Tự xét nghiệm HIV: Lấy người dân làm trung tâm và khuyến khích sự chủ động

Những mô hình này không chỉ giúp tiếp cận hiệu quả hơn tới các nhóm nguy cơ cao mà còn góp phần thay đổi cách tiếp cận y tế, lấy người dân làm trung tâm và khuyến khích chủ động xét nghiệm sớm, điều trị sớm để giảm nguồn lây.

Tuy vậy, việc triển khai các mô hình xét nghiệm HIV tại cộng đồng vẫn còn không ít khó khăn và thách thức, cần tiếp tục được tháo gỡ để mang lại hiệu quả bền vững hơn.

Xét nghiệm sớm HIV nhiều lợi ích kép

Theo Tiến sĩ Đoàn Thị Thùy Linh - Phó Trưởng phòng Kiểm soát HIV và Bệnh truyền nhiễm mạn tính, Cục Phòng, chống HIV/AIDS. Việc xét nghiệm là rất là quan trọng trong sức khỏe cộng đồng hiện nay. Xét nghiệm là cửa ngõ để xác định tình trạng của một người có bị nhiễm HIV hay không. Do vậy nếu mà chúng ta tiếp cận xét nghiệm càng sớm thì chúng ta sẽ sớm biết được tình trạng nhiễm HIV của mình.

Nếu bị nhiễm HIV thì sẽ được tiếp cận sớm với cả dịch vụ điều trị ARV. Và từ khi điều trị ARV thì sẽ giúp kiểm soát và ức chế virus trong máu của người bệnh sớm. Như vậy sẽ ngăn ngừa được nguy cơ tử vong cũng như là kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Bên cạnh đó, hiện nay nếu xét nghiệm có kết quả âm tính trên những người mà thường xuyên có các hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV, thì với cái kết quả xét nghiệm âm tính cũng là một trong những điều kiện để mà giới thiệu, tư vấn, kết nối chuyển gửi người mà có nguy cơ cao được tiếp cận với các dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV.

Ví dụ như là dịch vụ điều trị PrEP. Đấy, như vậy là ở cả hai góc độ, kết quả dương tính hay là âm tính thì vai trò của xét nghiệm rất là quan trọng và nó mở màn cho tất cả các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS đi sau.

Chia sẻ về tâm lý của người phải đi xét nghiệm HIV, Thạc sĩ Đỗ Văn Tuấn, Trung tâm G-Link cho hay, người dân càng ngày càng cởi mở hơn. Họ sẵn sàng tham gia các chương trình xét nghiệm cũng như là coi việc xét nghiệm HIV như là một xét nghiệm định kỳ khám sức khỏe tổng quát. Tuy nhiên vẫn sẽ còn một số bộ phận họ sẽ cảm thấy vẫn còn e ngại. Tại vì xét nghiệm HIV dù sao thì vẫn sẽ có những ánh mắt về định kiến, kỳ thị hay cả phân biệt đối xử.

'Họ vẫn cho rằng là việc mà một người đi xét nghiệm HIV chứng tỏ rằng họ đang có những cái hành vi không lành mạnh như là quan hệ tình dục với gái mại dâm hay là tiêm chích gì đó, nên là sẽ có những cái định kiến như vậy khiến vẫn nhiều người cảm thấy e ngại khi đi đến phòng khám hay đến các cơ sở y tế để xét nghiệm', Ths Đỗ Văn Tuấn nói.

Nhiều kết quả nổi bật từ mô hình tự xét nghiệm

Chia sẻ về mô hình tự xét nghiệm, TS Linh cho biết, từ khi mà mô hình tự xét nghiệm triển khai đến nay ngành y tế cũng đã gặt hái được rất là nhiều những cái kết quả nổi bật trong vấn đề tiếp cận những cái người có nguy cơ cao mà nhiễm HIV.

Trước đây xét nghiệm HIV thì phải đến các cơ sở y tế để thực hiện, nhưng càng ngày thì sự phát triển về mặt kỹ thuật và khoa học công nghệ đã có thể tự xét nghiệm HIV. Và tự xét nghiệm HIV cho phép những người có nguy cơ cao có thể tự làm xét nghiệm của mình ngoài cơ sở y tế sàng lọc HIV của bản thân sau khi mà họ nghi ngờ có hành vi nguy cơ cao.

Thế thì với cái tự xét nghiệm như vậy thì cũng đã giúp cho một là nó cái tính tiện lợi của vấn đề tự xét nghiệm khiến cho người có nguy cơ cao thì có thể tiếp cận thuận lợi hơn.

Cái thứ hai là việc tiếp cận tự xét nghiệm cũng giảm được sự e ngại hay là sự sợ sệt, sự kỳ thị phân biệt đối xử từ phía cộng đồng. Giúp cho sự bảo mật của người có hành vi nguy cơ cao được thuận được tiện hơn.

Và trong quá trình mà triển khai hoạt động tự xét nghiệm đến nay chúng tôi đã thấy rằng tỷ lệ nhóm người có hành vi nguy cơ cao được tiếp cận với các dịch vụ xét nghiệm HIV là tăng lên. Đặc biệt là các cái nhóm bạn trẻ hiện nay, ví dụ như là nhóm từ 15 cho đến 40 tuổi. Đặc biệt là trong nhóm 15 đến 29 là nhóm mà học sinh sinh viên hoặc là những cái người mới tốt nghiệp đi học. Đây cũng là một trong những nhóm đối tượng mà nguy cơ cao và cũng thực sự rất là khó tiếp cận nếu mà để họ tự đến cơ sở y tế.

Thế và cái kết quả tự xét nghiệm ấy thì giúp cho chỉ báo cho được, ví dụ như có kết quả có phản ứng thì cái người mà có nguy cơ cao ấy sau khi mà nhận kết quả có phản ứng trên cái cái test tự xét nghiệm đấy thì họ có thể tìm đến các cái dịch vụ y tế tiếp theo, tìm đến cơ sở y tế để được làm xét nghiệm sàng lọc và xét nghiệm khẳng định. Và nếu mà có kết quả khẳng định HIV dương tính thì họ sẽ được tiếp cận với điều trị sớm hơn.

"Như vậy thì rõ ràng tự xét nghiệm là một trong những cái thành tựu nổi bật hiện nay của ngành y tế mà đã vận dụng ngay khi mà Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo để đưa vào Việt Nam và giúp cho tiếp cận tăng nhanh hơn", Ts Linh chia sẻ.

Mời độc giả tham gia viết bài dự thi Giải Báo chí về Phòng chống HIV/AIDS

Báo Sức khỏe và Đời sống phối hợp với Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) đã phát động 'Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS'.

Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS là giải thưởng do Báo Sức khỏe & Đời sống phối hợp với Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) tổ chức, nhằm tôn vinh các tác phẩm báo chí xuất sắc phản ánh chân thực các nhân vật, tập thể tiêu biểu ở mọi miền đất nước trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS.