Bổ sung nước sông Hồng vào sông Tô Lịch
Theo thông báo kết luận và chỉ đạo của Chủ tịch UBND thành phố Trần Sỹ Thanh tại cuộc họp ngày 20/3 về việc cải tạo sông Tô Lịch và chỉnh trang khu vực hai bên sông, thành phố yêu cầu các quận, huyện có dự án đi qua cùng chủ đầu tư (Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp) hoàn thiện hồ sơ bàn giao mặt bằng. Điều này nhằm phục vụ thi công tuyến đường ống thu gom nước thải dọc sông Tô Lịch tại 56 cửa xả bổ sung thuộc Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá, đang được triển khai và dự kiến hoàn thành trong tháng 8.
Phương án đưa nước sông Hồng về sông Tô Lịch được TP Hà Nội đề xuất hồi đầu năm. Nguồn: UBND TP Hà Nội.
Phương án được chọn cụ thể là xây dựng tuyến ống dẫn nước từ cống qua đê đi hướng đường Võ Chí Công đưa nước vào đầu sông Tô Lịch tại vị trí cống qua đường Hoàng Quốc Việt.
Trên tuyến Võ Chí Công có bố trí đầu chờ chia nước để theo tuyến ống dẫn nước đi theo ngõ 685 Lạc Long Quân (khu vực Lotte Mall Tây Hồ) và ngõ 612 Lạc Long Quân vào hồ Đầm Bảy xử lý trước khi vào hồ Tây (việc tính toán xử lý nước trước khi xả vào hồ Tây được thực hiện theo Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị khu vực hồ Tây và phụ cận do UBND quận Tây Hồ thực hiện).
Phương án này có ưu điểm là tuyến thẳng, đi độc lập và hoàn toàn trên vỉa hè tuyến đường Võ Chí Công. Sở Xây dựng Hà Nội đề xuất lưu lượng bổ cập nước cho sông Tô Lịch và hồ Tây là 3,0m3/s; kích thước đường ống dẫn nước đường kính D1200 (bố trí 2 đường ống thép, 1 ống dự phòng có đường kính D1200 đặt trong hộp bằng bê tông cốt thép); dự kiến đặt 3 đập dâng tại vị trí Cống Mọc, cầu Dậu và vị trí trước ngã ba sông Tô Lịch - sông Kim Ngưu.
Việc bổ sung nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch được kỳ vọng sẽ góp phần cải thiện chất lượng nước, tạo cảnh quan xanh sạch và nâng cao môi trường sống cho người dân hai bên sông. Đây là một trong những nỗ lực của thành phố Hà Nội nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm và phục hồi dòng sông này.
Sở Xây dựng Hà Nội được giao phối hợp với đơn vị đề xuất phương án thiết kế cải tạo sông Tô Lịch để làm rõ phương án đầu tư, cải tạo, bao gồm cả phương thức đầu tư (xã hội hóa, BT hoặc đầu tư công); và chủ trì nghiên cứu phương án bổ sung nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch theo trục đường Võ Chí Công. Phương án bổ sung nước sông Hồng vào sông Tô Lịch sau khi hoàn thiện sẽ được công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng trước ngày 20/8.
Sông Tô Lịch sắp trong xanh
Ông Hoàng Đình Giáp, Phó Giám đốc Trung tâm Quy hoạch Hà Nội (Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn quốc gia, Bộ Xây Dựng) cho biết, Hà Nội đang xem xét hai hướng giải quyết chính: Thứ nhất, bổ cập nước từ hồ Tây hoặc sông Hồng để tạo dòng chảy cho sông Tô Lịch. Điều này nhằm giúp nước sông có sự lưu thông, pha loãng chất ô nhiễm và hỗ trợ quá trình làm sạch tự nhiên. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất là không còn đủ không gian đất để xây dựng hệ thống kênh dẫn nước hoặc hồ điều tiết do quá trình đô thị hóa.
Thứ hai, thu gom và xử lý toàn bộ nước thải trước khi đổ vào sông. Đây là biện pháp bền vững và triệt để nhất. Song, để làm được điều này, thành phố cần xây dựng thêm các trạm xử lý nước thải trên toàn tuyến sông, đồng thời cải tạo lại hệ thống thoát nước của Hà Nội - một nhiệm vụ đòi hỏi nguồn vốn khổng lồ và thời gian dài để triển khai.
Theo ông Hoàng Đình Giáp, cả hai giải pháp trên đều không dễ thực hiện. Để bổ cập nước, cần xây dựng các hệ thống kênh dẫn hoặc bơm nước từ sông Hồng - điều này đòi hỏi phải di dời, phá bỏ nhiều công trình đã tồn tại từ lâu, kéo theo những tranh cãi về chi phí, quyền lợi của người dân và doanh nghiệp. Trong khi đó, việc thu gom nước thải lại vấp phải bài toán tài chính khi cần đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng cho các trạm xử lý hiện đại.
Không thể phủ nhận rằng, để làm sạch sông Tô Lịch, Hà Nội sẽ phải đánh đổi một phần lợi ích kinh tế. Tuy nhiên, nếu không thực hiện ngay từ bây giờ, cái giá mà chúng ta phải trả trong tương lai sẽ còn đắt đỏ hơn. Ô nhiễm môi trường không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống của người dân mà còn tác động tiêu cực đến sự phát triển bền vững của thành phố. Một Hà Nội với những con sông chết, ô nhiễm nghiêm trọng sẽ làm giảm giá trị bất động sản, ảnh hưởng đến du lịch và thậm chí gây ra những hệ lụy sức khỏe lâu dài.
Nhìn ra thế giới, ở các quốc gia phát triển, việc giải tỏa các khu dân cư ven sông để phục hồi môi trường đã được thực hiện từ lâu. Chẳng hạn, thành phố Seoul (Hàn Quốc) đã từng mạnh tay phá bỏ đường cao tốc trên cao Cheonggyecheon để khôi phục con sông cùng tên, biến nó thành một trong những điểm nhấn xanh quan trọng của Thủ đô. Hay như Singapore, chính phủ nước này đã chi hàng tỷ USD để cải tạo hệ thống kênh rạch, thu gom toàn bộ nước thải trước khi đổ ra sông, giúp thành phố này trở thành một trong những nơi có hệ thống nước sạch hàng đầu thế giới.
Hà Nội hoàn toàn có thể học tập những mô hình này, nhưng điều quan trọng nhất là cần có quyết tâm chính trị và sự đồng thuận của xã hội. Nếu tiếp tục chần chừ, sông Tô Lịch sẽ ngày càng ô nhiễm, kéo theo những hệ lụy khó lường.
GS.TS Trần Đức Hạ, Hội Cấp thoát nước Việt Nam cho biết, để phục hồi dòng chảy sông Tô Lịch cần có bốn bước. Phải thu gom nước thải; Hút sạch bùn cặn ô nhiễm nằm dưới lòng sông; Bổ sung nước sạch cho sông Tô Lịch; Tăng cường làm sạch dòng sông, kết hợp tạo điểm nhấn cảnh quan. Hà Nội đang làm đồng thời các bước này nên tương lai không xa, sông Tô Lịch sẽ trong xanh, tạo cảnh quan đẹp cho Thủ đô.
