Cuối tháng 10/2024, khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Trung ương Huế cơ sở 2 tiếp nhận anh N.N.T. (SN 1982, trú huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế) vào viện với triệu chứng sốt cao. Bệnh nhân được dùng kháng sinh, hạ sốt, làm các xét nghiệm nhưng vẫn không hạ sốt.
Bác sĩ chỉ định chụp MRI khớp háng trái, phát hiện bệnh nhân bị viêm khớp háng trái không rõ nguyên nhân.Tiếp đó, bệnh nhân được làm xét nghiệm máu, kết quả cho thấy dương tính với Burkholderi pseudomallei (Whitmore).
Ca bệnh Whitmore không rõ nguồn lây điều trị tại Bệnh viện Trung ương Huế cơ sở 2.
Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thừa Thiên Huế, trong vòng 14 ngày trước khi phát hiện bệnh, bệnh nhân sinh sống và làm việc tại địa phương, không đi đâu xa. Người nhà cũng như xung quanh khu vực sinh sống không ghi nhận ca bệnh liên quan.
Khai thác thông tin từ bệnh nhân và người nhà không xác định được tiếp xúc với nguồn lây. Bệnh nhân thường ngày chỉ đi làm thợ xây, xung quanh nhà cao ráo không bị ngập lụt.
Bệnh viện Trung ương Huế cơ sở 2 cho biết, từ khi vào viện, bệnh nhân được điều trị theo phác đồ Whitmore giảm sốt và giảm đau khớp háng, hiện đã ổn định. Sau khi kết thúc điều trị, về nhà bệnh nhân vẫn sẽ điều trị bằng thuốc uống trong 6 tháng.
Trao đổi với phóng viên Báo Sức khỏe & Đời sống, TS.BS Nguyễn Đức Hoàng, Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế cơ sở 2 cho biết, Whitmore là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm gây ra bởi vi khuẩn Gram âm Burkholderia pseudomallei.
Vi khuẩn này sống trên bề mặt nước và trong đất, đặc biệt bùn đất, lây sang người qua vết trầy xước trên da hoặc qua đường hô hấp khi hít phải các hạt bụi đất hoặc giọt nước li ti trong không khí có chứa vi khuẩn, nhất vào mùa mưa.
Người nhiễm bệnh Whitmore có tỷ lệ tử vong từ 40 - 60%. Trường hợp nhiễm khuẩn cấp có thể tử vong trong vòng 1 tuần kể từ khi phát bệnh. Vi khuẩn có thể làm hoại tử và chết các mô trong cơ thể, ở da thì viêm loét hay áp xe, ở phổi gây viêm phổi, trong máu thì gây nhiễm trùng máu.
Theo TS.BS Nguyễn Đức Hoàng, hầu hết các ca nhiễm vi khuẩn Whitmore xuất phát từ việc người bệnh từng hít phải bụi bẩn hoặc nước mưa có chứa vi khuẩn. Vết trầy xước trên da khi tiếp xúc với nguồn nước bị ô nhiễm, chứa hóa chất, chất thải, nhiều nhất là ở vùng ao hồ, đầm lầy, đồng ruộng.
Đường xâm nhập vào cơ thể người của vi khuẩn thường gặp nhất qua da bị trầy xước. Những người thường xuyên tiếp xúc với đất và nước bị nhiễm vi khuẩn, nhưng không sử dụng bảo hộ lao động phù hợp là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh.
Ngoài ra, người mắc bệnh còn do hít phải những hạt bụi có chứa vi khuẩn hay dùng nước uống, ăn những thực phẩm có chứa vi khuẩn chưa được xử lý đúng cách. Bệnh rất hiếm khi lây truyền từ người sang người, hoặc từ động vật sang người qua đường không khí. Vì thế, bệnh thường không bùng phát thành dịch hoặc đại dịch.
Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế cơ sở 2 chia sẻ, người mắc bệnh Whitmore thường có dấu hiệu sốt cao, đau dạ dày, đau ngực, viêm mang tai (rất giống với quai bị), đau cơ khớp, đau đầu và co giật. Bệnh Whitmore biểu hiện ở các vị trí khác nhau nên dấu hiệu và triệu chứng cũng khác nhau, tùy thuộc vào cơ quan mà nó gây bệnh.
TS.BS Nguyễn Đức Hoàng cho biết, để phòng bệnh Whitmore cần đảm bảo vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng và nước sạch, đặc biệt trước và sau khi chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi đi làm ruộng, trước khi ăn.
Thực hiện ăn chín, uống nước đun sôi để nguội, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; không giết mổ, ăn thịt động vật, gia súc, gia cầm bị ốm chết.
Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với đất, nước bẩn, đặc biệt tại những nơi bị ô nhiễm nặng. Không tắm gội, bơi, ngụp lặn ở các ao, hồ, sông gần nơi bị ô nhiễm. Sử dụng đồ bảo hộ lao động đối với những người thường xuyên việc ngoài trời, tiếp xúc với đất và nước bẩn.
Khi có vết thương hở, vết loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch đảm bảo vệ sinh.
Những người có bệnh nền như đái tháo đường, bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch cần được chăm sóc, bảo vệ các tổn thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn. Khi nghi ngờ nhiễm bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện và điều trị kịp thời.
Theo TS.BS Nguyễn Đức Hoàng, Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế cơ sở 2, mặc dù diễn tiến phức tạp, nhưng bệnh Whitmore có thể điều trị khỏi bằng kháng sinh đặc hiệu.
Việc điều trị bao gồm việc dùng thuốc kháng sinh, tùy thuộc vào vị trí và mức độ của bệnh. Đối với các thể bệnh nhẹ, khuyến cáo dùng các kháng sinh như: ceftazidime, imipenem, penicillin, doxycycline, amoxicillin-clavulanic acid, ticarcillin-clavulanic acid, ceftriaxone.
Đối với những bệnh nhân nặng hơn, cần điều trị kết hợp hai trong số các loại kháng sinh kể trên, trong thời gian kéo dài đến 12 tháng.
Nếu có biểu hiện của Whitmore phổi, cấy vi khuẩn vẫn còn dương tính sau 6 tháng, cần xem xét đến việc phẫu thuật cắt bỏ thùy phổi để loại bỏ các áp-xe phổi.
Nếu không điều trị bệnh Whitmore sẽ dẫn đến tử vong. Khi điều trị bằng kháng sinh, các tình trạng nghiêm trọng của bệnh có cơ hội hồi phục 50%, nhưng tỷ lệ tử vong chung vẫn còn cao, khoảng 40%.
