Đời sống và tuổi thọ của tinh trùng thay đổi dựa vào yếu tố môi trường mà nó đang sống như: trong đường sinh dục nam, nữ hoặc môi trường bên ngoài đường sinh dục. Thời gian tồn tại của tinh trùng ở các môi trường khác nhau.
Ở đường sinh dục nam: thông thường nếu điều kiện của tinh dịch thuận lợi thì thời gian tồn tại của tinh trùng trong ống sinh dục nam là 42 ngày. Còn nếu môi trường tinh dịch không thuận lợi như quá kiềm , hoặc quá axit thì thời gian tồn tại của tinh trùng trong ống sinh dục nam sẽ giảm xuống. Trong trường hợp người đàn ông quan hệ tình dục bừa bãi, quan hệ nhiều lần trong ngày, xuất tinh nhiều cũng sẽ gây ảnh hưởng tới tuổi thọ của tinh trùng. Tuổi từ 20 tới 40 là thời điểm sức sống của tinh trùng dẻo dai nhất và đây cũng là “thời kì hoàng kim” của các quý ông. Sau 40 tuổi mỗi năm sức sống của tinh trùng sẽ giảm 0,7% và các tinh trùng dị thường sẽ ngày càng nhiều. Qua tuổi 60, 80% tinh trùng có thể bị biến dạng.
Trong đường sinh dục nữ: sau khi phóng tinh, nhiều triệu tinh trùng được giải phóng vào âm đạo của người phụ nữ. Với môi trường axit khắc nghiệt trong âm đạo khiến cho phần lớn tinh trùng vào âm đạo chỉ sống được khoảng 20-30 phút thì đã bị chết hết. Cực ít những tinh trùng còn lại may mắn sống sót là nhờ có lượng tinh dịch “ngã xuống” làm "đệm" cải thiện môi trường axit trong âm đạo, từ đó có cơ hội để thâm nhập vào tử cung. Ngoài miệng cổ tử cung có khá nhiều chất nhầy, khiến cho tinh trùng rất khó thâm nhập vào trong. Sát ngày rụng trứng, do lượng estrogen trong máu tăng cao nên dịch nhầy nhiều hơn, trong hơn, tinh trùng dễ thâm nhập vào tử cung sau đó đi lên vòi trứng và chỉ 1 con trong số đó có may mắn được thụ tinh.
Trong tử cung: sau khi giao hợp 6 tiếng, tinh trùng vào được tử cung đều sống và hoạt động khỏe mạnh. Sau 12 tiếng, 5/6 số lượng tinh trùng vẫn còn sống. Sau 36 tiếng, 1/4 tinh trùng vẫn tồn tại. Sau 3 ngày, tinh trùng thường không thể sống được nữa. Tuy nhiên, số ít tinh trùng có sức khỏe vô biên, thời gian sống có thể kéo dài hơn.
Ở môi trường bên ngoài: nếu tinh trùng không được đưa vào âm đạo của người phụ nữ mà không được bảo quản trong môi trường đặc biệt thì thời gian sống của chúng khá thấp và tùy thuộc vào từng môi trường ở bên ngoài cụ thể như: Nằm trong tinh dịch, tinh trùng có thể tồn tại 20 - 24 giờ sau khi xuất tinh. Trong môi trường ẩm ướt như rơi xuống nước thì chúng chỉ tồn tại được khoảng 10 - 15 phút. Tinh trùng được bắn ra bên ngoài không khí thì chúng sẽ chết ngay hoặc chết trong vài phút (đối với tinh trùng khỏe).
BS. VŨ NGUYÊN KHÔI
