Giữa những con hẻm nhỏ nơi phố thị, có những người âm thầm làm công việc đặc biệt: Họ tìm đến, lắng nghe, chia sẻ và hỗ trợ những người đang sống chung với HIV hoặc có nguy cơ cao lây nhiễm HIV. Họ được gọi là nhân viên tiếp cận cộng đồng - mắt xích quan trọng kết nối giữa người nhiễm HIV, người có nguy cơ cao với hệ thống y tế. Với họ, công việc này không chỉ là trách nhiệm mà còn là sự đồng cảm sâu sắc, bởi nhiều người trong số họ đã trải đủ lâu để thấu hiểu hoặc từng đi qua những nỗi sợ, ánh nhìn kỳ thị và những ngày cô độc nhất.
Ngô Tấn Huỳnh (sinh năm 1995, sinh sống tại thành phố Hồ Chí Minh) - thành viên của The Gate (đơn vị hỗ trợ tư vấn, xét nghiệm sàng lọc HIV; hỗ trợ đăng ký và duy trì điều trị HIV, PrEP, PEP, STIs...) - là một trong những người như thế. Anh đến với công việc tiếp cận cộng đồng về HIV/AIDS với mong muốn giúp những người nhiễm bệnh hiểu rằng, HIV không phải là dấu chấm hết của cuộc đời.
Anh Ngô Tấn Huỳnh bắt đầu tham gia công tác hỗ trợ, tư vấn cho người nhiễm HIV từ năm 2018. Tuy nhiên, đến năm 2020 - khi đại dịch COVID-19 bùng phát - anh thực sự nhận ra những khó khăn mà người nhiễm HIV phải đối mặt. Từ đó, anh quyết định dành trọn tâm huyết để gắn bó với công việc, trở thành một tiếp cận viên cộng đồng HIV ‘toàn thời gian’.
Trước khi gắn bó với cộng đồng, Huỳnh từng làm nhiều công việc khác nhau trong lĩnh vực y tế – sức khỏe. Năm 2020, khi đại dịch COVID-19 bùng phát, cũng là bước ngoặt khiến anh quyết định dấn thân trọn vẹn vào công việc hỗ trợ người nhiễm HIV. Trong những ngày cả nước giãn cách, rất nhiều người nhiễm HIV không thể đến các cơ sở y tế nhận thuốc điều trị, nhiều tin nhắn cầu cứu gửi đến liên tục khiến anh không thể đứng ngoài cuộc.
"Tôi thấy thương họ lắm. Với người nhiễm HIV, thuốc là sự sống. Ngưng một ngày có thể kháng thuốc, ngưng lâu là đánh đổi bằng cả sinh mạng. Không thể để họ thiếu thuốc được", Huỳnh kể.
Khi dịch bệnh diễn biến phức tạp, việc di chuyển và hỗ trợ người bệnh trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Giữa hoàn cảnh đó, Huỳnh nghĩ ra một cách kết nối mới - thông qua mạng xã hội TikTok. "Tôi bắt đầu đăng những video chia sẻ ngắn. Ban đầu chỉ nghĩ đơn giản là để mọi người có thêm kiến thức, nhưng không ngờ lại nhận được rất nhiều phản hồi tích cực," anh nói.
Những video của Huỳnh tập trung vào thông tin cơ bản về HIV/AIDS, ý nghĩa của việc tuân thủ dùng thuốc mỗi ngày và những kiến thức dự phòng lây nhiễm. Chính từ đó, chương trình "Thuốc là sự sống" ra đời - một sáng kiến cá nhân nhưng mang ý nghĩa cộng đồng đặc biệt trong giai đoạn cam go ấy. Ban đầu, Huỳnh tự mình đi lấy thuốc giúp người bệnh rồi gửi qua bưu điện. Khi việc đi lại bị hạn chế hơn, anh nhờ shipper quen, phối hợp cùng bác sĩ và xe cấp cứu để chuyển thuốc hỏa tốc đến tay người cần. Mọi việc diễn ra trong âm thầm, giữa những ngày thành phố im lìm vì phong tỏa.
"Lúc đó tôi chỉ nghĩ đơn giản là phải làm sao để người ta có thuốc uống, thế thôi. Một viên thuốc với họ quý hơn cả bữa ăn," Huỳnh nói.
