Về bản chất, methadone xếp vào nhóm thuốc gây nghiện độc, việc mua bán và uống phải do bác sĩ kê đơn, mỗi người cai nghiện sẽ có một phác đồ điều trị khác nhau, do đó, thuốc methadone được Bộ Y tế quản lý chặt chẽ. Thế nhưng, một thực tế cho thấy, hiện nay, thuốc methadone lại đang được rao bán công khai trên mạng với lời quảng cáo “thuốc xách tay”. Sự thực là đã có người cả tin mà mua phải thuốc methadone dỏm dẫn đến tiền mất tật mang.
Rao bán thuốc methadone trên mạng là phi pháp
Thực tế cho thấy, hiện nay, trên các trang mạng internet, không khó để có thể tìm được những lời quảng cáo về thuốc methadone. Theo đó, những lời mời chào như: “Uống methadone sẽ cho các bạn cảm giác thoải mái, không bị dòi bò vật vã, không thèm nhớ ma túy... Hãy liên hệ số xxx để mua được methadone với giá rẻ và chất lượng”. Hoặc như: “Nhờ methadone mà tôi đã bỏ được ma túy dễ dàng. Bạn nào muốn mua thuốc cai nghiện ma túy về cai tại nhà, hãy liên hệ với tôi”. Không chỉ methadone, nhiều loại thuốc điều trị cai nghiện khác cũng được quảng cáo “chất lượng có một không hai”, chủ yếu là hàng xách tay từ nước ngoài và thuốc do cơ sở tự bào chế với quảng cáo có thể điều trị cai nghiện ma túy.
Đặc biệt, nhiều cơ sở cai nghiện “chui” còn tư vấn cho người nghiện rằng họ chỉ mất tối đa 10 ngày để cắt cơn nghiện và sau đó sẽ tiến tới cai nghiện ma túy thành công. Vì tin quảng cáo trên mạng, anh Trần Văn C. (Mai Động, Hà Nội) đã đặt hàng mua methadone trên mạng. Dù uống đúng liều như người bán tư vấn nhưng sau gần 1 tháng, không những không cắt cơn, anh C. còn có cảm giác thèm ma túy hơn. “Tự cai không thành nên tôi xin vào trung tâm cai nghiện. Sau một thời gian chờ đợi, hồ sơ đăng ký chương trình điều trị cai nghiện thay thế bằng methadone của tôi đã được chấp nhận. Hiện tôi đang thực hiện và cảm thấy phù hợp với phác đồ điều trị của các bác sĩ đưa ra”, anh C. tâm sự.
Hiện nay, đã có 80 quốc gia triển khai điều trị thay thế bằng methadone. Dùng methadone, người nghiện được nâng cao sức khỏe, tránh lây nhiễm HIV, tránh tử vong do sốc ma túy quá liều; đồng thời giảm tệ nạn và kỳ thị từ xã hội, giảm tiêu thụ ma túy bất hợp pháp. Ở nước ta, năm 2008 - 2009 bắt đầu thí điểm điều trị methadone tại Hải Phòng và TP.HCM. Tính đến ngày 15/11/2014, đã có 38/63 tỉnh, thành với 112 cơ sở điều trị với số lượng gần 22.000 bệnh nhân, đạt 27% so với mục tiêu điều trị cho 80.000 người vào cuối năm 2015, chiếm 12% số người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý.
Liên quan đến vấn đề này, ông Phạm Đức Mạnh - Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS - Bộ Y tế cho biết, tất cả những thông tin rao bán methadone trên mạng internet hoàn toàn là phi pháp. Đồng thời khuyến cáo người dân không nên mua và sử dụng để đảm bảo an toàn. Theo lý giải của ông Mạnh, việc điều trị nghiện ma túy bằng thuốc thay thế methadone cần tuân theo những quy định rất chặt chẽ nhằm tránh thất thoát thuốc và bảo đảm quá trình điều trị hiệu quả nhất, giúp người nghiện dần thoát khỏi sự lệ thuộc vào ma túy.
Không nên tự điều trị
Theo ThS.BS. Đinh Hữu Uân - Phó Trưởng phòng nghiên cứu Khoa học, Bệnh viện Tâm thần TWI cho biết: “Về bản chất, methadone cũng là chất gây nghiện. Do đó, liều dùng phải do bác sĩ được đào tạo chuyên sâu chỉ định, kê đơn dựa trên khả năng dung nạp của người sử dụng. Mỗi người nghiện có lộ trình điều trị riêng, không thể áp dụng đơn thuốc của người này cho người kia và ngược lại. Do đó, việc uống methadone phải được tiến hành tại các cơ sở điều trị với sự giám sát của nhân viên y tế. Nếu tự ý điều trị, dùng sai liều có thể gây nguy hiểm đến tính mạng”.
Cũng theo ThS.BS. Uân, loại thuốc này thuộc danh mục các chất ma túy, chỉ được dùng hạn chế trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ quan thẩm quyền. Không thể tùy tiện sử dụng methadone hay các loại thuốc cai nghiện ma túy để cắt cơn, giải độc. Cùng đó, phải tuân thủ chặt chẽ quy trình điều trị phục hồi sức khỏe thể chất, tâm lý mới đạt hiệu quả và tránh được những tác hại khó lường do độc tính của thuốc gây ra.
Liên quan đến việc nhiều cơ sở cai nghiện “chui” quảng cáo có thể cắt cơn nghiện chỉ trong vòng 10 ngày, ThS.BS Đinh Hữu Uân cho biết: “Về nguyên lý, đó chỉ là bước mở đầu của quá trình cai nghiện lâu dài. Việc cai nghiện ma túy cần cả một quá trình và phải tiến hành các bước theo một trình tự khoa học nhất định chứ không thể nói theo kiểu quảng cáo một sớm một chiều là thoát nghiện. Sau khi cắt cơn giải độc, người nghiện cần được tư vấn về tâm lý, giáo dục nhân cách, định hướng cuộc sống. Người nghiện cũng sẽ được giáo dục về trách nhiệm của mình đối với gia đình, với xã hội, phải cách ly bắt buộc với ma túy hay môi trường có khả năng tái nghiện trong một thời gian. Đó mới là cái gốc, là mấu chốt của cai nghiện ma túy”.
Do đó, khẳng định việc cai nghiện ma túy phải đúng phương pháp, đúng phác đồ mà Bộ Y tế cho phép, không thể tùy tiện mua thuốc trôi nổi không rõ nguồn gốc để tự điều trị. Việc sử dụng các loại thuốc được cho là gia truyền, thuốc đặc trị tự bào chế rao bán tràn lan trên mạng khi chưa được Bộ Y tế kiểm nghiệm, cấp phép là vi phạm pháp luật. Những người tự ý cai nghiện, sử dụng không đúng liều thuốc điều trị thay thế methadone hay các loại thuốc cắt cơn, chống tái nghiện có thể dẫn đến những hệ lụy khó lường, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng.
Trần Lâm
