Trong những năm gần đây, công tác tiêm chủng mở rộng tại tỉnh Tuyên Quang (bao gồm cả các xã thuộc tỉnh Hà Giang cũ sau sáp nhập) được duy trì ổn định. Nhờ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy, chính quyền địa phương, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi luôn đạt mức cao, góp phần quan trọng vào việc loại trừ bệnh bại liệt năm 2000, loại trừ uốn ván sơ sinh năm 2005 và kiểm soát hiệu quả nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có vắc xin phòng bệnh. Tuy nhiên, sau khi sáp nhập thêm các xã vùng cao của tỉnh Hà Giang cũ, công tác tiêm chủng tại địa phương xuất hiện nhiều thách thức mới.
Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh, tỷ lệ trẻ được tiêm chủng đầy đủ đạt 84,66%. Một số loại vắc xin như viêm não Nhật Bản và DPT4 (mũi vắc xin nhắc lại, phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván) đạt tỷ lệ trên 85%. Tuy nhiên, vắc xin viêm gan B sơ sinh và uốn ván 2+ cho phụ nữ mang thai vẫn có tỷ lệ thấp hơn mục tiêu.
Cán bộ y tế đến các gia đình để kiểm tra, nhắc lịch tiêm cho trẻ tại thôn Sì Khà Lá, xã Pà Vầy Sủ. Ảnh: CDC tỉnh Tuyên Quang.
Bác sĩ Nguyễn Tất Thắng, Trưởng khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, cho biết: "Phần lớn trẻ không được tiêm viêm gan B đúng thời điểm do sinh tại nhà. Vì vậy, việc tiêm vắc xin viêm gan B trong 24 giờ đầu sau sinh rất khó thực hiện. Tại các xã vùng cao Hà Giang cũ, trình độ dân trí còn hạn chế, nhiều hủ tục, đặc biệt ở đồng bào Mông, khiến công tác tuyên truyền, vận động gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, rào cản ngôn ngữ và việc nhiều bố mẹ đi làm xa, gửi con cho ông bà chăm sóc cũng làm tăng nguy cơ trẻ bị bỏ sót mũi tiêm."
Giao thông tại các xã vùng cao vẫn là rào cản lớn. Nhiều thôn cách trạm y tế rất xa, như: thôn Sì Khà Lá, xã Pà Vầy Sủ cách trạm 37 km; thôn Mã Pì Lèng, xã Đồng Văn cách 22 km; thôn Thín Ngài, xã Sơn Vĩ cách 18 km; thôn Ngàm Đăng Vài 1, xã Hoàng Su Phì cách 19 km; hay thôn Đán Khao, xã Thượng Sơn cách 17 km. Đường đồi núi dốc, đá tai mèo sắc nhọn, trơn trượt khi mưa khiến việc đi lại vô cùng khó khăn. Mùa đông sương mù dày đặc, nhiều đoạn chỉ có thể đi bộ. Nhiệt độ xuống 3–4°C khiến việc đưa trẻ đến trạm y tế đúng lịch trở thành nỗi lo lớn của nhiều gia đình.
Bác sĩ Nông Thị Hiền, Trưởng Trạm Y tế xã Đồng Văn, chia sẻ: "Đối tượng tiêm chủng tăng lên sau sáp nhập nhưng nhân lực vẫn như cũ. Có thôn chúng tôi phải đi bộ gần một giờ mới tới nơi. Đường dốc, đá trơn khi mưa nhưng để không bỏ sót trẻ, cán bộ trạm vẫn đến từng thôn để nhắc lịch tiêm. Đến nay, nhờ được giải thích rõ về phản ứng sau tiêm, phụ huynh đã dần hợp tác hơn và đưa trẻ đi tiêm đầy đủ."
Nhân viên Trạm y tế xã Vĩnh Tuy đến thăm hộ gia đình và tư vấn cho bà mẹ đưa trẻ đi tiêm chủng. Ảnh: CDC tỉnh Tuyên Quang.
Để khắc phục khó khăn, ngành y tế tỉnh Tuyên Quang đã triển khai nhiều giải pháp phù hợp với đặc thù địa bàn. Các đội tiêm lưu động được duy trì để đưa vắc xin đến tận thôn bản; công tác truyền thông được tăng cường thông qua họp thôn, sinh hoạt nhóm hoặc tài liệu song ngữ nhằm giúp phụ huynh hiểu rõ lợi ích của tiêm chủng. Hệ thống quản lý tiêm chủng điện tử hỗ trợ trạm y tế rà soát, nhắc lịch và theo dõi trẻ bỏ mũi hiệu quả hơn.
Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Hương, Giám đốc CDC tỉnh Tuyên Quang, nhận định: "Tiêm chủng là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Việc duy trì độ bao phủ cao trên toàn tỉnh, đặc biệt tại các xã vùng cao thuộc Hà Giang cũ, là nhiệm vụ quan trọng. Trạm y tế, thôn bản và gia đình cần phối hợp chặt chẽ. Chúng tôi khuyến cáo phụ huynh nên sinh con tại cơ sở y tế để được tiêm viêm gan B và BCG (phòng bệnh lao) đúng thời điểm; nếu phải hoãn tiêm thì cần tiêm bù ngay khi trẻ đủ điều kiện."
Bên cạnh sự nỗ lực của cán bộ y tế, chính quyền cơ sở cũng đang phối hợp rà soát, sắp xếp lại các điểm tiêm chủng tại trạm và các điểm tiêm ngoại trạm; xem xét mở thêm điểm tiêm gần khu dân cư để giúp trẻ tiếp cận vắc xin thuận lợi hơn, giảm quãng đường di chuyển của cha mẹ.
Trong thời gian tới, ngành y tế Tuyên Quang tiếp tục củng cố mạng lưới tiêm chủng cơ sở, tăng cường giám sát từng đối tượng và chủ động hơn trong việc đưa dịch vụ đến các thôn bản khó khăn. Mục tiêu trọng tâm là duy trì độ bao phủ cao, ổn định và đồng đều giữa các vùng, đảm bảo mọi trẻ em trên địa bàn tỉnh được tiếp cận vắc xin an toàn, đầy đủ, không để xảy ra khoảng trống miễn dịch trong cộng đồng.
