Trong cuộc họp báo chiều 8-5 tại Bắc Kinh, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố trong 5 ngày, tàu Việt Nam đã đâm vào tàu Trung Quốc 171 lần nhưng lại không cung cấp hình ảnh hoặc số tàu Trung Quốc hộ tống giàn khoan HD-981.
Vụ phó Vụ biên giới và hải đảo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Dịch Tiên Lương, nói "rất sốc với những hành động cản trở của Việt Nam”. Theo lời ông này, từ ngày 3-5 đến 7-5, tàu của Việt Nam đã đâm vào tàu của Trung Quốc 171 lần. Ông này cũng ngang ngược đòi tàu Việt Nam phải rút khỏi khu vực gần nơi giàn khoan Trung Quốc đang cố gắng hoạt động.
Tuy nhiên, ông Dịch Tiên Lương không trả lời câu hỏi có thủy thủ Trung Quốc nào bị thương trong các vụ đâm tàu. Ngoài ra, ông này còn nói không thể cung cấp số tàu Trung Quốc đang hiện diện ở khu vực giàn khoan HD-981.
Vụ trưởng họ Dịch nói hải quân Trung Quốc không tham gia vào vụ việc này. Tuy nhiên, ông Gordon G. Chang (Chương Gia Đôn) - chuyên gia về các vấn đề Trung Quốc, châu Á và chống phổ biến vũ khí hạt nhân - đã chỉ rõ đây là lần đầu tiên Bắc Kinh công khai sử dụng tàu vỏ xám (tàu quân sự) để hỗ trợ chặt chẽ các tàu vỏ trắng (lực lượng Hải cảnh, Ngư chính, Hải giám) trên biển Đông.
Trả lời câu hỏi Trung Quốc có sử dụng vòi rồng công suất lớn phun nước gây hư hại tàu thuyền và làm bị thương thủy thủ Việt Nam hay không, ông Dịch Tiên Lương trả lời dùng vòi rồng là mức độ nhẹ nhất khi va chạm trên biển. Ông này còn thản nhiên nói đó là “sự kiềm chế tối đa” của Bắc Kinh.
Vị quan chức này lặp lại lập luận sai trái rằng các hoạt động khoan dầu của Trung Quốc là hợp pháp bởi vì họ đang ở trong “lãnh thổ của Trung Quốc”. Do đó, Trung Quốc không có lý do phải ngừng lại những gì đang thực hiện. Ông Dịch nói Bắc Kinh “sẵn sàng đàm phán” nhưng trước tiên Việt Nam phải rút tàu của mình ra khỏi khu vực gần giàn khoan.
Phản ứng của báo chí thế giới
Các cơ quan truyền thông lớn của quốc tế đồng loạt đưa tin về cuộc họp báo ngày 8-5 của Trung Quốc. Sau khi trích dẫn những phát biểu của quan chức Trung Quốc, nhiều tờ báo lớn tiếp tục có bình luận theo hướng Bắc Kinh là kẻ chủ động gây hấn.
Dưới đây là trích dịch một số tờ báo.
Báo The Guardian (Anh):
(...) Trung Quốc gần đây thường xuyên quấy nhiễu tàu cá và ngư dân của Việt Nam, Philippines trong vùng biển được cho là giàu dầu khí mà họ tự tuyên bố chủ quyền bất chấp việc bị nhiều chuyên gia luật quốc tế chỉ trích là thiếu cơ sở.
Nhưng việc Trung Quốc triển khai giàn khoan cùng đội tàu hộ tống, trong đó một số có trang bị vũ khí, là một trong những bước đi khiêu khích nhất trong chiến lược lấn chiếm dần biển Đông. Ông Bruce Jacobs, chuyên gia về an ninh châu Á tại Trường ĐH Monash (Úc), nói: "Quân đội Trung Quốc muốn được cấp ngân sách nhiều hơn để có nhiều "đồ chơi" và tăng cường khả năng kiểm soát. Trong khi đó, giới lãnh đạo muốn có sự hậu thuẫn của quân đội. Vì mối quan hệ hỗ tương này nên sẽ không có thúc đẩy hòa bình từ phía Trung Quốc".
(...) Sự hung hăng cua Trung Quốc, cùng với khả năng phát triển quân sự và kinh tế, khiến nhiều nước láng giềng nhỏ hơn phải cảnh giác cao độ dù họ biết rõ tầm quan trọng của việc duy trì quan hệ với đối tác kinh tế hàng đầu này.
