Những thông tin trên được TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó Tổng thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam tại tọa đàm "Chăm sóc sức khỏe cộng đồng - giải pháp bền vững cho sự phát triển" do Báo Nhân dân và đối tác phối hợp tổ chức sáng 18/9.
Người Việt 'gánh' cả bệnh không lây nhiễm, suy sinh dưỡng và thừa cân béo phì
Theo TS.BS Trương Hồng Sơn, nếu như trước đây phần lớn số ca tử vong đến từ bệnh nhiễm trùng, thì hiện nay các bệnh không lây nhiễm đã trở thành nguyên nhân hàng đầu, chiếm tới 80% số ca tử vong. Trung bình cứ 10 người thì có 8 người mắc một trong các bệnh mạn tính như: tim mạch, ung thư, đái tháo đường hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Tại Đông Nam Á, tuổi thọ của nam giới Việt Nam xếp thứ 5 và nữ giới xếp thứ 2, song số năm mắc bệnh lại cao. Cụ thể, mỗi người Việt sống trung bình khoảng 10 năm với bệnh tật, làm giảm đáng kể số năm sống khỏe mạnh.
TS.BS Trương Hồng Sơn phát biểu.
Trong khi đó, người Nhật tuổi thọ cao hơn, là 86 tuổi và tuổi sức khỏe của họ cao hơn rất nhiều, có thể sống khỏe mạnh đến 80 tuổi.
Theo TS Trương Hồng Sơn, có 3 lý do dẫn đến tình trạng tuổi sức khoẻ của người Việt thấp, đầu tiên là bệnh không lây nhiễm (đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở nước ta), nhưng một trong những nguyên nhân quan trọng nữa là dinh dưỡng và lối sống. Hiện đang có tình trạng "gánh nặng kép" về dinh dưỡng, tức là bên cạnh đối diện suy dinh dưỡng thì lại thừa cân, béo phì.
Chuyên gia chia sẻ: Khi khám bệnh, bác sĩ gặp nhiều tình huống có gia đình người anh suy dinh dưỡng nhưng người em lại thừa cân, béo phì.
Chia sẻ thêm trong toạ đàm, TS.BS Phan Bích Nga - Trưởng khoa Khám Dinh dưỡng trẻ em, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, tỷ lệ suy dinh dưỡng ở nước ta đã giảm nhưng so với các nước trong khu vực vẫn thuộc loại cao. Bên cạnh đó thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng lại đang gia tăng. Kiến thức về dinh dưỡng cũng như phòng bệnh về dinh dưỡng cũng chưa được quan tâm đúng mức.
Các chuyên gia cũng cho hay, nhiều trẻ thiếu vitamin A và vi chất, ảnh hưởng đến thể lực, tầm vóc và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm.
"Thói quen ăn uống nhiều đồ ăn nhanh, thừa năng lượng, nhiều chất béo và đạm nhưng lại thiếu rau xanh, kết hợp với lối sống ít vận động, đang khiến người trẻ đối diện nguy cơ thừa cân, béo phì và các bệnh lý chuyển hóa"- TS.BS Phan Bích Nga nói và cho biết thêm: Trong cộng đồng, theo một số kết quả nghiên cứu ở một số vùng miền cụ thể, không chỉ có tình trạng suy dinh dưỡng mà còn có cả thừa cân, béo phì. Tình trạng này kéo dài và đang có ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, như bệnh về rối loạn chuyển hóa, thiếu vitamin A, thiếu Omega 3.
Làm gì để tăng cường thế lực, nâng sức khoẻ và chất lượng sống?
Các chuyên gia tham gia toạ đàm.
Chia sẻ tại toạ đàm, TS.BS Trương Hồng Sơn cũng cho hay, nhiều phụ huynh cho rằng "gầy rồi sẽ béo", nhưng thực tế trẻ thấp còi do thiếu vi chất sẽ có nguy cơ thừa cân khi trưởng thành mà vẫn kém phát triển chiều cao.
"Chúng ta thường chú ý đến năng lượng nhưng lại bỏ quên vi chất. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng đói vi chất, khiến cơ thể suy yếu, dễ mắc bệnh"- TS.BS Trương Hồng Sơn nói.
