Nắng nóng, bạn hoặc trẻ em nhà bạn thường bị rôm sảy mọc đầy người, gây ngứa ngáy khó chịu. Bạn muốn trừ hết rôm sảy? Chuyện nhỏ, nếu bạn biết các “kỹ thuật” trừ rôm sảy sau đây.
Vì sao “mọc” rôm sảy?
Da của bạn đang bình thường, tự nhiên sau mấy ngày nắng nóng lại “mọc” đầy rôm sảy khiến bạn vừa ngứa ngáy, vừa bực mình vì da bạn bây giờ “chả đẹp chút nào”. Bạn sẽ tự hỏi: vì sao lại mọc rôm sảy? Câu trả lời rằng : rôm sảy “mọc” khi tắc nghẽn ống tuyến mồ hôi.
Da người có 2 loại tuyến mồ hôi là tuyến ngọai tiết và tuyến đầu tiết. Tuyến ngoại tiết có ở hầu hết bề mặt da. Còn tuyến đầu tiết chỉ phát triển ở những vùng có nhiều nang lông như da đầu, nách và bẹn. Nắng nóng làm cho thân nhiệt của bạn tăng, khi đó thần kinh sẽ điều khiển các tuyến ngoại tiết bài tiết mồ hôi ra bề mặt của da để làm lạnh cơ thể và bốc hơi. Nếu các ống tuyến tiết mồ hôi bị nghẽn, mồ hôi sẽ bị giữ lại dưới da gây tình trạng viêm và nổi mụn đỏ, thế là rôm sảy đã “mọc”.
Tuy nhiên, cho đến nay, khoa học vẫn chưa rõ vì sao các ống tuyến mồ hôi lại bị nghẽn. Người ta cho rằng có một số yếu tố liên quan đến sự tắc nghẽn này gồm: 1là thời tiết nóng ẩm, rất thuận lợi cho sự phát triển của rôm sảy, nhất là ở những người mới di chuyển từ vùng mát đến vùng nóng, ( chẳng hạn trong kỳ nghỉ lễ bạn từ miền Bắc đi du lịch vào các tỉnh phía nam). 2 là do hoạt động thể lực: nếu bạn vận động với cường độ cao, làm việc nặng gây tiết nhiều mồ hôi cũng dễ “mọc” rôm sảy. 3 là các ống tuyến mồ hôi chưa hoàn chỉnh, như ở trẻ nhỏ, rất dễ bị tắc nghẽn khiến mồ hôi không có đường thoát ra ngoài mà bị lưu giữ lại dưới da gây rôm sảy. 4 là một số loại thuốc dùng chữa bệnh nhưng có liên quan đến sự “phát triển” của rôm sảy, như : bethanechol, clonidine ,thuốc điều trị mụn trứng cá có vitamine A…5 là do vi khuẩn: các vi khuẩn ký sinh trên da như Staphylococcus epidermidis, có thể bài tiết một loại chất làm bít tắc các ống tuyến mồ hôi. Ngoài ra nếu ai đó phải nằm một chỗ lâu ngày, sưởi quá nóng, mặc một số loại vải không làm mồ hôi bốc hơi được cũng dễ bị “mọc” rôm sảy.
Tắc nghẽn ống tuyến mồ hôi gây rôm sảy
Nhìn rôm sảy thật “dễ ghét”
Ở trẻ em, rôm sảy chủ yếu “mọc” đầu, cổ, vai, ngực, lưng hay ở kẽ nách, háng. Ở người lớn, rôm sảy lại “mọc” nhiều ở các nếp gấp của da và những vị trí cọ sát của quần áo. Người ta phân loại có 3 dạng rôm sảy: một là rôm sảy kết tinh (Miliaria crystallina), gặp chủ yếu ở trẻ sơ sinh hoặc ở người lớn mới di chuyển từ vùng mát sang vùng nóng, là dạng nhẹ của rôm sảy, do tổn thương ống tuyến mồ hôi ở lớp sừng, lớp ngoài cùng của da. Dạng này là những mụn nước nông, nhỏ, trong và những sẩn dễ vỡ nhưng không ngứa, không đau. Chúng có thể tự biến mất sau vài ngày nhưng có thể tái phát khi thời tiết nóng ẩm.