Báo The New York Times (Mỹ):
Khi Trung Quốc cho rằng dùng vòi rồng là một hình thức kiềm chế, tức là nước này nhấn mạnh thêm nữa lập trường "nói chuyện bằng sức mạnh" đối với các nước châu Á láng giềng.
(...) Ông Orville Schell, giám đốc Trung tâm Quan hệ Mỹ - Trung thuộc Hội Châu Á tại New York, dự đoán sẽ không có đụng độ vũ trang giữa Việt Nam và Trung Quốc. Tuy nhiên, ông Schell cho rằng Trung Quốc đã "tạo ra một môi trường mà trong đó rất khó để Trung Quốc giữ quan hệ hữu nghị với láng giềng".
Báo Sankei (Nhật Bản)
(...) Tương tự với việc tiến ra biển Hoa Đông bất chấp luật pháp, việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan dầu tại vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam là nhằm thử nghiệm ý đồ thay đổi hiện trạng bằng vũ lực và làm bất ổn tình hình. Không thể tha thứ cho những toan tính này.
Theo nguồn tin của Việt Nam, Trung Quốc hồi đầu tháng này bắt đầu đặt giàn khoan dầu tại vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam. Sau khi lên tiếng phản đối hành động của Trung Quốc, phía Việt Nam đã phái 30 tàu tới vùng biển trên trong khi phía Trung Quốc triển khai 80 tàu, phun vòi rồng và cho tàu đâm húc vào tàu Việt Nam.
Lợi dụng cơ hội Mỹ rút quân khỏi Việt Nam, Trung Quốc đã chiếm đóng quần đảo Hoàng Sa. Bộ Ngoại giao Trung Quốc coi quần đảo này là “lãnh thổ cố hữu của Trung Quốc” và việc đặt giàn khoan dầu là “hành động chính đáng căn cứ vào chủ quyền của nước này”.
Căn cứ mà Trung Quốc dựa vào là “đường chín đoạn” do Bắc Kinh tự đặt ra, khoanh vùng gần như toàn bộ biển Đông, mặc nhiên coi đây là vùng lãnh hải của nước này. Cách lập luận này hoàn toàn trái ngược với khái niệm lãnh hải bắt nguồn từ lục địa và không được công nhận trên bình diện quốc tế.
Chuyên gia Đức nghi ngờ tuyên bố của Trung Quốc
Với dòng tít "Trung Quốc nắn gân Việt Nam," báo Đức Deutsche Welle ngày 8-5 dẫn lời chuyên gia Ernest Bower thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS - Mỹ) bày tỏ nghi ngờ trước tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc tại cuộc họp báo chiều 8-5.
Trước tuyên bố Bắc Kinh đặt giàn khoan trong vùng lãnh hải nước họ và do vậy đó là điều "bình thường và hợp pháp", ông Bower cho rằng khu vực đặt giàn khoan rõ ràng gây tranh cãi và hành động đơn phương của Trung Quốc đã vi phạm Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) cũng như trái với Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Ðông (DOC) mà Trung Quốc với các nước ASEAN thông qua năm 2002.
Theo chuyên gia trên, Việt Nam chắc chắn sẽ quyết ngăn chặn Trung Quốc thiết lập giàn khoan. Ông cũng nhận định với tiềm năng quân sự của Việt Nam, đặc biệt là mới mua tàu ngầm lớp Kilo của Nga, sẽ khiến tính hình đặc biệt nguy hiểm và căng thẳng giữa 2 nước hiện đã bị đẩy lên mức cao nhất trong nhiều năm qua.
Bài báo cũng cho rằng sự phản ứng giận dữ của Việt Nam trước vụ việc cho thấy người Việt Nam đang mất niềm tin sâu sắc đối với quốc gia láng giềng khổng lồ ở miền Bắc.
Cùng ngày, báo Tagesschau của Đức cũng dẫn lời Giáo sư Carl Thayer thuộc Trường ĐH South Wales (Úc) cho rằng Trung Quốc không thể đơn giản đưa giàn khoan dầu xâm phạm và khai thác dầu mà không có sự cho phép của Việt Nam.
Theo ông Thayer, đó là hành động gây hấn cao độ khi có tới 70 tàu các loại, từ tàu ngư chính nhỏ tới tàu hải quân, tham gia bảo vệ giàn khoan. Ông Thayer khẳng định đó là hành động bất hợp pháp.
Theo TTXVN