Cũng theo chuyên gia này, rất khó có "siêu thực phẩm" nào bổ sung đủ chất ngay. "Lời khuyên của chúng tôi là phải đa dạng bữa ăn. Để đảm bảo dinh dưỡng, một ngày phải ăn 20 loại thực phẩm nhưng ăn 20 loại như thế nào để tránh béo thì phải kiểm soát được lượng và loại thực phẩm nạp vào"- TS Sơn nói.
Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, mục tiêu đến năm 2030 tăng chiều cao trung bình của trẻ em và thanh thiếu niên từ 1-18 tuổi thêm tối thiểu 1,5cm; đến năm 2045 tầm vóc, thể lực, chiều cao trung bình của thanh niên tương đương các quốc gia có cùng mức phát triển.
Để đảm bảo nâng cao tầm vóc của người Việt Nam, theo TS.BS Phan Bích Nga, trước hết trẻ phải đủ chất sinh năng lượng (không để trẻ gầy), phải đủ vi chất dinh dưỡng; thực phẩm sử dụng cho phải tươi mới, tránh sử dụng thực phẩm cũ (vi chất dinh dưỡng sẽ thấp). Các món ăn cần chế biến đơn giản (hấp, xào, luộc) mới giữ được nhiều vitamin và khoáng chất.
Bên cạnh chế độ ăn, các gia đình cần bổ sung cho con sữa tươi an toàn để thêm canxi. Với trẻ dưới 2 tuổi khuyến nghị sử dụng sữa mẹ là tốt nhất; trẻ trên 2 tuổi khuyến nghị sử dụng sữa tươi để tốt cho phát triển chiều cao.
Chuyên gia cũng khuyến cáo đến các bậc phụ huynh, để phát triển chiều cao cần phải phụ thuộc vào 5 loại vitamin và khoảng chất cơ bản quan trọng: Vitamin D, vitamin A, canxi sắt, kẽm. Những vi chất này giàu trong thực phẩm tự nhiên như các loại thịt, trứng, tôm, cá, rau, của quả và sữa.
Còn ThS.BS Từ Quang, Học viện Quân y khuyến cáo, cơ thể muốn vận hành tốt cần đầy đủ vi chất. Việc thiếu hụt sẽ không chỉ ảnh hưởng đến tuổi thọ mà còn làm giảm chất lượng sống.
Vì thế, để đảm bảo dinh dưỡng, khẩu phần ăn cần đa dạng, lành mạnh, giàu rau củ quả, bổ sung vi chất, kết hợp tăng cường vận động, giảm stress. Bên cạnh đó, phòng bệnh cần được đặt lên hàng đầu, thay vì chỉ tập trung chữa bệnh.
Từ 64 tuổi, người Việt thường có bệnh mãn tính và 10 năm sau, mỗi người gánh trung bình 3 bệnh mãn tính đi kèm...
Cũng tại Nghị quyết 72, đưa ra mục tiêu vào năm 2030 tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi, trong đó số năm sống khỏe mạnh đạt tối thiểu 68 năm; vào năm 2045, tuổi thọ trung bình đạt trên 80 tuổi, trong đó số năm sống khoẻ mạnh tăng lên trên 71 tuổi.
Để làm được điều này, theo TS.BS Trương Hồng Sơn cần có chiến lược toàn diện, đó là người dân phải được theo dõi và chăm sóc sức khỏe ban đầu tốt, khám sức khoẻ định kỳ để chủ động phòng bệnh. Ngoài nâng cao kiến thức phòng bệnh, người dân còn phải chú ý tới chăm sóc sức khoẻ, duy trì lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng khoa học, đủ vi chất, kết hợp vận động thể lực và tránh căng thẳng.
"Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 72 và tới đây có Luật Phòng bệnh đều nhấn mạnh đến công tác phòng bệnh. Điều này để bảo đảm cho người dân ít phải tiếp xúc với nguồn lây nhiễm và nâng cao thể chất bản thân"- TS.BS Trương Hồng BS Sơn nói.
