Tuần qua có lẽ dồn dập nhiều chuyện tùy tiện nhất được đưa trên các phương tiện thông tin đại chúng và mạng xã hội. Dư luận chưa hết ngạc nhiên về chuyện “Thánh Gióng đánh xong giặc đã nhảy xuống Hồ Tây tắm” hoặc “bị chết ở trong rừng” của ngành giáo dục thì lại xuất hiện tình tiết Thạch Sanh được mẹ nhường chiếc khố duy nhất và chém trăn tinh vỡ đầu, phọt óc trong câu chuyện “Thạch Sanh” ở cuốn sách do một nhà xuất bản có tiếng phát hành gây nhiều băn khoăn cho các bậc phụ huynh. Không thể tin được có “mẹ Thạch Sanh” nói với con rằng: “Con lớn rồi, cởi truồng người ta cười cho” và bà mẹ trao quần của mình cho con trai trước khi tắt thở!? Và rồi tiếp đó lại thêm cuốn truyện tranh “Thần thoại Hy Lạp” với một số tranh cực kỳ phản cảm không hợp với con trẻ!
Những “sáng tạo” đầy tùy tiện của các nhà biên soạn và làm sách đã làm đảo lộn những giá trị ổn định trong giáo dục khiến dư luận băn khoăn chưa lắng xuống thì cơn bão trong dư luận trước kế hoạch tùy tiện “Thay cây xanh” ở Hà Nội lại nổi lên.
Tùy tiện đầu tiên gây bão là phát ngôn của ông Phó ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội “không cần hỏi dân” khi chính quyền và HĐND thành phố là đại diện cho dân đã họp bàn, quyết định trong việc hạ cây. Rồi không biết căn cứ vào đâu ông Chánh Văn phòng UBND thành phố khẳng định “Phần lớn người dân ủng hộ chủ trương thay cây” khiến một số tờ báo trích dẫn được phát hành buổi sáng thì sau vài tiếng ông Chủ tịch thành phố ra lệnh đình hạ đốn cây và đến chiều cùng ngày, ông Phó Chủ tịch thành phố giải thích lệnh đình hạ đốn cây vì tôn trọng ý kiến nhân dân!
Thái độ minh bạch, công khai trong việc giải thích với dân qua báo chí cũng rất tùy tiện. Ông Phó Chủ tịch thành phố chủ trì buổi họp báo nhưng khi nhận hơn 20 câu hỏi của các nhà báo đã không hề trả lời cụ thể bất cứ câu hỏi nào ngoài việc nói một mạch những điều chung chung về bảo vệ cây xanh trong thành phố và càng chung chung trong việc “các cơ quan liên quan sẽ trả lời” nhưng chả rõ cơ quan nào để rồi bất ngờ chấm dứt cuộc họp báo đầy tùy tiện.
Lớn hơn là tùy tiện trong chủ trương hạ đốn cây. Cây mục ruỗng phải hạ đốn để bảo đảm an toàn cho dân là tất nhiên nhưng trên các báo và mạng xã hội la liệt hình ảnh những thân cây to, chắc có đường kính lớn bị hạ gục như những vết chém vào lòng người trước nét đặc trưng xanh đẹp của thành phố từ những cây cổ thụ. Không biết trong 6.700 cây trong danh sách đốn hạ được tùy tiện lập ra hay có điều tra xác minh dựa trên hồ sơ, lý lịch cây đã được đánh số, quản lý? Thật xót xa khi cây trăm tuổi qua bao thăng trầm lịch sử đã bị hạ trong một giờ!
Rất may, trước dư luận, dù hơn 500 cây đã bị đốn hạ, kế hoạch “thay cây” cổ thụ có tuổi đời hàng chục năm và hơn nữa bằng cây nhỏ mới trồng đã bị dừng lại. Thế nhưng bao biện cho thất bại và thiệt hại này cũng đầy tùy tiện bởi “chủ trương đúng nhưng dưới làm sai do nóng vội”! Quả là đầy tùy tiện khi mọi chủ trương lớn nhỏ nào từ xưa đến nay lại không có kế hoạch, biện pháp và tiến độ thực hiện cũng như nhiều phương án cụ thể được đưa ra để lựa chọn nhằm hiệu quả nhất và ít thiệt hại nhất? Sự tùy tiện ấy khiến có người phải thốt lên “Thành phố ngàn năm văn hiến không giữ được cây xanh trước tư duy nhiệm kỳ”.
Nguyên nhân những sự tùy tiện trên có phải chỉ là sự ngẫu hứng, thiếu hiểu biết hay còn do lý do nào khác? Có điều chắc chắn rằng, nếu biết trân trọng lịch sử, tôn trọng nhân dân để biết lắng nghe và thận trọng hẳn sự tùy tiện sẽ không bao giờ xảy ra.
Lê Quý Hiền