Tại Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai), số ca nhập viện vì ngộ độc hóa chất trừ sâu, hóa chất diệt cỏ có xu hướng gia tăng thời gian gần đây. Điều đáng nói là tình trạng ngộ độc các loại hóa chất này lại không rơi vào những người trực tiếp tiếp xúc với chúng (như nông dân, công nhân) mà hầu hết là nam nữ thanh niên có ý định tự tử do buồn bã chuyện tình cảm, chán đời vô cớ hay cờ bạc, cá độ dẫn đến nợ nần túng thiếu, tuyệt vọng...
Đủ lý do tự tử
Hầu như ngày nào Trung tâm Chống độc cũng tiếp nhận bệnh nhân (BN) ngộ độc hóa chất trừ sâu, hóa chất diệt cỏ. Có những đợt, mỗi ngày tiếp nhận 3 BN tự tử bằng paraquat - một loại hóa chất diệt cỏ cực độc, “uống là chết”. Đáng chú ý là hầu hết BN đều có tuổi đời rất trẻ, trong một ngày buồn chán hay vì những lý do rất “đời thường” đã nông nổi uống thứ hóa chất độc này vào người. Trường hợp BN Nguyễn Đ.D. (17 tuổi, quê Thanh Hóa) chỉ vì bố cho thiếu 100.000 đồng đã tìm đến thuốc diệt cỏ tự tử là minh chứng cho sự bồng bột đáng trách. Ông Nguyễn Đình C. – bố BN cho biết, do nghèo khó, gia đình chỉ còn 400.000 đồng cho con mua đồ dùng chuẩn bị năm học mới nhưng cháu nhất quyết không nghe, đòi bằng được 500.000 đồng. Trong lúc tức giận, anh C. buột miệng mắng con, không ngờ D. nghĩ quẩn, tìm đến cái chết. Sáng 29/7, trong lúc không có ai ở nhà, D. vào bếp lục trong đống thuốc trừ sâu lấy ra hai gói thuốc diệt cỏ uống. Bố mẹ phát hiện, tá hỏa đưa D. đi cấp cứu ở BV tỉnh, sau đó chuyển lên Trung tâm Chống độc.
 Điều trị cho bệnh nhân tại Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai. Ảnh: T.M |
Trong tình cảnh tương tự, bác Phạm Văn T. (Bắc Ninh) không giấu nổi vẻ mặt buồn rượi khi kể tình cảnh cô con gái. Gia đình làm nông nghiệp nên trong nhà lúc nào cũng có sẵn hóa chất để phun, không ngờ nó lại hại chính tính mạng cô con gái. “Các bác sĩ đã cấp cứu, lọc máu “rửa độc” khỏi cơ thể cho cháu nhưng xem ra bệnh tình vẫn nặng lắm. Cháu nó lại không có BHYT nên điều trị rất tốn kém. Thôi thì vì con vì cháu, cố gắng chạy chữa, chỉ mong các bác sĩ cứu được con từ cõi chết trở về... Giờ về nhà cũng chỉ dám khuyên bảo nhỏ nhẹ, quát mắng bọn trẻ chỉ sợ chúng làm liều thì khổ...”, bác T. tâm sự.
Có vô vàn lý do khiến bạn trẻ tìm đến hóa chất trừ sâu để tự kết liễu cuộc đời mình. Mới đây nhất, dư luận còn chưa hết bàng hoàng sau cái chết đầy tức tưởi của em N.T.T.L. (18 tuổi, trú tại Thạch Thất, Hà Nội) chỉ vì bạn bè chọc ghẹo, ghép ảnh rồi đưa lên mạng facebook. Theo các bác sĩ, nhóm đối tượng tìm đến hóa chất trừ sâu nhiều nhất là lứa tuổi thanh niên từ 20 - 30 tuổi, chủ yếu vì những lý do như: thất tình, nợ nần do cá độ, cờ bạc, thất vọng về gia đình, người thân, cãi vã, “người yêu lạnh nhạt”... Thậm chí các bác sĩ Trung tâm Chống độc đã từng điều trị cho trường hợp cháu bé khoảng 9 tuổi cũng dùng hóa chất trừ sâu vì giận hờn bố mẹ không cho... đi chơi.
