1. HIV: Từ căn bệnh ám ảnh đến bệnh mạn tính có thể kiểm soát
Nếu như trước đây HIV từng bị xem là "án tử", thì hiện nay, với sự xuất hiện của thuốc kháng vi rút (ARV), cuộc sống của người nhiễm HIV đã thay đổi hoàn toàn. Bằng việc duy trì điều trị hằng ngày, đúng liều, người bệnh có thể kiểm soát được tải lượng vi rút, phục hồi miễn dịch và sống gần như khỏe mạnh như người không nhiễm. Điều quan trọng nhất, và cũng là yếu tố quyết định hiệu quả điều trị, chính là tuân thủ dùng thuốc tuyệt đối.
2. Vì sao tuân thủ điều trị ARV lại đặc biệt quan trọng?
ARV (Antiretroviral Therapy) là nhóm thuốc có khả năng ức chế sự nhân lên của HIV trong cơ thể. Khi được dùng đúng cách, thuốc mang lại nhiều lợi ích thiết thực:
- Giảm tải lượng virus xuống mức không phát hiện được, từ đó giảm hoàn toàn nguy cơ lây truyền trong quan hệ tình dục (U = U – Undetectable = Untransmittable).
- Tăng số lượng tế bào CD4, giúp hệ miễn dịch khỏe mạnh hơn.
- Giảm nguy cơ mắc nhiễm trùng cơ hội và các bệnh mạn tính đi kèm.
- Kéo dài tuổi thọ, thậm chí tương đương người không nhiễm HIV nếu duy trì điều trị suốt đời.
Bên cạnh đó, việc bỏ thuốc hoặc uống không đều có thể khiến HIV kháng thuốc. Khi đã kháng thuốc, phác đồ điều trị phải thay đổi, chi phí cao hơn, tác dụng phụ nhiều hơn và hiệu quả kiểm soát bệnh giảm rõ rệt. Vì vậy, tuân thủ là yếu tố sống còn.
Uống thuốc đúng giờ, đúng liều chính là "chìa khóa vàng" để bảo vệ sức khỏe bản thân người nhiễm HIVvà cộng đồng.
3. Năm nguyên tắc vàng khi sử dụng thuốc ARV
Để thuốc ARV phát huy tối đa hiệu quả, người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối năm nguyên tắc sau:
1. Uống thuốc đúng giờ mỗi ngày, không quên liều: Thời điểm uống thuốc phải được duy trì cố định. Người bệnh có thể đặt báo thức, sử dụng hộp chia thuốc theo ngày hoặc nhờ người thân nhắc nhở.
2. Không tự ý ngừng thuốc dù cảm thấy khỏe: Cơ thể có thể ổn định nhờ tác dụng của thuốc, nhưng HIV vẫn tồn tại. Ngừng thuốc đột ngột có thể khiến vi rút bùng phát mạnh trở lại.
3. Không tự ý dùng thuốc khác khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ: ARV có thể tương tác với nhiều loại thuốc, kể cả thuốc nam, kháng sinh hoặc thực phẩm chức năng. Việc dùng thêm bất cứ loại thuốc nào cũng cần tham khảo bác sĩ điều trị.
4. Tái khám định kỳ để theo dõi tải lượng virus và CD4: Các xét nghiệm giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh nếu cần. Việc bỏ tái khám khiến nguy cơ kháng thuốc tăng lên.
5. Bảo quản thuốc đúng cách: Thuốc ARV cần được giữ trong môi trường khô ráo, tránh ẩm, tránh nhiệt độ quá cao. Khi đi xa, người bệnh phải mang đủ thuốc theo để không gián đoạn điều trị.
4. Xử lý đúng cách khi gặp tác dụng phụ
Trong điều trị ARV, đôi khi người bệnh có thể gặp phản ứng phụ. Điều quan trọng là xử lý đúng để không ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.
- Tác dụng phụ nhẹ (buồn nôn, mệt mỏi, tiêu chảy…): Vẫn tiếp tục dùng thuốc và báo với bác sĩ trong lần tái khám.
- Tác dụng phụ nặng (phát ban, chóng mặt nhiều, đau bụng dữ dội, khó thở…): Cần đến cơ sở y tế ngay.
Quan trọng nhất, không tự ý dừng thuốc dù gặp khó chịu, vì điều này có thể khiến virus kháng thuốc nhanh chóng.
5. Mẹo giúp duy trì thói quen uống thuốc đúng giờ, lâu dài
Điều trị ARV phải được duy trì suốt đời, vì vậy hình thành thói quen ổn định là rất cần thiết. Người bệnh có thể áp dụng một số gợi ý sau:
- Sử dụng ứng dụng nhắc uống thuốc trên điện thoại (Medisafe, MyTherapy…).
- Gắn giờ uống thuốc với một thói quen cố định như sau bữa tối, trước khi ngủ hoặc sau khi đánh răng.
- Mang theo thuốc khi đi xa để tránh gián đoạn.
- Tham gia nhóm hỗ trợ hoặc câu lạc bộ của người sống chung với HIV để được động viên, chia sẻ kinh nghiệm.
Những cách đơn giản này có thể giúp duy trì việc uống thuốc đều đặn, giảm nguy cơ quên liều.
Mời độc giả xem thêm:
