Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba.
Câu ca dao quen thuộc ấy là một khắc sâu về cội nguồn dân tộc, về gốc rễ cộng đồng mà nếu ai không biết, không nhớ, không tin thì có lẽ họ chẳng còn là người Việt nữa. Dẫu bây giờ, có người đã mang quốc tịch khác, sinh ra và lớn lên trên đất nước khác nhưng khi dòng máu Việt còn chảy trong cơ thể thì ngày Giỗ Tổ Hùng Vương vẫn là ngày linh thiêng nhất. Quốc Tổ Lạc Long Quân, Tổ Mẫu Âu Cơ, Vua Hùng, đó là những danh tính bất tử trong tâm linh người Việt, là khởi thủy của một dòng chảy mãnh liệt từ xa xưa đến mai sau, từ ít đến nhiều, từ chật hẹp đến mênh mông...
 Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là di sản của nhân loại. |
Một Đền Hùng không lộng lẫy, hoành tráng cho ta những hướng vọng để tri ân và những nhớ thương để quy tụ. Con đường dựng nước và giữ nước đã dài về thời gian, đã rộng về không gian, dân tộc bật lên từ mồ hôi và máu, lớp lớp ngã xuống, lớp lớp đứng lên, sinh tử nào cũng mang trong mình khí phách Lạc Việt. Con Rồng cháu Tiên không phải là một cách tự nhận vu vơ mà đó là niềm tự hào, lòng tự trọng được hun đúc qua những éo le lịch sử với muôn vàn cam go không kể xiết, những mất còn khi đối mặt với kẻ thù gần, kẻ thù xa. Tổ tiên, ông cha ta thật tuyệt vời, thật vĩ đại. Nếu không vĩ đại, không tuyệt vời thì chúng ta tồn tại làm sao khi láng giềng phương Bắc núi liền núi, sông liền sông là một kẻ khổng lồ nhiều tham vọng?! Uy vũ của họ là có thật. Bóng đêm Bắc thuộc phủ lên dải đất này một thiên niên kỷ. Một nghìn năm - quá đủ để con cháu Hùng Vương tan biến trong biển người Trung Hoa đông đảo. Một nghìn năm - quá đủ để cho văn hóa Trung Hoa làm hòa tan văn hóa Lạc Việt. Cả lãnh thổ, cả văn hóa và cả tâm linh của chúng ta sẽ xóa sổ trong thiên thu bị đô hộ bởi láng giềng phương Bắc ấy. Nhưng, điều tồi tệ nhất đó đã không xảy ra khi dân tộc ta bằng máu, mồ hôi đã dựng nên nền độc lập cho Tổ quốc, núi sông bờ cõi chia đôi, phong tục Bắc Nam mỗi nơi mỗi khác.
Cánh Chim Lạc bay ra biển Đông, bay về trời Nam, âm thầm vượt sóng, vượt gió để hôm nay chúng ta có rộng dài đất nước. Văn hóa Việt vẫn bảo lưu, bảo tồn trong những vật thể, phi vật thể của dân tộc và của nhân loại. May mắn và kỳ diệu là ngoài cái ta có, dân tộc mình đã khéo léo khôn ngoan Việt hóa những tinh hoa nhân loại được nhập vào kể từ tư tưởng, khoa học, tôn giáo. Tư tưởng, tôn giáo vào ta chỉ giữ cái cốt lõi còn diện mạo, hình thái của nó bị chi phối khá nhiều bởi tính cách, tâm hồn Việt. Phô trương không phải là bản tính dân ta, thế nên chùa chiền, miếu mạo, nhà thờ ít đồ sộ. Nhỏ bé mà không lẫn. Những kích thước khiêm nhường nhưng rất hài hòa và nhiều gợi mở, gửi gắm. Chùa Một Cột chỉ là bông sen mảnh dẻ nhưng sau nghìn năm vẫn không cũ. Chùa Đồng trên lồng lộng Yên Tử xưa kia cũng bé nhỏ vô cùng mà sao chưa bao giờ ngớt bước người hành hương. Nhà thờ đá Kim Sơn cũng có những đường cong rất Việt... Kinh đô Huế, Phố cổ Hội An, Thành Thăng Long, Thánh địa Mỹ Sơn rồi nhã nhạc cung đình Huế, quan họ Kinh Bắc, xoan đất Tổ, cồng chiêng Tây Nguyên... trở thành Di sản văn hóa thế giới không phải là nhờ ăn may hay ta đi đút lót hối lộ. Bao nhiêu điều hay, cái tốt như thế, bản lĩnh khí phách, trí tuệ, tài hoa như thế không đủ độ tin cậy cho ta tự hào dân tộc sao? Một dải non sông kéo dài từ chóp nón Lũng Cú, Hà Giang đến đất Mũi Cà Mau và mở rộng ra tận Hoàng Sa, Trường Sa, Phú Quốc không đủ cho ta thấy được bản lĩnh can trường và trí lực sáng láng của ông cha sao?
