U xơ tuyến tiền liệt hay phì đại tuyến tiền liệt, ngày nay gọi là tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (TSTLT).
1. Tuyến tiền liệt và chức năng
Tuyến tiền liệt (TLT) là một bộ phận không thể thiếu của hệ thống sinh dục nam. Vị trí của TLT là một tổ chức nhỏ bao quanh niệu đạo, nằm ở đáy bàng quang, phía sau xương mu, trước trực tràng, bao quanh đoạn đầu của niệu đạo. TLT có chiều cao khoảng 30mm, chiều rộng khoảng 40mm và độ dày khoảng 25mm. Đó là một tuyến chắc, hình quả hạt dẻ, khối lượng khoảng 20 gram.
Chức năng chính của TLT là tiết ra dịch nhầy trắng, khi kết hợp với tinh trùng sẽ tạo thành tinh dịch. Chất nhày trắng do TLT tiết ra có tác dụng trung hoà môi trường axit loãng của tinh dịch, nhờ vậy tinh trùng có điều kiện dễ dàng di chuyển từ âm đạo vào tử cung và vòi trứng khi quan hệ tình dục với nữ giới.
Ở nam giới, TLT bắt đầu phát triển ở tuổi dậy thì, đến khoảng 20-25 tuổi có kích thước ổn định, từ tuổi 40, TLT có xu hướng tăng sinh chậm, không di căn - Tăng sinh lành tính và có thể gây nên một số triệu chứng sau 50 tuổi.
2. Nguyên nhân gây u xơ tuyến tiền liệt
Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do tuổi tác và có liên quan nhiều đến nội tiết tố nam giới, ngoài ra có thể do nam giới thường lạm dụng các chất kích thích (rượu, bia, thuốc lá , cà phê,…). Một số yếu tố như viêm nhiễm, đặc biệt là viêm nhiễm do vi sinh vật gây ra (vi khuẩn, virus) có thể làm cho TLT to ra trong một thời gian nhất định và nếu không được chẩn đoán sớm, đúng và điều trị không dứt điểm, TLT có thể bị viêm nhiễm sẽ trở thành viêm mạn tính, kéo dài, to ra gây không ít khó khăn cho người bệnh, thậm chí gây biến chứng.
3. Triệu chứng của u xơ tuyến tiền liệt
U xơ Tiền liệt tuyến phát triển chậm, từ từ, vì vậy, triệu chứng xuất hiện cũng tương ứng với từng giai đoạn của bệnh. Các nhà chuyên môn chia bệnh cảnh của u xơ TLT thành 3 giai đoạn, tùy theo mức độ của bệnh.
- Giai đoạn đầu (giai đoạn cơ năng): Khi bệnh chưa có tổn thương thực thể, nhưng sự to ra của TLT tác động vào cổ bàng quang, đoạn đầu của niệu đạo gây tiểu khó, nước tiểu chảy ra chậm, dòng nhỏ, yếu. Đôi khi tiểu không thành dòng mà bị ngắt quãng, đi tiểu xong còn nhỏ giọt, vì nước tiểu vẫn còn, do đó thời gian đi tiểu kéo dài và rất hay buồn đi tiểu. Nhiều trường hợp tiểu bị són, đi tiểu nhiều lần, nhất là ban đêm, gần sáng.
- Giai đoạn tiếp theo (giai đoạn 2): Do ứ đọng nước tiểu lâu ngày vì cổ bàng quang bị TLT chèn ép và bàng quang bị giãn, vì vậy, đi tiểu khó hơn, nhiều lần hơn, gây hiện tượng tiểu rắt, tiểu són nhiều hơn. Ở giai đoạn này có thể bàng quang bị nhiễm trùng do nước tiểu ứ đọng kéo dài và có thể kéo theo nhiễm trùng TLT. Lúc này xuất hiện thêm các triệu chứng tiểu buốt, tiểu đục.
