Chưa khi nào người dân lại lạc trong mê cung của thị trường đa dạng các sản phẩm nước mắm đóng chai như hiện nay. Đa dạng về chủng loại, từ loại có hàm lượng đạm cao đến loại có hàm lượng đạm thấp, phong phú về nhãn hiệu sản phẩm do nhiều cơ sở sản xuất ra. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở đây là khi sản phẩm càng phong phú thì sự nhập nhằng về tên gọi, chất lượng, thành phần cấu tạo cũng trở nên phức tạp. Và khi mọi thứ chưa được minh bạch, rõ ràng thì thiệt hại phần lớn vẫn là người dân.
Hàng loạt các sản phẩm nước mắm đang được doanh nghiệp đánh bóng tên tuổi bằng các ngôn từ hoa mỹ như “nước mắm hảo hạng, nước mắm cao cấp” qua các phương tiện truyền thông đại chúng. Không cần biết thành phần cấu thành ra sao, với chị Phạm Thị Thanh, ở quận 3, TP. Hồ Chí Minh thì sự tin dùng chủ yếu được dựa trên tiêu chí quảng cáo nhiều, giá rẻ, màu sắc trong, bắt mắt, mẫu mã đẹp bởi theo chị, nước mắm quảng cáo nhiều nhất, được dùng nhiều nhất chắc cũng an toàn. Trong khi đó, theo Hiệp hội Lương thực thực phẩm TP.HCM thì hiện nay, trên thị trường đang có hai dòng nước mắm được phân biệt cơ bản là nước mắm sản xuất theo phương pháp truyền thống hay còn gọi là nước mắm nguyên chất và loại thứ hai là nước mắm được sản xuất theo phương pháp pha chế công nghiệp. Nhiều người dân không để ý hoặc rất khó phân biệt bởi sự khác biệt của sản phẩm nước mắm pha chế chính là ít mặn và chỉ có một phần rất nhỏ nước mắm nguyên chất, còn lại là muối, hương liệu, chất tạo màu, chất điều vị, chất bảo quản chống nấm men nấm mốc... Nếu không sử dụng những chất phụ gia này thì nước mắm pha chế khó mà giữ được màu sắc và hương vị trong môi trường tự nhiên.
Theo quy định hiện hành của Bộ Y tế, độ đạm của nước mắm phải được ghi rõ ràng trên nhãn. Nước mắm đạt chuẩn có 4 loại là 30 độ, 25 độ, 15 độ và thấp nhất là 10 độ đạm. Tuy nhiên, nước mắm công nghiệp, độ đạm lại được thể hiện bằng giá trị dinh dưỡng trong 100ml là 25g protein. Loại 900ml, giá trị dinh dưỡng trong 100ml là 16g protein. Chiếu theo tiêu chuẩn mà Bộ Y tế đưa ra thì rõ ràng chất lượng một số sản phẩm nước mắm pha chế công nghiệp đang bán trên thị trường không đạt chuẩn.
Ông Đỗ Hữu Việt - Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Nha Trang: “Khi sử dụng nước mắm thì người ta cảm thấy độ dịu nó cao, nhưng điều mà người tiêu dùng không nhận biết được, đó là chính những chất điều vị đã tạo nên độ ngọt của nước mắm pha chế công nghiệp, vì thế người sử dụng đã bị đánh lừa cảm giác và đây cũng chính là cái hạn chế của nước mắm truyền thống. Vì nước mắm truyền thống thường là sản xuất theo phương thức 3 cá 1 muối nên thời gian bảo quản rất lâu, mắm nguyên chất nhưng người tiêu dùng không phải ai cũng hiểu được vấn đề này”.
Câu hỏi được đặt ra là tại sao nước mắm không đạt chuẩn nhưng vẫn được bán rộng rãi trên thị trường? Phải chăng ở đây đang có sự lập lờ “đánh lận con đen” của các doanh nghiệp bằng nhiều chiêu thức trong đó có quảng cáo gây ngộ nhận cho người tiêu dùng. Đã đến lúc nhà quản lý, nhà sản xuất, phân phối xem lại và điều chỉnh để thực sự là “nước mắm sạch, vì sức khỏe của người tiêu dùng”.
Huyền Minh