Quản lý lỏng lẻo, người tử vong, người tàn phế
TS. Phạm Duệ - Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết, hóa chất diệt cỏ paraquat được xếp vào nhóm chất cực độc, tỷ lệ tử vong rất cao. Song, tình trạng ngộ độc loại hóa chất này lại có chiều hướng gia tăng và “thủ phạm” tiếp tay cho các ca tự tử ngày càng gia tăng cũng bắt nguồn từ việc quản lý, sử dụng bừa bãi hóa chất trừ sâu. Trên thị trường hiện bày bán tràn lan, chỉ cần vài chục đến vài trăm nghìn đồng là người dân có thể dễ dàng sở hữu các chất cực độc này. “Ngộ độc paraquat chiếm đến 80 - 90% các ca ngộ độc hóa chất trừ sâu, hóa chất diệt cỏ. Với loại chất này, 10ml hóa chất paraquat có thể dẫn đến chết người, trong khi lọ hóa chất đóng chai chứa đến 100ml và được bán tự do trên thị trường nên bất kỳ ai cũng có thể mua được chúng. Việc quản lý lỏng lẻo, sử dụng hóa chất độc hại bừa bãi ở nước ta đang gây nên những hậu quả cực kỳ nghiêm trọng. Trong khi đó, tại một số quốc gia tiên tiến trên thế giới, chỉ những người đã trải qua đào tạo, tập huấn về cách sử dụng an toàn và được cấp chứng chỉ mới được mua bán và sử dụng paraquat chứ không thể tùy tiện”, TS. Duệ cho biết.
Theo các bác sĩ, BN ngộ độc paraquat nếu không tử vong thì cũng phải chịu đựng những tổn thương gan, thận hết sức nặng nề, đặc biệt là biến chứng xơ phổi. Hiện nay, các phương pháp điều trị được áp dụng là lọc máu hấp phụ độc chất phối hợp uống các thuốc ức chế miễn dịch chống xơ phổi. Tuy nhiên, với những nạn nhân nhập viện muộn hoặc uống nhiều paraquat đã ngấm vào các tổ chức, cơ quan của cơ thể thì bệnh tình gần như vô phương cứu chữa (tỉ lệ tử vong của loại bệnh này vẫn lên tới 80%).
Để phòng tránh ngộ độc các loại hóa chất bảo vệ vốn rất độc hại, cần chú ý các khâu dự phòng từ mua bán, đóng chai, cất giữ đến sử dụng: sản phẩm cần có nhãn mác ghi rõ các loại hóa chất, độc tính, cách cấp cứu khi nhiễm độc; cất ở nơi riêng biệt có khóa, ngoài tầm với của trẻ... Không được dùng các chai đựng nước, chai bia, nước ngọt để đựng hóa chất bảo vệ thực vật vì trẻ dễ nhầm, đem ra uống. Nông dân khi phun hóa chất cần mang trang phục bảo hộ lao động đầy đủ, không phun xịt hóa chất khi bụng đói, đang yếu trong người hay mới khỏi bệnh; không hút hóa chất lá, ăn, uống khi phun xịt hóa chất; tắm rửa thật sạch bằng xà phòng sau khi phun xịt hóa chất; khi vòi phun bị nghẹt, không dùng miệng để hút; nghỉ ngơi xen kẽ trong lúc làm việc, không phun xịt liên tục quá 2 giờ. TS. Phạm Duệ cũng khuyến cáo, nếu phát hiện người ngộ độc hóa chất bảo vệ thực vật, cần tìm mọi cách để BN nôn ra (như ngoáy họng, móc họng...), cho uống than hoạt, sau đó đưa đi cấp cứu tại BV để được các bác sĩ xử lý kịp thời.
Thanh Hiệp