Ngày 19/12, Chính phủ Australia xác nhận chiếc Abrams cuối cùng trong số 49 xe do Canberra cung cấp đã tới Ukraine, khép lại một quá trình chuyển giao kéo dài nhiều tháng.
Trước đó, 31 xe tăng M1A1 Abrams do Mỹ viện trợ đã được bàn giao vào cuối năm 2023 và bắt đầu tham chiến từ tháng 2/2024. Như vậy, tổng cộng Ukraine hiện đã nhận đủ 80 xe tăng Abrams, một trong những loại xe tăng chiến đấu chủ lực nổi tiếng nhất của phương Tây.
Abrams từ Australia: Đến muộn và không còn 'trẻ'
Theo các nguồn tin từ chính phủ Australia, 49 xe tăng Abrams được bàn giao lần này nhằm đáp ứng yêu cầu trực tiếp từ Kiev, nằm trong gói viện trợ quân sự trị giá hơn 1,5 tỷ AUD mà Canberra đã cung cấp cho Ukraine kể từ khi xung đột bùng nổ toàn diện vào tháng 2/2022.
Phần lớn số xe tăng này đã đến Ukraine từ tháng 7/2025, trong đó nhiều chiếc được đưa thẳng ra tiền tuyến. Lô cuối cùng được bàn giao vào giữa tháng 12/2025, sau khi hoàn tất các công tác chuẩn bị kỹ thuật để sẵn sàng chiến đấu.
Tuy nhiên, khác với các xe Abrams do Mỹ chuyển giao trước đó, 49 xe từ Australia đều là phương tiện đã phục vụ hàng chục năm, từng thuộc biên chế Lục quân Australia và đã bị cho nghỉ hưu. Canberra hiện đã chuyển sang sử dụng phiên bản M1A2 SEPv3 hiện đại hơn, còn những chiếc M1A1 cũ được chuyển cho Ukraine.
Do đã xuống cấp nghiêm trọng, việc duy trì hoạt động của các xe tăng này sẽ rất khó khăn, đòi hỏi khối lượng bảo trì lớn và phụ tùng thay thế phức tạp.
Cảnh báo từ thực tế chiến trường
Việc Ukraine nhận thêm xe tăng Abrams diễn ra trong bối cảnh lực lượng thiết giáp nước này đang thiếu hụt nghiêm trọng, cả về số lượng lẫn khả năng sẵn sàng chiến đấu. Tổn thất nặng nề trên chiến trường, cùng với khó khăn trong bảo dưỡng, đang bào mòn nhanh chóng sức mạnh xe tăng của Kiev.
Chuyên gia thiết giáp Ukraine Mykola Salamakha thẳng thắn thừa nhận rằng xe tăng đang bị sử dụng chưa hiệu quả. "Chúng từng được xem là 'vua chiến trường', nhưng việc triển khai sai cách đã khiến tổn thất tăng nhanh", ông nói.
Theo Salamakha, trong nhiều trường hợp, xe tăng được đưa lên tuyến đầu chỉ để nâng cao tinh thần cho bộ binh, thay vì phục vụ mục tiêu chiến thuật rõ ràng. "Chúng tôi mất xe tăng chỉ vì muốn cho bộ binh thấy rằng họ có sự yểm trợ", ông nói.
Đáng chú ý, ông cho biết chỉ khoảng 1/3, thậm chí có đơn vị chỉ còn 1/5 số xe tăng là đủ khả năng chiến đấu thực sự.
Abrams không tạo được 'bước ngoặt'
Trước đây, nhiều chuyên gia phương Tây từng kỳ vọng rằng việc đưa các xe tăng hiện đại như M1A1 Abrams hay Leopard 2 vào chiến trường sẽ giúp Ukraine xoay chuyển cục diện. Thế nhưng, thực tế lại cho thấy điều ngược lại.
Đến đầu tháng 6/2025, Ukraine được cho là đã mất tới 87% số xe tăng Abrams do Mỹ viện trợ, với 27 trong tổng số 31 chiếc bị phá hủy hoặc rơi vào tay Nga. Tỷ lệ tổn thất này vẫn ở mức cao, bất chấp việc Ukraine từng rút toàn bộ Abrams khỏi tiền tuyến để gia cố giáp bảo vệ trước khi tái triển khai.
Là một trong những xe tăng nặng nhất thế giới, Abrams tiêu tốn nhiều nhiên liệu, đòi hỏi bảo dưỡng phức tạp và hạ tầng hậu cần lớn – những yếu tố đặc biệt bất lợi trong điều kiện chiến sự cường độ cao tại Ukraine. Điều này càng đáng lo ngại hơn khi xét tới tình trạng cũ kỹ của các xe tăng từ Australia.
Xe tăng phương Tây đang lỗi thời?
Những đánh giá tiêu cực từ chiến trường Ukraine đã củng cố sự đồng thuận ngày càng rõ ràng giữa các nhà phân tích ở phương Tây và châu Á: triết lý thiết kế xe tăng hiện nay của Mỹ và châu Âu đã không còn phù hợp với xung đột hiện đại, nơi máy bay không người lái (UAV), đạn dẫn đường chính xác và tác chiến mạng trung tâm đóng vai trò chủ đạo.
Trước thực tế này, Mỹ đã quyết định hủy bỏ các kế hoạch hiện đại hóa từng bước xe tăng Abrams, thay vào đó ưu tiên ngân sách cho một thiết kế lại toàn diện theo chương trình M1E3. Biến thể mới này được cho là có nhiều điểm tương đồng với xe tăng Type 100 của Trung Quốc, tập trung vào khả năng cơ động, cảm biến và tác chiến mạng trung tâm.
Trong khi đó, kế hoạch phát triển xe tăng thế hệ mới T-14 Armata của Nga – với tham vọng tương tự, tiếp tục bị đình trệ do các vấn đề kỹ thuật và tài chính. Ở châu Á, Hàn Quốc đang hướng tới xe tăng thế hệ tiếp theo K3, dự kiến cũng áp dụng cùng một thiết kế mới.