Câu nói hay nhất của Hồ Chí Minh, theo tôi, là câu Bác phát biểu trước cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn Quân Tiên phong ở Đền Hùng: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Công cuộc giữ nước nay mai sẽ vô cùng cam go khi trước mắt ta, biển Đông là mục tiêu thôn tính của thế lực bành trướng. Tôi nghĩ: dựa trên sức mạnh vượt trội về kinh tế, quân sự và bản chất thâm hiểm vốn có, chắc chắn họ sẽ nuôi những mưu đồ và thực thi mọi hành động chiếm đoạt phần lớn biển Đông.
Công cuộc giữ nước của dân tộc Việt lại đứng trước muôn vàn thử thách to lớn. Biển đảo không chỉ là một phần lãnh thổ thiêng liêng của chúng ta mà nó còn là danh dự và ý chí tinh thần của một dân tộc. Trong một thời gian khá dài, việc giáo dục tuyên truyền về biển đảo, đặc biệt là Trường Sa và Hoàng Sa bị coi nhẹ. Chúng ta bị cái gọi là vấn đề nhạy cảm chi phối. Dân ta ít hiểu biết về Trường Sa, Hoàng Sa; những kiến thức địa lý, lịch sử, xã hội của hai quần đảo này chưa được phổ cập rộng rãi trong công chúng. Tại sao chúng ta không có những cuốn sách bỏ túi về biển đảo Việt Nam trong đó có Hoàng Sa, Trường Sa để phát cho nhân dân, đặc biệt là thanh thiếu niên? Tại sao chúng ta không có những clip về biển đảo phát trên màn hình máy bay, tàu hỏa, tàu thủy, ôtô chở hành khách? Biển đảo, Hoàng Sa, Trường Sa là tài sản vô giá của ông cha để lại. Giữ gìn nguyên vẹn những phần lãnh thổ đó là nhiệm vụ không thể thoái thác, không thể lơ là của các thế hệ hôm nay và mai sau. Công cuộc giữ nước sẽ có muôn vàn khó khăn phức tạp khi nền kinh tế chúng ta chưa mạnh, khi đất nước còn nghèo và phải đối mặt với kẻ láng giềng phương Bắc nhiều tham vọng bành trướng. Trong lịch sử, dân tộc ta thường phải chiến đấu với những kẻ thù lớn mạnh hơn và điều kỳ diệu là Việt Nam đã chiến thắng, những chiến thắng đổi bằng rất nhiều máu xương.
Lòng yêu nước nồng nàn đã tạo nên sức mạnh dân tộc mà sự bắt đầu chính là đây, nơi khởi nghiệp của Vua Hùng với sự ra đời của Nhà nước Văn Lang đã được định danh là đất Tổ. Đấy là điểm tựa lớn nhất và mãi mãi của dân tộc ta. Trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước tỏa sáng tinh thần Hùng Vương!
Nguyễn Hữu Quý