- Giai đoạn 3: Có thể có tổn thương thực thể hệ tiết niệu do tiền liệt tuyến chèn ép cổ bàng quang ngày một nặng hơn bởi TLT càng ngày càng to ra. Ở giai đoạn này cơ thành bàng quang bị giãn nhiều nên mỏng, mất trương lực, ứ đọng nước tiểu tăng lên gây hiện tượng tiểu liên tục và có thể làm nhiễm trùng tăng lên. Tuy vậy, hiện tượng TSTLT còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố, vì vậy, bệnh có thể không diễn biến tuần tự theo các giai đoạn như vừa trình bày, nhưng buồn đi tiểu, tiểu khó, són tiểu, tiểu nhiều lần, tiểu rắt trong ngày bao giờ cũng có.
4. Biến chứng của u xơ tuyến tiền liệt
TSLTTLT đã biểu hiện triệu chứng mà không được điều trị và theo dõi sát có thể dẫn đến nhiều biến chứng trong đó có thể có biến chứng nguy hiểm.
Các biến chứng hay gặp là, bí tiểu hoàn toàn hoặc không hoàn toàn. Bí tiểu có thể xảy ra sau một thời gian dài bị tình trạng rối loạn đi tiểu, nhưng cũng có khi khởi phát đột ngột sau một thời gian tiềm ẩn lâu dài. Người bệnh cảm thấy sự tắc nghẽn đường tiểu, khó có thể đi tiểu (gây tiểu rắt, són, khó tiểu…) cho tới khi bí tiểu hoàn toàn. Khi gặp biến chứng bí tiểu hoàn toàn phải cấp cứu đế được thông tiểu.
U xơ tuyến tiền liệt có thể gây tiểu buốt, bí tiểu...
Biến chứng dễ gặp nhất là nhiễm khuẩn đường tiết niệu do ứ đọng nước tiểu trong bàng quang, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây ra nhiều bệnh lý như viêm bàng quang, viêm tuyến tiền liệt, viêm tinh hoàn – mào tinh hoàn…
Nếu có sự trào ngược nước tiểu lên thận có thể gây viêm thận, viêm bể thận ngược dòng, nếu không phát hiện và điều trị đúng có thể dẫn đến suy thận.
Một biến chứng nguy hiểm khác có thể xẩy ra do viêm tiết niệu ngược dòng là nhiễm khuẩn huyết, đây là một căn bệnh có thể ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
5. Phòng biến chứng u xơ tuyến tiền liệt
Nam giới lớn tuổi cần cần cảnh giác với u xơ TLT, đặc biệt cảnh giác cao với u xơ TLT bị viêm nhiễm do viêm bàng quang, vì vậy, nếu nghi ngờ bị u xơ TLT cần được khám bệnh ở cơ sở y tế tin cậy để được chẩn đoán chính xác, điều trị sớm, đúng. Không nên tự chẩn đoán hoặc nghe theo mách bảo của người không có chuyên môn về y học mà điều trị sai hoặc dùng thuốc không rõ nguồn gốc làm cho bệnh nặng thêm, thậm chí gây biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.
Hiện nay có nhiều loại thuốc tây y điều trị hiệu quả cho bệnh u xơ TLT, tuy nhiên người bệnh nên tuân thủ đúng chỉ định của bác sỹ khám bệnh cho mình đế đạt hiệu quả cao nhất và còn đề phòng tác dụng không mong muốn của thuốc (tác dụng phụ). Bên cạnh đó, để góp phần phòng bệnh, nam giới không nên lạm dụng rượu, bia, chất kích thích và vệ sinh cá nhân tốt để không mắc bệnh nhiễm trùng đường tiểu làm lây lan viêm nhiễm TLT. Do đó, trong mọi trường hợp nếu bị viêm nhiễm đường tiết niệu cần được điều trị sớm, dứt điểm để tránh lây nhiễm sang TLT.
