Tử cung nhi hóa trong tuổi sinh đẻ là một thuật ngữ để chỉ những phụ nữ trong độ tuổi 16-45 tuổi có bất thường về kinh nguyệt và khả năng thụ thai. Cách xác định chủ yếu dựa vào sự đo đạc đường kính trước sau của tử cung trên siêu âm có chri số dưới 30mm, cùng với đi kèm vô kinh hay thiểu kinh.
Nguyên nhân tử cung nhi hóa có nhiều. Mỗi nguyên nhân có cách điều trị riêng và khả năng thành công lấy lại thiên chức làm mẹ cũng khác nhau.
Siêu âm có thể đo được kích thước của buồng tử cung
Tại sao có tử cung nhi hóa?
Bình thường ở những bé gái khi đến tuổi dậy thì, dưới vai trò của nội tiết tố nữ đã giúp cho hệ sinh dục phát triển lớn lên, trở thành người phụ nữ, đặc biệt là tử cung, đây là cơ quan tạo ra kinh nguyệt, giúp cho trứng thụ tinh làm tổ hình thành lên thai nhi và nuôi dưỡng thai nhi phát triển.
Để đạt được chức năng trên, hình thể tử cung cho phép có kích thước đường kính trước sau từ 35 - 45mm. Cấu trúc có đầy đủ thành phần bao gồm lớp thanh mạc, lớp cơ và lớp niêm mạc. Hình thể tử cung phát triển lớn lên được là nhờ vai trò của nội tiếp tố estrogen và progesterone đồng thời cũng tùy thuộc vào chu kỳ kinh nguyệt và tình trạng thai nghén. Một lý do nào đó mà estrogen và progesterone không có mặt trong cơ thể của người phụ nữ thì khả năng giúp cho sự phát triển của tử cung không lớn lên được do đó tử cung rất nhỏ như là còn giai đoạn bé gái. Hoặc một nguyên nhân bé gái sinh ra mà có sự khiếm khuyết tử cung. Tất cả những nguyên nhân trên là cho tử cung không thể đảm nhiệm chức năng của mình được nghĩa là không có khả năng tạo ra kinh nguyệt và không thể cho trứng làm tổ để phát triển thai nhi.
Những nguyên nhân gây ra tử cung nhi hóa
Nguyên nhân thường gặp là do nội tiết tố giảm hay cơ thể tiết nội tiết tố nữ dưới mức nhu cầu cần thiết của cơ thể. Những phụ nữ này có cấu trúc giải phẫu hoàn toàn bình thường, nhận biết được thấy ra kinh không đều, 2 - 3 tháng mới xảy ra. Một trong những nguyên nhân thường gặp nữa, phụ nữ có phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng 2 bên do khối u, hay suy buồng trứng sớm. Nguyên nhân ít gặp hơn do bất thường bẩm sinh, phụ nữ không có tử cung hay tử cung rất nhỏ, biểu hiện trên lâm sàng vô kinh nguyên phát. Nguyên nhân này gặp trong hội chứng Rokitansky - Kuster - Hauser: có hai buồng trứng, không có tử cung, không có âm đạo, âm hộ bình thường, do bất thường ống Muller. Hội chứng Morris do không nhạy cảm với Androgen. Biểu hiện bằng thiếu thụ cảm hay do đột biến gene mã hóa các thụ cảm của Androgen làm cho các thụ cảm không hoạt động không có tử cung, buồng trứng và vòi trứng. Khẳng định chẩn đoán bằng nhiễm sắc đồ, 46 XY, vật thể giới âm tính.
Cách xác định tử cung nhi hóa
Phụ nữ đến khám vì than phiền không có kinh từ nhỏ đến giờ hay kinh nguyệt rất ít, kinh thưa và không đều. Khi lập gia đình sau 1 năm không có thai. Khám phụ khoa để xác định hệ sinh dục bao gồm âm hộ, âm đạo, tử cung và hai phần phụ có bất thường hay không, trường hợp tử cung nhỏ hơn bình thường, phụ nữ vẫn thấy có kinh từ lúc tuổi dậy thì. Trường hợp tử cung hoàn toàn không có thường đi kèm bất thường bẩm sinh khác. Siêu âm giúp chẩn đoán rõ ràng hơn.
Điều trị tử cung nhi hóa
Đối với những trường hợp xác định có tử cung và tử cung nhỏ, xét nghiệm nội tiết tố nữ giảm, ta có thể dùng thuốc nội tiết gồm estrogen và progesterone từ 3 - 6 tháng, đồng thời theo dõi sự lớn của tử cung, cũng như chu kỳ kinh nguyệt. Chú ý cần kiểm tra về vú cũng như chức năng gan thận. Tư vấn sự thụ thai cho phụ nữ mà có nhu cần sinh bé.
Những phụ nữ có suy buồng trứng sớm thực sự hay đã bị cắt bỏ buồng trứng 2 bên, cần duy trì thuốc nội tiết tố lâu dài. Những phụ nữ này muốn có thai phải có sự hỗ trợ sinh sản, cần xin trứng và thụ tinh trong ống nghiệm sau khi trứng được thụ thai, sẽ cấy vào tử cung để cho thai phát triển.
Những phụ nữ có bất thường bẩm sinh như không có tử cung hay tử cung rất nhỏ, cần làm một số xét nghiệm về nhiễm sắc thể, tùy theo mức độ có thể phẫu thuật tạo hình tử cung.
BS.CKII. NGUYỄN HỮU THUẬN