm vàng, ung thư, bệnh tự miễn, bệnh nhiễm trùng như virus hợp bào hô hấp và HIV.
Ông Crowe, Giám đốc Trung tâm Vắc-xin Vanderbilt, cho hay, các kháng thể có thể bảo vệ con người trước khi phơi nhiễm với virus và có ý nghĩa quan trọng đối với các nhân viên y tế, bác sĩ, điều dưỡng làm việc ở nơi có nguy cơ cao như phòng cấp cứu. Ngoài ra, liệu pháp này cũng có ý nghĩa trong điều trị dự phòng sau phơi nhiễm. Ví dụ như một người đi trên một chuyến bay quốc tế thì phát hiện có một hành khách trên tàu bị nhiễm COVID-19. Khi đó, tiêm huyết thanh có chứa kháng thể có thể giúp người này giảm nhẹ triệu chứng nếu mắc bệnh. Phương pháp điều trị này cũng hữu ích cho những bệnh nhân nặng, nó sẽ giúp họ tiêu diệt virus và phục hồi nhanh hơn.
Theo ông James Crowe, chỉ mất khoảng 6-12 tháng để hoàn thành các liệu pháp kháng thể trong điều trị COVID-19. Nó có thể có trước vắc-xin. Đây là điều tuyệt vời vì từ đó chúng ta có thể liên kết 2 biện pháp này với nhau.
Các nhà nghiên cứu đang nỗ lực phát triển kháng thể trị covid-19.
Nỗ lực tìm kiếm các kháng thể có thể ngăn chặn virus
Trong một chuỗi gồm 5 nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã báo cáo về những nỗ lực của họ trong việc tìm kiếm và phát triển các kháng thể có khả năng ngăn chặn virus.
Nhóm nghiên cứu đến từ Công ty Regeneron đã tiến hành sàng lọc hàng ngàn kháng thể ở người chống lại SARS-CoV-2. Các kháng thể này có thể nhận biết được chính xác 2 vị trí gắn của gai virus và nhờ đó ngăn cản virus này gắn vào protein ACE2 trên bề mặt tế bào người. Họ đã phát hiện được 2 kháng thể có khả năng hoạt động độc lập vì lo sợ nguy cơ virus có thể đột biến nếu chỉ sử dụng một loại.
Thực tế, khi sàng lọc các kháng thể đơn lẻ chống lại virus Corona, nhóm các nhà nghiên cứu tại Regeneron đã phát hiện virus này có thể đào thoát khá dễ dàng chỉ sau vài lần nhân bản nếu chỉ sử dụng một kháng thể duy nhất đề điều trị.
Các nhà nghiên cứu cũng cho biết, có thể làm giảm khả năng kháng thuốc bằng cách tạo ra một loại cocktail, nghĩa là sự kết hợp của hai loại kháng thể. Các thử nghiệm thực tế cho thấy virus không có khả năng chống lại sự kết hợp này. Sự kết hợp hai kháng thể này hiện nay đã được thử nghiệm trên người.
Ở các nghiên cứu khác, các nhà khoa học từ Viện Nghiên cứu Scripps cho biết họ đã sàng lọc hơn 1.800 kháng thể từ các bệnh nhân đã khỏi bệnh sau khi nhiễm COVID-19. Họ cho biết đã tìm thấy “siêu kháng thể” có khả năng bám chặt vào các gai của virus để ngăn chặn sự xâm nhập. Ngoài ra, một trong số các loại kháng thể đó đã giúp những con chuột bạch bị nhiễm SARS-CoV-2 khỏi bệnh.
Một nhóm nghiên cứu khác đến từ Hà Lan cũng đã sàng lọc máu của những bệnh nhân khỏi bệnh COVID-19 và đã xác định được 19 loại kháng thể đơn dòng giúp chế tạo vắc-xin và phát triển một loại thuốc miễn dịch chống lại virus.
Theo ông Crowe, hiện tại có đến 18 công ty đang lên kế hoạch thử nghiệm liệu pháp kháng thể, một số trong đó đã được cho phép thử nghiệm lâm sàng trên người. Điển hình là vào ngày 1/6 vừa qua, Công ty Eli Lilly đã công bố các xét nghiệm về liệu pháp kháng thể đối với COVID-19. Họ hy vọng sẽ sớm có kết quả về mức độ an toàn và khả năng bảo vệ vào cuối tháng 6.
Trong khi đó, nhóm của Crowe tại Vanderbilt cũng đang tham gia phát triển 2 kháng thể chống lại SARS-CoV-2 ở loài linh trưởng, các thử nghiệm đã cho thấy kết quả khả quan.
Những trở ngại...
Các chuyên gia đang hy vọng có thể tạo ra một liệu pháp kháng thể với quy mô lớn. Tuy nhiên, cho đến bây giờ, thế giới vẫn không có năng lực sản xuất để có thể đáp ứng đủ liều cho tất cả mọi người.
Hơn nữa, chi phí cho liệu pháp kháng thể là một trở ngại khác. Kháng thể là thuốc sinh học, thường sử dụng bằng đường tiêm truyền hoặc IV (intravenous). Những phương pháp này có thể tốn hàng ngàn đô la cho mỗi liều điều trị. Tuy nhiên nó lại không có hiệu quả bảo vệ lâu dài như vắc-xin, khả năng bảo vệ từ các kháng thể sẽ biến mất khá nhanh. Vì vậy, cần phải tiêm liều nhắc lại.