Tuy nhiên, Tết cũng là dịp dễ xảy ra nguy cơ ngộ độc thực phẩm cho các gia đình. Làm thế nào để đảm bảo an toàn các loại thực phẩm trong những ngày lễ Tết:
Đồ ăn nguội
Đồ ăn nguội trên thị trường rất đa dạng chủng loại như giò, nem, chả, xúc xích, phô mai, giăm bông, thịt hun khói, đồ hộp,… có mùi vị hấp dẫn và tính tiện lợi; làm thực phẩm để dành hoặc ăn chơi, không phải chế biến cầu kỳ như thực phẩm tươi sống. Nhưng đồ ăn nguội cần được bảo quản cẩn thận để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và gia đình, món như vậy cần phải lư ý tiêu dùng.
Lựa chọn khi mua sản phẩm đang bảo quản lạnh: Tất cả sản phẩm thịt nguội, xúc xích tươi đều được bảo quản lạnh. Khi lựa chọn nhìn vào túi sản phẩm thấy không có hiện tượng đóng đá hoặc kết băng, đấy là những sản phẩm bắt đầu biến chất.Một số thực phẩm có thể xuất hiện các vết nứt, thành phần acid béo sẽ lên men; khi đó sản phẩm hỏng, xuất hiện mùi chua, không nên dùng.Nếu ăn những thực phẩm này sẽ gây ra rối loạn tiêu hóa như đau bụng đi ngoài, hoặc tích trữ lâu ngày trong cơ thể là nguyên nhân gây bệnh ung thư.Nên chọn những sản phẩm để dưới, nơi có nhiệt độ ổn định sẽ được bảo quản tốt hơn.Thường các nhà chế biến đã cho vào sản phẩm các chất chống oxy hóa để giữ cho thịt có màu hồng tươi.Khi bị để ra ngoài không khí lâu thịt sẽ chuyển màu xám.Vì thế tuyệt đối không nên ăn những loại thịt nguội ướp đã có dấu hiệu chuyển màu.
Cảnh giác chất bảo quản, lượng muối: Đồ nguội được xếp vào nhóm thực phẩm công nghiệp. Về mặt giá trị dinh dưỡng, các thực phẩm công nghiệp hầu hết có giá trị tương đối khá và các chất dinh dưỡng trong thực phẩm đều được bảo tồn trong điều kiện bảo quản đạt tiêu chuẩn theo yêu cầu của nhà sản xuất. Tuy nhiên, do các loại thực phẩm này chế biến dạng nấu chín hoặc muối mặn để diệt trùng, tăng thời gian bảo quản và hạn chế nhiễm khuẩn nên hàm lượng muối và chất bảo quản trong thực phẩm nguội thường cao.Nhưng cần phải nhớ là muối và các chất bảo quản là những thành phần có hại cho sức khỏe.
Các thực phẩm như phô mai, lạp sườn, pate, thịt hộp…chứa khá nhiều chất béo động vật (cũng nhiều cholesterol) nên người bị mỡ máu tăng, cao huyết áp, xơ vữa động mạch, tiểu đường nên hạn chế sử dụng.Để giảm bớt lo lắng về chất bảo quản trong thực phẩm, chúng ta nên chọn mua những sản phẩm của các công ty có uy tín, nhãn hiệu nổi tiếng lâu năm, bao bì nhãn mác rõ ràng.
Lưu ý khi mua đồ nguội cần đọc kỹ nhãn hiệu bao bì: hướng dẫn sử dụng, thành phần và giá trị dinh dưỡng, bảo quản,...Lựa chọn hàng mới và còn hạn sử dụng.Lưu ý cách bảo quản của nơi bày bán.
Thực phẩm tươi vẫn tốt hơn: Thực phẩm tươi sống bao giờ cũng giàu chất dinh dưỡng, ngon lành và an toàn hơn đồ nguội. Ở nhiệt độ bình thường thực phẩm tươi dễ dàng bị ôi thiu, việc tích trữ thực phẩm đúng cách sẽ không làm mất đi các thành phần dinh dưỡng của thực phẩm. Để đồ ăn tươi ngon, đủ chất dinh dưỡng, khi sử dụng tủ lạnh bạn nên lưu ý sắp xếp thực phẩm theo đúng các ngăn đã được phân chia trong tủ lạnh: đồ đông lạnh xếp vào ngăn đá, rau để ngăn cuối cùng.
