U xơ tử cung là u cơ trơn, một loại u lành tính thường thấy nhất ở tử cung, chiếm tỉ lệ khoảng 20% phụ nữ trên 35 tuổi. Sau mãn kinh rất hiếm gặp u xơ tử cung, những u xơ tử cung có từ trước có thể teo đi. Nếu sau mãn kinh mà khối u to lên thì phải nghĩ đến khả năng khối u bị ung thư hóa.
U xơ là loại u nhạy cảm với nồng độ estrogen. Khi nồng độ estrogen tăng cao thì u xơ tử cung thường to ra.
Tùy theo vị trí của khối u trên thân tử cung mà có các vị trí sau: u dưới thanh mạc nằm ngay dưới lớp thanh mạc tử cung ở mặt ngoài tử cung; u trong cơ: nằm trong lớp cơ tử cung; u dưới niêm mạc: nhô vào trong lớp nội mạc tử cung.
U xơ tử cung có thể tiến triển theo nhiều dạng khác nhau: kích thước của u xơ tử cung có thể thay đổi; thoái hóa kính; thoái hóa nang; hóa vôi; nhiễm khuẩn nung mủ; hoại sinh vô khuẩn; thoái hóa mỡ; ung thư hóa.
Các triệu chứng thường gặp
Triệu chứng thường gặp nhất là thống kinh, xuất huyết tử cung bất thường và cảm giác đè ép.
Những u xơ lớn đè ép vào vùng chậu gây tiểu rắt, táo bón, rối loạn tiêu hóa.
Những u ở dưới niêm mạc thường gây rong kinh, rong huyết nhiều. U xơ trong cơ cũng gặp xuất huyết bất thường. Tất cả các u xơ đều có thể gây đau hoặc trong thời kỳ hành kinh hoặc khi u xơ thoái hóa.
Biến chứng của u xơ tử cung
Chảy máu: là biến chứng thường gặp của u xơ tử cung, những bệnh nhân bị u xơ ở vị trí dưới niêm mạc thường hay bị rong kinh, rong huyết, lượng máu ra nhiều (băng kinh). Sự ra huyết kéo dài sẽ khiến cho bệnh nhân bị thiếu máu, biểu hiện là da xanh, niêm mạc nhợt, chóng mặt, đau đầu.
Đau bụng: do khối nhân xơ phát triển to gây chèn ép các tạng xung quanh gây đau.
U xơ tử cung có thể chèn ép vào niệu quản dẫn đến ứ đọng đài bể thận gây viêm nhiễm đường tiết niệu làm cho bệnh nhân có biểu hiện đái rắt, đái buốt, thậm chí có thể gây sỏi thận.
U xơ nằm ở mặt sau tử cung có thể chèn ép vào trực tràng gây táo bón cho bệnh nhân.
Đối với các nhân xơ nằm ở dưới phúc mạc có cuống có thể gây xoắn khối u làm cho bệnh nhân đau dữ dội vùng hố chậu, thể trạng suy sụp, mạch nhanh, bụng chướng, bệnh nhân dễ bị choáng do đau.
Một số khối u xơ biến chứng thoái hóa hoại tử vô khuẩn hoặc thoái hóa kính.
Đối với thai nghén: Do u xơ có thể làm biến dạng hình thái của tử cung làm cho vòi trứng có thể tắc hoặc bán tắc khiến bệnh nhân chậm có thai hoặc vô sinh.
Khi có thai u xơ tử cung có thể gây sẩy thai hoặc đẻ non, đặc biệt là các nhân xơ nằm ở vị trí dưới niêm mạc.
U xơ tử cung có thể làm cho ngôi thai ở vị trí không thuận lợi, gây rau tiền đạo hoặc rau bám chặt hoặc là u tiền đạo khi chuyển dạ.
Khi chuyển dạ: do khối nhân xơ mà cơn co bị rối loạn gây chuyển dạ kéo dài. Thời kỳ xổ rau thường gây băng huyết vì đờ tử cung.
Đối với những u xơ nằm ở vị trí cản trở của ống đẻ làm cho bệnh nhân không đẻ thường được phải mổ lấy thai.
Thời kỳ hậu sản: do khối u cản trở có thể gây bế sản dịch, nhiễm khuẩn hậu sản.
Điều trị
Tùy vào tuổi bệnh nhân, số lần có thai, tình trạng mong muốn có thai trong tương lai, vị trí hình thái khối u mà có những hình thức điều trị khác nhau.
Điều trị nội khoa
Thường những u nhỏ không gây rối loạn kinh nguyệt, không gây đau bụng thì khi mãn kinh u kích thước thường nhỏ lại nên không cần phải mổ mà chỉ cần điều trị nội khoa. Mục đích chủ yếu của điều trị nội khoa nhằm hạn chế sự phát triển của khối u và của triệu chứng rong kinh, rong huyết.
Có thể dùng các loại thuốc sau: progesterone, chất đồng vận GnRH hoặc danazol. Tác dụng của thuốc đạt được tối đa sau 3 – 6 tháng dùng thuốc. Khối u có thể giảm đến 50% thể tích. Nếu ngừng thuốc thì khối u dễ tăng kích thước trở lại.
Điều trị phẫu thuật
Chỉ định phẫu thuật đối với các trường hợp sau: Tất cả các trường hợp u xơ tử cung có biến chứng mà điều trị nội khoa không kết quả; U xơ tử cung phối hợp với tổn thương khác như sa sinh dục, u nang buồng trứng, loạn sản cổ tử cung; U xơ tử cung to trên 8cm.
Điều trị bảo tồn
Áp dụng đối với người còn mong muốn giữ tử cung để sinh nở…
Gây tắc mạch: thông qua catheter qua động mạch đùi, đưa lên động mạch tử cung và bơm chất gây tắc mạch để hạn chế phát triển của khối u. Khi thuyên tắc, nguồn cung cấp máu không còn, sẽ giúp cải thiện các triệu chứng do u xơ.
Bóc nhân xơ tử cung thông qua mổ mở hoặc mổ nội soi.
Cắt polip buồng tử cung thông qua soi buồng tử cung hoặc mổ mở.
Điều trị triệt để
Cắt tử cung hoàn toàn hay cắt bán phần tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể và tuổi người bệnh thông qua mổ nội soi và mổ mở.
Để phòng ngừa bệnh u xơ tử cung nên khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm.