Các TPQ này vừa nhỏ (đường kính dưới 2mm) vừa mềm (do không có sụn nâng đỡ) nên khi bị viêm sẽ dễ bị xẹp lại, dễ bị chít hẹp làm đường thở bị tắc nghẽn. Vì vậy, trẻ sẽ bị khò khè, khó thở và nặng hơn nữa trẻ sẽ bị thiếu oxy. Đồng thời viêm TPQ dễ bị tái đi tái lại, dễ bị biến chứng nguy hiểm thậm chí tử vong.
Viêm TPQ là bệnh xảy ra ở trẻ dưới 24 tháng tuổi, thường gặp nhất là 3-6 tháng tuổi. Bệnh có thể xảy ra quanh năm nhưng thường gặp nhất khi thay đổi thời tiết, khi trời trở lạnh: vào mùa mưa (các tỉnh phía Nam), hay mùa lạnh (các tỉnh phía Bắc).
Trời lạnh, trẻ em càng dễ bị viêm phế quản.
Trẻ bị viêm TPQ vì sao?
Tác nhân gây viêm TPQ ở trẻ thường là do virut như virut hợp bào hô hấp (VRS), có khả năng lây lan rất mạnh nên bệnh có nguy cơ xảy ra thành dịch và là một trong những nguyên nhân thường xuyên làm trẻ phải nhập viện. Virut cúm và á cúm và Adenovirus cũng gây bệnh cho nhiều trẻ bị viêm TPQ. Những trẻ sống trong vùng có dịch cúm hay viêm đường hô hấp trên (do virut hợp bào) thì tỷ lệ bị lây nhiễm rất cao do sức đề kháng ở trẻ còn yếu. Các bé hay bị viêm mũi họng, viêm amidan, viêm VA, trẻ bị bệnh tim bẩm sinh, hoặc trẻ bị bệnh phổi bẩm sinh... đều có nguy cơ cao mắc viêm TPQ nếu không được chăm sóc tốt.
Triệu chứng ban đầu thường thấy khi trẻ viêm TPQ là: ho, chảy nước mũi trong, sốt vừa hoặc cao. Sau từ 3-5 ngày thì trẻ ho ngày một nhiều, xuất hiện thở khó, thở rít. Tiếng thở có thể nghe ran rít, ran ngáy, thông khí phổi kém. Sau đó, trẻ ho nhiều hơn kèm khò khè và có thể bị khó thở (thở nhanh hơn, thở co kéo lồng ngực). Trẻ thở khó khăn nên trẻ quấy khóc, bỏ bú và đi dần đến thở mệt, da tái và tím. Diễn tiến suy hô hấp nặng, thậm chí ngừng thở nếu không kịp thời điều trị. Những trẻ đến viện khi thăm khám thường thấy nhịp thở của trẻ nhanh, sốt vừa, xuất hiện các cơn co kéo hô hấp, lồng ngực bị rút lõm, trẻ thở rên. Bệnh có triệu chứng tương tự hen suyễn. Thông thường, trẻ sẽ khò khè kéo dài khoảng 7 ngày, ho giảm dần trong khoảng 14 ngày rồi khỏi hẳn nếu được chăm sóc tốt. Cá biệt có một số trường hợp ho sẽ kéo dài hơn trong nhiều tuần.
Khi nào cần đưa trẻ gặp bác sĩ?
Khi trẻ mắc viêm TPQ cần cho trẻ đi khám. Trường hợp nhẹ hoặc vừa, bác sĩ sẽ hướng dẫn cách chăm sóc trẻ tại nhà. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển thì cha mẹ nên liên hệ với bác sĩ nếu trẻ có bất kỳ những dấu hiệu sau đây: Nôn; khò khè; Thở rất nhanh - hơn 60 lần một phút; Thở mệt nhọc - ngực rút lõm khi hít thở; Không uống đủ nước hoặc thở quá nhanh không thể ăn uống; Da tái xanh, đặc biệt là môi và móng tay.
