Tưởng đau dạ dày hoá ra nhiễm sán lá gan lớn
Một cô gái 23 tuổi ở TP. Hồ Chí Minh bị đau thượng vị, tưởng là bệnh dạ dày, nhưng khi khám phát hiện áp xe gan do sán lá gan lớn. Nếu điều trị muộn, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.
Qua khai thác bệnh sử, bệnh nhân cho biết thường xuyên ăn rau sống. Các bác sĩ Phòng khám Đa khoa Medlatec Gò Vấp đã chỉ định xét nghiệm máu, phân và chẩn đoán hình ảnh. Kết quả cho thấy bạch cầu ái toan tăng cao (1,94 G/L, chiếm 26,48%), kháng thể IgG dương tính với sán lá gan lớn; siêu âm và CT phát hiện ổ tổn thương gan.
Bác sĩ kết luận bệnh nhân bị áp xe gan do sán lá gan lớn ở hạ phân thùy VII, giai đoạn ổn định. Sau một tháng điều trị, triệu chứng giảm rõ rệt, các chỉ số xét nghiệm trở về bình thường, tổn thương gan thu nhỏ trên siêu âm.
Sán lá gan lớn có ở đâu?
Hai loài gây bệnh chủ yếu ở người là Fasciola hepatica và Fasciola gigantica. Sán lá gan lớn ký sinh, sinh sản và trưởng thành ở động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu… Trứng sán theo phân ra ngoài, phát triển trong môi trường nước. Người mắc bệnh do:
Ăn sống các loại rau mọc dưới nước (rau nhút, rau ngổ, rau cần, cải xoong…); Uống nước chưa nấu chín có nhiễm ấu trùng sán.
Khi ấu trùng vào cơ thể, chúng xuống tá tràng, xuyên qua thành ruột vào khoang phúc mạc, đến gan, đục thủng bao gan và xâm nhập vào nhu mô gan gây tổn thương. Giai đoạn này kích thích phản ứng miễn dịch mạnh nhất.
Các biểu hiện lâm sàng của bệnh do sán lá gan lớn gây nên thường không đặc hiệu.
Sán chủ yếu ký sinh ở mô gan, nhưng có thể di chuyển lạc chỗ đến ruột, dạ dày, thành bụng, bao khớp…
Sau 2–3 tháng, sán xâm nhập đường mật, trưởng thành và đẻ trứng. Nếu không được phát hiện và điều trị, sán có thể ký sinh trong đường mật nhiều năm (tới 10 năm), gây:
Tổn thương biểu mô đường mật, tắc mật, viêm và xơ hóa đường mật thứ phát. Nguy cơ ung thư biểu mô đường mật.
Triệu chứng nhiễm sán lá gan lớn
Các biểu hiện lâm sàng của bệnh do sán lá gan lớn gây nên thường không đặc hiệu, tùy giai đoạn phát triển và vị trí sán ký sinh, cũng như số lượng ấu trùng sán xâm nhập vào cơ thể người.
- Chủ yếu là đau tức vùng gan, ậm ạch khó tiêu hoặc đôi khi đau thượng vị.
- Có thể kèm theo tình trạng nhiễm trùng nhiễm độc, sốt kéo dài.
- Một số trường hợp rối loạn tiêu hóa, kém ăn, sụt cân, sẩn ngứa/mề đay.
- Có trường hợp không có triệu chứng, chỉ phát hiện khối u trong gan khi khám sức khỏe hay khám bệnh khác, sau đó mới xác định do sán lá gan lớn.
- Đối với thể nhẹ: Triệu chứng lâm sàng của bệnh do sán lá gan lớn thường không đặc hiệu, có trường hợp không có triệu chứng, chỉ khi khám sức khỏe mới phát hiện tổn thương. Người bệnh thấy mệt mỏi, biếng ăn, gầy sút, sốt, thiếu máu.
- Đối với thể trung bình: Đau bụng: Đau vùng hạ sườn phải lan về phía sau (chiếm 70-80% các trường hợp), hoặc đau vùng thượng vị hoặc và mũi ức. Tính chất đau không đặc hiệu, có thể đau âm ỉ, đôi khi đau dữ dội, đau từng cơn, đau tức.
- Sốt: Sốt cao, rét run đôi khi sốt kéo dài.
- Thiếu máu: Da xanh, niêm mạc nhợt. Gặp ở các trường hợp nhiễm kéo dài.
- Rối loạn tiêu hóa: Người bệnh có cảm giác đầy bụng khó tiêu, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn.
- Đối với thể nặng: Một số người bệnh có biểu hiện lâm sàng của biến chứng: Tắc mật, viêm đường mật, viêm tụy cấp, xuất huyết tiêu hóa....
- Gan to hoặc bình thường, mật độ mềm, ấn đau.
- Phản ứng viêm: Đau nhiều khớp, đau cơ, đỏ da.
- Có mẩn ngứa ngoài da, dị ứng da gặp ở 20-30% người bệnh, biểu hiện các nốt sẩn trên da gặp chủ yếu ở đùi, mông, lưng, cảm giác ngứa, bứt rứt, khó chịu. Ngoài ra, người bệnh còn có biểu hiện như: Ho, khó thở; mệt mỏi, biếng ăn, gầy sút; Sốt thất thường, có thể sốt cao, rét run hoặc chỉ sốt thoáng qua rồi hết, đôi khi sốt kéo dài...Các triệu chứng biểu hiện sự tổn thương tổ chức nơi sán ký sinh lạc chỗ như khớp, vú, cơ ngực, bắp chân hoặc các cơ quan khác.
Phòng bệnh sán lá gan lớn
Nhiễm sán lá gan lớn liên quan đến thói quen và tập quán ăn uống của người dân, vì vậy phòng bệnh là vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết.
Người dân không ăn sống các loại rau mọc dưới nước; không uống nước lã; người nghi ngờ nhiễm sán lá gan lớn phải đến cơ sở khám chữa bệnh để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Chủ động phát hiện và điều trị sớm bệnh sán lá gan lớn tại vùng lưu hành bệnh. Định kỳ tẩy sán cho trâu, bò, cừu, dê...cũng là một cách phòng lây nhiễm sán lá gan lớn.