Rôm sảy ở trẻ nhỏ
Hai là rôm sảy đỏ ( Miliaria rubra): tổn thương ở vị trí sâu hơn, trong lớp thượng bì (epidermis) của da. Chúng là những sẩn đỏ, gây cảm giác đau nhói và ngứa nhiều. Thường có ít hay không có mồ hôi ở vùng da bị ảnh hưởng.
Rôm sảy đỏ
Ba là rôm sảy sâu( Miliaria profunda) : là dạng bệnh ít gặp, xảy ra chủ yếu ở những người lớn đã bị nhiều đợt rôm sảy đỏ, tổn thương ở lớp bì (dermis) là lớp sâu hơn của da và xuất hiện sớm sau khi vận động làm đổ nhiều mồ hôi. Bệnh có thể gây ra tình trạng không có mồ hôi lan rộng, dẫn đến kiệt sức do nóng với biểu hiện chóng mặt, buồn nôn, mạch nhanh.
Rôm sảy có thể gây ra các biến chứng: bội nhiễm với biểu hiện da sưng phù, nóng, đỏ, đau, có mủ chảy ra, sưng hạch vùng cổ, nách, bẹn, tạo ra mụn mủ đau và ngứa nhiều. Sốc do nóng, gặp khi thời tiết nắng nóng, bệnh nhân bị rôm sảy dạng sâu có nguy cơ bị choáng do nhiệt, với biểu hiện là đau đầu, mạch nhanh, nôn, hạ huyết áp…có thể làm cho người bệnh bị đột quỵ nguy hiểm.
Trừ rôm sảy- chuyện nhỏ
Cách trừ rôm sảy nhanh nhất là làm lạnh da và chống tiết mồ hôi. Bạn có thể làm giảm tiết mồ hôi bằng cách: dùng máy lạnh, quạt thông khí, mặc áo quần thoáng mát và nghỉ ngơi, hạn chế vận động. Nếu da của bạn được làm mát lạnh, rôm sảy sẽ biến mất nhanh chóng.
Dạng rôm sảy nhẹ thường bạn không cần phải điều trị. Nhưng ở các dạng nặng hơn thì bạn cần dùng các loại thuốc bôi để giảm cảm giác khó chịu và ngăn ngừa biến chứng. Thuốc bôi thường dùng là dung dịch Calamine làm dịu ngứa, thuốc anhydrous lanolin giúp ngăn ngừa tình trạng bít các ống tuyến mồ hôi và ngưng “mọc” rôm sảy mới. Loại thuốc bôi có chứa steroid dùng trong các trường hợp rôm sảy nặng. Bạn có thể uống vitamin C để làm dịu các ngứa ngáy do rôm sảy. Các bài thuốc nam chữa rôm sảy hữu ích bạn có thể dùng là: các loại rau, quả có tính mát như mướp đắng, bồ công anh, sài đất, chanh... để ăn và tắm. Lưu ý khi khi sử dụng các loại lá này cần phải rửa sạch kỹ trước khi nghiền, lọc hay đun nước tắm. Bạn cần chọn loại phấn rôm chất lượng tốt chấm lên những vùng da bị rôm sảy, sau khi tắm cho trẻ nhỏ. Các thức uống có tính mát như bột sắn dây, nước cam, chanh...cũng rất tốt để trừ rôm sảy.
Mùa hè bạn nên mặc quần áo bằng loại vải cotton mềm, nhẹ, có thể hút ẩm tốt. Tránh nắng nóng bằng các phương tiện: quạt điện, máy điều hòa nhiệt độ, mở thông cửa phòng. Phòng ngủ của bạn cần mát mẻ và thông khí tốt với bên ngoài. Bạn nên tắm nước lạnh và không dùng xà phòng bởi sẽ làm khô da. Bạn thật lưu ý tránh dùng các loại kem bôi lên da ngày nắng vì chúng không có tác dụng phòng ngừa rôm sảy mà còn có thể làm bít tắc các ống tuyến mồ hôi, tạo điều kiện cho rôm sảy “mọc”.
BS. Ninh Hồng