Những triệu chứng trên cực kì quan trọng nếu ở trẻ nhỏ hơn 12 tuần tuổi hoặc có các yếu tố nguy cơ khác của viêm TPQ - bao gồm sinh non hoặc bệnh tim phổi.
Cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay nếu trẻ có một trong những dấu hiệu sau: Tím tái; Trẻ bú kém, bỏ bú, không uống được; Trẻ ngủ li bì, khó đánh thức; Thở khó khăn (thở nhanh hơn, thở co kéo lồng ngực).
Biến chứng có thể xảy ra khi trẻ viêm TPQ
Tất cả các trường hợp trẻ mắc viêm TPQ nếu không được chẩn đoán bệnh và điều trị tốt sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như: Rối loạn chức năng hô hấp, xuất hiện từng cơn khó thở ra tái phát, viêm TPQ lan tỏa. Nghiêm trọng hơn sẽ làm trẻ bị suy hô hấp cấp, tràn khí màng phổi, viêm phổi - trung thất, xẹp phổi và thậm chí tử vong. Bệnh sẽ có biến chứng nặng hơn ở trẻ dưới 3 tháng tuổi, trẻ sinh non - nhẹ cân, trẻ suy dinh dưỡng nặng, trẻ có sẵn bệnh tim, phổi, suy giảm miễn dịch. Hơn nữa, sự tái diễn nhiều lần của viêm TPQ còn là nguyên nhân gây ra hen phế quản sau này.
Cách chăm sóc trẻ mắc viêm TPQ
Khi chăm sóc trẻ tại nhà cần lưu ý: Tiếp tục cho trẻ bú hay ăn uống đầy đủ. Cần cho trẻ uống nhiều nước để tránh thiếu nước. Cần làm thông thoáng mũi cho trẻ để giúp trẻ dễ thở hơn và bú tốt hơn. Có thể nhỏ mũi với 2-3 giọt nước muối sinh lý sau đó làm sạch mũi cho trẻ. Cho trẻ dùng thuốc đúng như chỉ dẫn của thầy thuốc. Tránh khói thuốc lá vì có thể làm bệnh của trẻ nặng hơn. Để giảm ho, long đờm cho bé có thể sử dụng mật ong hấp với quả quất còn xanh hoặc mật ong hấp lá hẹ. Nếu các biện pháp trên không mang lại hiệu quả, cần đưa bé tới bác sĩ khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đối với trẻ bị bệnh tim, phổi bẩm sinh càng cần được chăm sóc và lưu ý kỹ hơn vì trẻ dễ mắc bệnh và tiến triển xấu.
Phòng ngừa là cách tốt nhất giúp trẻ không mắc các bệnh về đường hô hấp, cần thực hiện các biện pháp sau: Cho trẻ bú mẹ ngay từ lúc mới sinh và duy trì sữa mẹ đến 2 tuổi. Khi trẻ được 6 tháng, cần cho trẻ ăn bổ sung. Tùy thể trạng từng trẻ, có thể tập cho trẻ ăn dặm từ từ, bắt đầu từ 5 - 6 tháng tuổi trở đi, bữa ăn của trẻ phải bao gồm đầy đủ bốn nhóm dinh dưỡng chính: tinh bột, chất đạm, rau xanh- trái cây, dầu thực vật. Cho trẻ uống đủ nước.
Tiêm phòng cho trẻ đầy đủ và đúng lịch theo hướng dẫn của cán bộ y tế.
Giữ cho môi trường trẻ ở được trong lành, không cho trẻ tiếp xúc với khói bụi, khói thuốc lá. Cha mẹ và người chăm sóc trẻ cần rửa tay thường xuyên khi chăm sóc trẻ vì virut gây bệnh lây lan chủ yếu qua việc tiếp xúc trực tiếp. Tránh để trẻ tiếp xúc gần gũi với trẻ lớn, người lớn đang bị viêm đường hô hấp cũng như các trẻ bệnh khác. Cha mẹ nên vệ sinh cơ thể, đặc biệt là khu vực tai, mũi, họng cho trẻ hằng ngày.