Đối với đồ đông lạnh như: thịt, tôm… khi mua về bạn nên để vào ngăn đá, chia thành những phần nhỏ theo lượng ăn mỗi bữa, ăn đến đâu lấy đến đó. Các loại đồ đông lạnh có thể để 14 - 30 ngày.Đối với những loại rau quả, khi mua về không cần phải rửa ngay mà lấy giấy bảo quản, gói lại và đặt trong khay đựng rau.Không lấy bao nilon để buộc kín vì sẽ dẫn tới nước đọng lại làm cho rau quả bị héo, thối.
Với rau quả có thể bảo quản trong tủ lạnh 3 - 4 ngày; tốt nhất rau sử dụng trong ngày để tránh một lượng lớn các vitamin nhất là vitamin C bị hao hụt trong thời gian tích trữ.Với giò khi mua về nên để giò thật nguội, sau đó mới cất trong tủ lạnh.Dù vậy không nên bảo quản giò trong tủ lạnh quá lâu (tốt nhất chỉ bảo quản giò 3 - 4 ngày).
Cần lưu ý không nên xếp thực phẩm quá đầy trong tủ lạnh, như vậy độ lạnh của tủ sẽ không đảm bảo đến hết các thực phẩm bên trong, sự bảo quản sẽ kém hiệu quả.
Để bánh chưng xanh, ngon lâu
Khi mua bánh chưng về không được cho vào túi nilon mà cần treo lên, nếu trời nồm cho vào ngăn mát của tủ lạnh.Thường thì bánh để được 5 ngày.Nếu để trong ngăn mát tủ lạnh được 15 - 20 ngày nhưng bánh chưng sẽ bị rắn, lại gạo.
Nếu luộc bánh chưng bằng thùng tôn hoa, bánh sẽ có màu xanh rất đẹp, nếu luộc thùng nhôm hay thùng inox bánh có màu lá xanh nâu. Khi mua nên chọn bánh có màu lá xanh nâu vì thùng tôn chứa nhiều tạp chất kim loại, tuy cho bánh màu xanh nhưng không tốt cho sức khỏe. Bánh chưng mốc là do lá, vì vậy lá dùng để gói bánh phải rửa thật sạch, sau đó dựng cho ráo nước, tránh nơi có gió. Khi mua bánh người tiêu dùng nên chọn bánh gói nhiều lá là tốt.
Khi luộc chín phải vớt bọt rồi vớt bánh chưng ra, dùng bàn chải cọ qua trong thùng nước lạnh, rồi xếp bánh thành hàng và ép cho ráo nước.Không được ngâm bánh vào nước lã, mặc dù ngâm bánh sẽ có màu bánh đẹp.Nếu ngâm bánh mà sau đó ép dối, đọng nước, sẽ gây mốc, thiu bánh. Để bánh không chua, không ngâm gạo quá lâu mà vo sạch, để ráo nước, khi nào gói bánh lại vẩy nước, trộn muối xóc đều.
Bánh chưng bị mốc thường là mốc từ ngoài vào do nấm mốc có trong không khí. Tốt nhất khi gói bánh phải dùng lá sạch, nên gói chắc tay, nhân bánh phải tươi sạch, khi luộc xong phải rửa bánh ngay khi bánh còn đang nóng lúc này bánh đang nở to, nước lã không vào được. Nếu để nguội mới rửa, nước lã sẽ vào và gây hỏng bánh.
Mứt bánh Tết...
Mứt Tết - một món ăn cổ truyển của Việt Nam: Nhà ai cũng không quên có hộp mứt tết để thắp hương cho ông bà tổ tiên. Mứt là món ăn không thể thiếu trong mỗi gia đình vào những ngày tết; mọi người hay mời nhau một số loại nhâm nhi mứt tết, bên chén trà xanh.
Trước đây chỉ có chừng chục loại nhưng ngày nay mứt tết xuất hiện rất nhiều, từ các loại rau, củ như khoai lang, bí đao, cà chua, gừng… đến tất cả các loại quả như hồng, đào, lê, me, mận, táo, dâu, kiwi… đều được chế biến thành mứt.
Năm nào cũng vậy, sắp đến Tết Nguyên đán, vấn đề bánh mứt kẹo lại được bàn tán sôi nổi.Đây là mặt hàng rất đa dạng nên các cơ quan chức năng cũng rất khó kiểm soát về chủng loại, nguồn gốc, xuất xứ, và chất lượng.
Thực tế “mứt ba không” (không nhãn mác nguồn gốc, không ngày sản xuất, không hạn sử dụng), vẫn len lỏi đi vào thị trường và được bán ở khắp nơi…, cũng như trên online.
Vẫn còn những cơ sở chế biến mứt thủ công không đảm bảo về vệ sinh an toàn thực phẩm, nguồn gốc của hàng mứt bàn lẻ trên thị trường online, hay offline. Với những cơ sở sản xuất tạm, không đủ đảm bảo an toàn thực phẩm: nơi phơi nguyên liệu bụi bẩn, thùng xô chậu ngâm mứt cáu bẩn, rồi các loại phụ gia không được phép sử dụng như: hóa chất tẩy trắng, phẩm màu, đường hóa học, hàn the… đều có nguy cơ độc hại với sức khỏe.
Một số cơ sở sản xuất không hợp vệ sinh, có thể gây nhiễm khuẩn, làm phát sinh một số bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy do nhiễm khuẩn.Quá trình bảo quản không đạt tiêu chuẩn dễ sinh nấm mốc làm ảnh hưởng hại nhiều cho sức khỏe hơn là có lợi.
Hiện nay nhiều gia đình thích tự chế biến mứt cổ truyền cho ngày Tết, nếu không quá bận rộn.Điều này cần khuyến khích để giữ được hương vị ngày Tết và chị em lại được dịp trổ tài nữ công gia chánh “khéo tay, hay làm”.Hoặc các mẹ nên chọn mứt của Việt Nam nhưng được chế biến bởi các công ty lớn, có thương hiệu, có nhãn mác đầy đủ, có ngày sản xuất và hạn sử dụng.
Dưới khía cạnh dinh dưỡng: tốt nhất là nên giảm bớt lượng mứt sử dụng và thay thế bằng cách ăn các loại trái cây tươi trong những ngày tết như dưa hấu, cam, quýt, bưởi, hồng, dâu, táo… có lợi cho sức khỏe. Có thể thay thế mứt tết bằng các loại hạt ngũ cốc hoặc hạt bí, đậu phộng, hạt điều, đậu Hà Lan, riêng với hạt dưa, chú ý vì nếu được nhuộm bằng phẩm màu không tốt cũng có hại cho sức khỏe.
Uống rượu bia... tránh ngộ độc
Trong dịp Tết, các mặt hàng như bánh kẹo, nước giải khát, rượu bia được tiêu thụ mạnh. Cũng có những cơ sở sản xuất lợi dụng tung ra thị trường những sản phẩm không đảm bảo chất lượng, gia tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm cho người tiêu dùng. Người tiêu dùng cần lựa chọn các sản phẩm có nhãn mác rõ ràng, thời hạn sử dụng, do các nhà sản xuất có uy tín...
Một thực trạng đáng quan tâm trong những ngày Tết là tình trạng ngộ độc rượu.Trong vài năm gần đây, số ca ngộ độc rượu methanol có xu hướng tăng cao.Hầu hết bệnh nhân uống rất nhiều rượu và nhập viện muộn, với các biểu hiện ngộ độc methanol khá nặng. Qua theo dõi quá trình điều trị, nguyên nhân gây ngộ độc phổ biến nhất là các loại rượu trắng phi pháp, không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, rượu sản xuất thủ công bị pha cồn công nghiệp.
Để phòng chống ngộ độc rượu, nhất là nam giới, không nên uống quá nhiều rượu; tuyệt đối không uống rượu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có giấy chứng nhận, rượu pha chế, rượu ngâm với lá, rễ cây, phủ tạng động vật, nhất là không được uống rượu khi đang đói, căng thẳng, hay mệt mỏi. Khi uống rượu có triệu chứng ngộ độc rượu như mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, nôn… cần đến ngay các cơ sở y tế để điều trị kịp thời.
Như vậy, những ngày Tết đến, xuân về, mỗi người chúng ta và các thành viên trong gia đình vừa có dịp du xuân vui vẻ, vừa mừng tuổi họ hàng nội ngoại, vừa sum vầy cùng con cháu, vừa thăm thú được bạn bè, cần đảm bảo sức khỏe trong những ngày Tết. Để đảm bảo sức khỏe chúng ta cần lựa chọn thực phẩm an toàn, bảo quản và chế biến hợp vệ sinh giúp cho người tiêu dùng phòng chống ngộ độc thực phẩm trong dịp Tết.
