Miền Đông Ukraine từ một vùng đất giàu tiềm năng khoáng sản có công nghiệp phát triển nay trở nên hoang tàn khánh kiệt sau một năm nội chiến khốc liệt. Các vùng lãnh thổ ly khai như Donetsk và Lougansk giờ đây đang phải đối mặt với thực tế nghiệt ngã: ngân hàng, xí nghiệp đóng cửa, thất nghiệp tràn lan, ngân quỹ trống rỗng.
Nội chiến đã hủy hoại nền kinh tế Ukraine.
Donetsk khi chưa có cuộc chiến ly khai từng là một trong những thành phố giàu có nhất của Ukraine, giờ đây cả thành phố là một đống đổ nát bởi cuộc chiến khốc liệt kéo dài suốt năm qua. Về hoạt động kinh tế, hầu hết tất cả các xí nghiệp lớn đều đã phải đóng cửa. Trong đó phải kể đến nhà máy luyện kim từng thuê tới 12 nghìn công nhân, hay các xí nghiệp của Tập đoàn phương Bắc chuyên sản xuất đồ gia dụng từng có 6.800 lao động. Thị trưởng Donetsk - ông Olexandre Loukiantchenko bỏ chạy về Kiev sau khi phe ly khai chiếm thành phố cho biết, trước chiến tranh thành phố có 350 nghìn lao động làm việc thường xuyên trong các xí nghiệp vừa và nhỏ tại Donetsk. Còn bây giờ thì một nửa số đó đã mất việc làm và không có nguồn thu nhập nào. Phe ly khai đã dựng lên một nước “Cộng hòa Donetsk” độc lập nhưng ngân quỹ trống không vì trong hoàn cảnh kinh tế như vậy thì còn tìm đâu ra nguồn thu, chủ yếu từ đánh thuế.
Trước tình cảnh đó, lãnh đạo của nước Cộng hòa tự phong Alexandre Zakhartchenko chỉ còn biết nhìn vào nguồn bán than để gây công quỹ. Thế nhưng lúc này phe ly khai chỉ có thể trông cậy vào đối tác duy nhất là Nga. Ông Iouri Makagon, giáo sư kinh tế Đại học Donetsk phân tích: Phần xuất khẩu than của vùng Donbass vẫn chia làm 3: 1/3 sang phía Đông, chiếm 80% sang Nga, 1/3 khác sang hướng Liên minh châu Âu và 1/3 còn lại xuất đi khu vực Đông Nam Á hay Bắc Mỹ. Nhưng giờ đây “Cộng hòa Donetsk chỉ còn lại mỗi khách hàng Nga vì làm gì có nước nào trong Liên minh châu Âu, châu Á hay bắc Mỹ công nhận nước cộng hòa này”. Thêm vào đó, nhu cầu nhập than của Nga không còn nhiều nữa khi họ đã tìm được nguồn rẻ hơn từ vùng Viễn Đông và trong khu vực Kouzbass ở Tây Siberi.
Vấn đề tiền đâu càng trở nên nghiêm trọng khi từ tháng 11 năm ngoái, cho rằng Nga cấp tiền cho phe nổi dậy, Kiev đã cắt mọi nguồn cung cấp tài chính cho các vùng ly khai, các ngân hàng tại những vùng này cũng được đóng cửa. Một nhân viên chính quyền ly khai Donetsk giấu tên xác nhận, Nga đã trực tiếp cung cấp tiền cho nước cộng hòa này hoạt động và “mọi nguồn tiền đều do phủ Tổng thống Nga kiểm soát”. Trong khi đó, “Bộ trưởng” Ngân sách của nước Cộng hòa tự phong Donetsk Alexandre Timofeev nói rằng: “Nguồn thu của nước Cộng hòa nhân dân Donetsk là thông tin tuyệt mật”. Theo những người dân được AFP phỏng vấn thì chính quyền mới đến nay mới chỉ có một lần phát lương hưu với mức 1000 hryvnias/người, tương đương khoảng 39 euro. Nhiều giáo sư, bác sĩ khẳng định cả năm 2014 họ mới chỉ hai lần được lĩnh lương ở mức từ 39 - 117 euro. Khá hơn một chút, các bác sĩ phẫu thuật, nhân viên chăm sóc thương binh thì cho biết mỗi tháng họ được lĩnh từ 117 - 195 euro.
Ngoài ra còn rất đông thợ mỏ, người làm công ăn lương khác chỉ nhận được mức lương của một tháng lương cho cả năm làm việc. Cuộc nội chiến ở miền Đông Ukraine sau một năm đã lấy đi sinh mạng của hơn 6.000 người và để một đất nước Ukraine bị xé thành những mảnh lãnh thổ điêu tàn khánh kiệt, trong đó mọi khổ đau đều đổ lên đầu người dân vô tội.
Theo một nguồn tin trong các định chế EU, các nền kinh tế lớn như Ðức và Mỹ muốn cam kết cung cấp các khoản cho vay dài hạn hàng tỷ USD nhưng “họ muốn biết tiền của họ sẽ được sử dụng như thế nào”. Một nguồn tin khác tiết lộ, dù Ukraine vẫn muốn tiến hành hội nghị các nhà tài trợ vào ngày 28/4, song ít có khả năng các định chế lớn sẽ tham dự. Các cường quốc phương Tây đang xem xét gói viện trợ nhằm phục hồi kinh tế Ukraine đang trên bờ vực vỡ nợ, vì đây là phương thức hiệu quả nhất trong cuộc cạnh tranh ảnh hưởng với Moskva. Tuy nhiên, các nước lại lo ngại đầu tư vào một trong những quốc gia tham nhũng lớn nhất thế giới. Tổng số tiền hỗ trợ cho Ukraine, kể cả gói hỗ trợ tài chính đã được thống nhất trị giá 40 tỷ USD và số tiền dự kiến sẽ thu hút được trong hội nghị các nhà tài trợ có thể lên tới 65 tỷ USD.
(Theo AFP, CNN)
Quỳnh Anh
