Dù một số truyện tranh trong nước thời gian qua ra đời và tạo dấu ấn, nhưng thực tế phản ánh truyện tranh Việt còn nhiều hạn chế và vì thế khó chiếm lĩnh thị phần so với tác phẩm nhập ngoại ngay tại “sân nhà”.
Một vài dấu ấn
Theo giới làm nghề, đối tượng bạn đọc chính của truyện tranh là các em nhỏ, học sinh, sinh viên... nên thị trường truyện tranh ở Việt Nam rất lớn. Các bạn đọc nhỏ tuổi ở nước ta đã và đang được thưởng thức bộ truyện tranh dài tập Thần đồng đất Việt do Công ty Phan Thị thực hiện từ hơn 10 năm qua. Truyện lấy bối cảnh làng quê Việt Nam xưa, nội dung được phát triển dựa trên các tích xưa, gương cũ trong lịch sử dân tộc, với các quan Trạng nổi danh hiếu học, trí tuệ thần đồng như Lương Thế Vinh, Lê Quý Đôn, Nguyễn Hiền... được thể hiện sinh động qua hình ảnh cậu bé đầu ba vá Trạng Tý, cùng với nhóm bạn dễ thương Dần, Sửu, Mẹo. Với hình ảnh sinh động, dễ thương, nội dung truyện hấp dẫn, hài hước, kiến thức bổ ích, đa dạng, không giáo điều..., Thần đồng đất Việt được đánh giá là bộ truyện tranh thành công nhất của làng truyện tranh Việt, là ưu tiên hàng đầu của các bậc phụ huynh khi tìm mua sách cho con. Bởi lẽ, bộ truyện tranh này đã đáp ứng được cả hai nhu cầu quan trọng: giáo dục và giải trí, đồng thời cũng kích thích tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc, khơi gợi ở các em nhỏ lòng yêu quý và niềm đam mê khám phá lịch sử, văn hóa nước nhà.
Thần đồng đất Việt - một trong những bộ truyện tranh thành công nhất của làng truyện tranh nước ta.
Bên cạnh đó, loạt truyện tranh giáo dục Truyện Bubu của NXB Trẻ nhiều năm qua cũng đã để lại ấn tượng tốt đẹp với bạn đọc nhí, có tập in hơn 20 lần với toàn bộ có cả triệu bản in. Ở mảng truyện tranh dã sử lại có Long Thần Tướng (nhóm tác giả trẻ Phong Dương Comics thực hiện) với hình ảnh đẹp, đậm đà sắc văn hóa cùng nội dung hấp dẫn đã nhận được đánh giá cao từ giới chuyên môn, độc giả trẻ. Bộ truyện tranh này xoay quanh khoảng thời gian từ 1279-1285, thời điểm diễn ra cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai. Tập 1 Long Thần Tướng năm ngoái đã tạo tiếng vang khi được trao giải Bạc giải thưởng International Manga Award lần thứ 9 - một trong những giải thưởng truyện tranh uy tín nhất trên thế giới do Bộ Ngoại giao Nhật Bản vinh danh. Ngoài ra, nhiều truyện tranh Việt cũng thu hút bạn đọc phải kể đến: Hào khí phương Nam, Truyện tranh lịch sử Việt Nam (NXB Kim Đồng); Học sinh chân kinh (25 tập, nhóm B.O.R thực hiện), Ngũ quái Sài Gòn (tác giả Bùi Chí Vinh), Nhóm máu O (tác giả Dương Minh Đức); loạt truyện Sự tích chú Cuội cung trăng, Lịch sử nước Việt bằng tranh, Lá cờ thêu 6 chữ vàng do họa sĩ Tạ Huy Long vẽ minh họa...
Nhiều trăn trở
Tuy vẫn có các truyện tranh thuần Việt kể trên ra đời nhưng giới trong nghề nhận định truyện tranh nước ta còn có nhiều trăn trở. Trong đó, nhiều người cho rằng, truyện tranh Việt nhiều khi sa vào giáo điều hoặc áp đặt ý tưởng vào tác phẩm, trong khi đó truyện tranh chủ yếu là bạn đọc nhỏ tuổi nên tạo ra hiệu ứng ngược. Đồng thời, nhiều tác phẩm được thực hiện từ truyện cổ tích, dân gian nên không tạo được sự mới mẻ, đột phá với người tiếp nhận. Trong khi đó, việc khai thác truyện tranh ở nước ta diễn ra tràn lan làm cho thị trường ngày càng xuất hiện nhiều bộ truyện tranh kém chất lượng, ít được chú trọng tính văn hóa, giáo dục mà nặng về thương mại. Không ít bộ truyện tranh có yếu tố tình dục, bạo lực...không phù hợp với văn hóa Việt đã xuất hiện và làm nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Chính vì điều này nên từng có thời điểm một số ý kiến cho rằng truyện tranh mang nhiều nguy cơ tiêm nhiễm, kích động những yếu tố gây hại cho trẻ.
Đáng quan tâm hơn cả, số lượng truyện tranh Việt trên thị trường vẫn còn quá ít so với truyện tranh được mua bản quyền từ nước ngoài như Nhật Bản, Hàn Quốc... Những bộ truyện tranh ăn khách của quốc tế như Doremon, Thám tử lừng danh Conan, Harry Potter, Thủy thủ mặt trăng, Siêu quậy Teppi... vẫn là sự lựa chọn hàng đầu với bạn đọc nhí bởi hình minh họa hóm hỉnh, câu chuyện giản dị nhưng mang tính giáo dục cao, kích thích sự sáng tạo, tư duy người đọc. Thực tế này phần nào phản ánh chúng ta đang thiếu đội ngũ sáng tác tài năng, tâm huyết... tại mảng truyện tranh.
Để truyện tranh Việt phát triển và thu hút bạn đọc hơn, một số chuyên gia cho rằng chúng ta cần chú trọng công tác khai thác bản quyền để có được đầu sách tốt, phù hợp, có ý nghĩa nhân văn, giáo dục hoặc giải trí lành mạnh. Bên cạnh đó, các đơn vị xuất bản, nhà sách cần đào tạo đội ngũ dịch giả, họa sĩ, biên tập nhằm đảm bảo chất lượng truyện tranh cả về nội dung và hình thức, phù hợp với văn hóa Việt. Ngoài ra, các cơ quan chức năng trong lĩnh vực xuất bản cần có biện pháp ngăn chặn tình trạng xuất bản truyện tranh không có bản quyền, đem lại sự công bằng cho những người làm sách nghiêm túc, cũng như giúp đảm bảo chất lượng ấn phẩm đối với người tiêu dùng. Nếu lấp được lỗ hổng và có tư duy đổi mới, nhiều người tin rằng truyện tranh Việt sẽ trở thành sản phẩm văn hóa được bạn đọc săn đón và yêu thích. Đặc biệt, nếu phát triển đúng với tiềm năng, truyện tranh Việt sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ văn hóa đọc trong giới trẻ, đặc biệt là các em nhỏ.