Anh Huỳnh (ngoài cùng bên trái) trong một buổi truyền thông trực tiếp tại trường học. Theo anh, hoạt động truyền thông về HIV và sức khỏe sinh sản trong trường học hiện vẫn còn hạn chế, nhiều nơi từ chối tổ chức vì cho rằng học sinh “còn nhỏ, chưa cần thiết”.
Chương trình "Thuốc là sự sống" được duy trì suốt thời gian dịch COVID-19, giúp hàng trăm người nhiễm HIV tiếp tục điều trị an toàn. Khi cuộc sống trở lại bình thường, Huỳnh phát triển sáng kiến này thành "Thật gần - Hạnh phúc", tiếp tục hỗ trợ những trường hợp đặc biệt khó khăn: Người bệnh cấp cứu không có kinh phí, người hết bảo hiểm y tế, người vô gia cư hoặc người nhiễm HIV sống đơn độc.
"Giờ chương trình vẫn còn, nhưng nhỏ gọn hơn, kinh phí duy trì chủ yếu là từ tiền túi của tôi và vài người bạn thân góp lại. Vì hỗ trợ người nhiễm HIV là vấn đề nhạy cảm, nên tôi không kêu gọi rầm rộ, chỉ làm lặng lẽ thôi," anh chia sẻ.
Trong suốt bảy năm làm tiếp cận cộng đồng về HIV/AIDS, Huỳnh cho biết chưa từng có một trường hợp tử vong nào trong số những người anh trực tiếp hỗ trợ. Với anh, đó là "điều may mắn nhất trong đời làm nghề".
Theo anh Ngô Tấn Huỳnh, truyền thông cộng đồng về HIV là việc làm cần thiết, góp phần cung cấp kiến thức, giải đáp thắc mắc và định hướng cho mọi người hiểu đúng về căn bệnh này, từ đó giảm kỳ thị và nâng cao ý thức phòng tránh.
Hiện nay, tại The Gate, công việc của Huỳnh không chỉ dừng lại ở hỗ trợ điều trị HIV, tư vấn tâm lý hay hướng dẫn sử dụng thuốc. Anh còn trực tiếp tham gia tổ chức các buổi truyền thông về sức khỏe sinh sản, bệnh lây qua đường tình dục, giới tính và bình đẳng giới - cả trực tuyến lẫn trực tiếp tại trường học, doanh nghiệp.
Tuy nhiên, theo Huỳnh, việc truyền thông về HIV/AIDS vẫn còn đối mặt với nhiều rào cản. "Ở Việt Nam, thách thức lớn nhất vẫn là kỳ thị và sự thờ ơ. Tôi từng làm hàng chục buổi ở các trường đại học, nhưng trường cấp ba thì chỉ được một. Nhiều người vẫn nghĩ học sinh chưa cần biết về HIV/AIDS hay giới tính, trong khi độ tuổi nhiễm cao nhất lại là 16 - 19".
Anh Huỳnh chia sẻ, ngay cả đối với những người làm công tác tiếp cận cộng đồng như anh và các đồng nghiệp cũng phải thật sự yêu nghề, bởi công việc này rất bấp bênh, không có hợp đồng hay mức lương cố định. "Ngoài khó khăn về thu nhập, chúng tôi vẫn phải đối mặt với sự kỳ thị. Chỉ cần nói mình làm hỗ trợ cho người nhiễm HIV, nhiều người đã dè chừng, giữ khoảng cách".
Ngô Tấn Huỳnh nói rằng điều anh mong nhất không chỉ là giúp người nhiễm HIV được điều trị đầy đủ, mà còn là nhìn thấy xã hội hiểu, cảm thông và đối xử công bằng hơn với họ.
"Cuộc chiến chống HIV không chỉ là hành trình y học, mà còn là hành trình chữa lành những vết thương vô hình – nỗi mặc cảm, sự im lặng và định kiến. Khi ta biết yêu thương và tôn trọng chính mình, ta mới có thể yêu thương người khác bằng sự hiểu biết, an toàn và trách nhiệm", anh Huỳnh gửi gắm.
Xem thêm video được quan tâm:
Ba con đường lây nhiễm HIV/AIDS và các cách phòng tránh.
