Đại dịch COVID-19 đảo ngược thành quả phòng chống Lao
66 triệu sinh mạng đã được cứu kể từ năm 2000, nhưng đại dịch COVID-19 đã đảo ngược những thành quả này.
Lần đầu tiên trong hơn một thập kỷ, số ca tử vong do lao tăng vào năm 2020. Các cuộc xung đột đang diễn ra khắp Đông Âu, châu Phi và Trung Đông đã làm trầm trọng thêm tình hình đối với các nhóm dân số dễ bị tổn thương.
Chi tiêu toàn cầu cho chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh lao vào năm 2020 chưa bằng một nửa mục tiêu toàn cầu là 13 tỷ đô la Mỹ hàng năm. Đối với nghiên cứu và phát triển, cần thêm 1,1 tỷ đô la Mỹ mỗi năm.
Vi khuẩn lao
Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc của WHO cho biết: "Cần phải đầu tư khẩn cấp để phát triển và mở rộng khả năng tiếp cận với các dịch vụ và công cụ tiên tiến nhất để ngăn ngừa, phát hiện và điều trị bệnh lao, có thể cứu sống hàng triệu người mỗi năm, thu hẹp bất bình đẳng và tránh thiệt hại lớn về kinh tế. Những khoản đầu tư này mang lại lợi nhuận lớn cho các quốc gia và các nhà tài trợ, giúp giảm chi phí chăm sóc sức khỏe…".
Đầu tư vào các chương trình chống lao đã chứng tỏ lợi ích không chỉ đối với người bị lao mà còn đối với hệ thống y tế và khả năng sẵn sàng chống đại dịch. Dựa trên các bài học kinh nghiệm từ nghiên cứu COVID-19, cần có sự đầu tư và hành động xúc tác để đẩy nhanh sự phát triển của các công cụ mới, đặc biệt là vaccine lao mới.
Các mục tiêu đề ra vào năm 2022 đều không thực hiện được. Tất cả đều gặp rủi ro chủ yếu do thiếu kinh phí. Từ năm 2018–2020, mới có 20 triệu người được điều trị lao, đạt 50% mục tiêu 5 năm là 40 triệu người được điều trị lao cho giai đoạn 2018-2022. Trong cùng thời gian này, 8,7 triệu người đã được điều trị dự phòng lao, đạt 29% so với mục tiêu 30 triệu cho giai đoạn 2018-2022.
Tình hình thậm chí còn tồi tệ hơn đối với trẻ em và thanh thiếu niên mắc bệnh lao. Năm 2020, ước tính có khoảng 63% trẻ em và thanh thiếu niên dưới 15 tuổi mắc lao không được tiếp cận hoặc không được báo cáo chính thức là đã được tiếp cận với các dịch vụ chẩn đoán và điều trị lao. Tỷ lệ này thậm chí còn cao hơn (72%) ở trẻ em dưới 5 tuổi. Gần 2/3 số trẻ em dưới 5 tuổi đủ điều kiện không được điều trị dự phòng lao và do đó vẫn có nguy cơ bị bệnh.
COVID-19 đã có tác động tiêu cực hơn nữa đối với trẻ em và thanh thiếu niên mắc bệnh lao hoặc có nguy cơ mắc bệnh lao, với việc gia tăng lây truyền bệnh lao trong gia đình, khả năng tìm kiếm chăm sóc và tiếp cận các dịch vụ y tế thấp hơn.
Tổ chức Y tế Thế giới đang lên tiếng báo động vào Ngày Thế giới Phòng chống Lao cho các quốc gia khẩn cấp khôi phục khả năng tiếp cận với các dịch vụ chống lao, do đại dịch COVID-19 bị gián đoạn đối với tất cả những người bị lao, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên.
Tiến sĩ Tereza Kasaeva, Giám đốc Chương trình Chống Lao Toàn cầu của WHO cho biết: "Trẻ em và thanh thiếu niên bị lao đang bị tụt hậu so với người lớn trong việc tiếp cận với các dịch vụ phòng ngừa và chăm sóc bệnh lao. Các hướng dẫn của WHO ban hành ngày hôm nay giúp cho trẻ em và thanh thiếu niên được chẩn đoán và tiếp cận dịch vụ chăm sóc sớm hơn, dẫn đến kết quả tốt hơn và cắt giảm lây truyền. Ưu tiên hiện nay là nhanh chóng mở rộng việc thực hiện hướng dẫn trên khắp các quốc gia để cứu sống trẻ…"
Cập nhật hướng dẫn về quản lý bệnh lao ở trẻ em và thanh thiếu niên
Hướng dẫn cập nhật về quản lý bệnh lao mới nhất ở trẻ em và thanh thiếu niên do WHO công bố, khuyến nghị lấy bệnh nhân làm trung tâm để chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa.
Các khuyến nghị là:
- Mở rộng xét nghiệm chẩn đoán bao gồm các mẫu vật không xâm lấn, chẳng hạn như phân.
- Khuyến khích chẩn đoán phân tử nhanh làm xét nghiệm ban đầu để chẩn đoán bệnh lao cho trẻ em và thanh thiếu niên.
- Điều trị 4 tháng thay vì 6 tháng đối với trẻ em và thanh thiếu niên mắc các dạng lao nhạy cảm với thuốc không nặng. Điều trị 6 tháng thay vì 12 tháng đối với bệnh lao màng não. Điều này thúc đẩy cách tiếp cận lấy bệnh nhân làm trung tâm, sẽ giảm chi phí chăm sóc bệnh lao cho trẻ em, thanh thiếu niên và gia đình của người bệnh.
- Hai trong số các loại thuốc điều trị lao mới nhất để điều trị lao kháng thuốc (bedaquiline và delamanid) hiện được khuyến cáo sử dụng cho trẻ em ở mọi lứa tuổi, giúp trẻ em bị lao kháng thuốc có thể nhận được phác đồ điều trị bằng đường uống bất kể độ tuổi của chúng.
- Các mô hình chăm sóc lao tích hợp và phi tập trung mới cũng được khuyến nghị, sẽ cho phép nhiều trẻ em và thanh thiếu niên được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc hoặc điều trị dự phòng lao, gần hơn với nơi họ sinh sống.
Bệnh lao vẫn là một trong những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất thế giới. Mỗi ngày, hơn 4.100 người mất mạng vì bệnh lao và gần 30.000 người mắc bệnh có thể phòng ngừa và chữa khỏi. Chấm dứt bệnh lao cần có hành động phối hợp của tất cả các ngành.
Nhân Ngày Thế giới Phòng chống Lao, WHO kêu gọi tất cả mọi người - cá nhân, cộng đồng, xã hội, các nhà tài trợ và chính phủ cùng làm phần việc của mình để chấm dứt bệnh lao.
Mời độc giả xem thêm video:
Sinh viên mắc COVID-19 tăng, trường đại học khẩn trương ứng phó
