Việc ca sĩ Khánh Ly vừa công bố bản viết tay của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn (có chữ ký và được công chứng tại Mỹ) cho bà sử dụng các bài hát của Trịnh Công Sơn với số tiền tác quyền cụ thể là 5.000 USD đã đặt ra những nghi vấn trong dư luận. Không ai tin được với tính cách không màng đến tiền bạc như nhạc sĩ Trịnh Công Sơn lại có thể chấp nhận một cuộc mua bán như vậy, nhất là đối với người tri âm tri kỷ trong âm nhạc của mình.
Lợi dụng và suy diễn
Bản viết tay của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đề tháng 5-2000, tức trước gần một năm ngày ông qua đời, thời điểm này Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch TP HCM có quy định bất kỳ một ca sĩ nào muốn sử dụng tác phẩm của nhạc sĩ nào đó đều phải có giấy xác nhận cho phép và chữ ký của tác giả. Việc này có thực thi thì cơ quan chức năng mới cấp phép cho ca sĩ thực hiện chương trình. Lúc đó, việc các nhạc sĩ thường làm là viết “đồng ý” và ký tên lên văn bản một bài hát cụ thể cũng như ghi rõ là sử dụng trong chương trình nào. Từ đó, có thể đặt câu hỏi phải chăng nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vào thời gian này cũng đã viết giấy cho phép theo cách đó, nghĩa là ông xác nhận trước cho ca sĩ Khánh Ly để bà thực hiện một chương trình đang dự tính nhưng chưa biết cụ thể là chương trình gì trong tương lai gần. Hoặc vốn tính nghệ sĩ và mối tâm giao sâu nặng nên ông không quan tâm đến những rắc rối có thể phát sinh, nhất là tính pháp lý của văn bản, vì bản viết tay này không ghi rõ mục đích cho phép sử dụng trong chương trình nào cũng như giới hạn phạm vi không gian và thời gian sử dụng (có hạn định hay vô hạn định)...
Đây có thể là một sơ suất của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn hoặc là vì tình cảm sâu đậm giữa hai người mà ông không nghĩ đến vấn đề sâu xa hơn, có thể đã được người khác lợi dụng để suy diễn là tác giả đã đồng ý cho họ toàn quyền sử dụng toàn bộ tác phẩm của ông không giới hạn?
Sao là 5.000 USD?
Tại sao nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ra giá cụ thể là 5.000 USD cho các bài hát của ông? Tính cách Trịnh Công Sơn là không bao giờ tự mình ra giá kiểu mua bán như thế. Còn nhớ, sinh thời, việc liên quan đến tiền bạc từ các tác phẩm của mình, nhạc sĩ đều nhờ anh em trong gia đình đứng ra làm thay. Từ đó cho thấy mức giá tác quyền 5.000 USD này có thể là do người khác yêu cầu ông viết khi họ đã tiên lượng được giá trị pháp lý về bản quyền mà họ sắp sử dụng trong tương lai gần (sau đó có thể vì lý do nào đó đã không diễn ra).
Tại sao ca sĩ Khánh Ly không công bố điều này trước khi chương trình của bà diễn ra vào tháng 5-2014 tại Hà Nội (lần về nước biểu diễn đầu tiên)? Bà vẫn im lặng khi chương trình đó vẫn bị Trung tâm Bảo vệ tác quyền âm nhạc Việt Nam thu đủ số tiền tác quyền từ phía nhà tổ chức với giá cao mà chỉ đợi đến khi xảy ra tranh chấp giữa Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam với đơn vị tổ chức của hai chương trình sau, diễn ra tại Hà Nội và Đà Nẵng, bà mới đưa ra văn bản viết tay này của Trịnh Công Sơn như một cách chữa cháy? Phải chăng có khuất tất gì ở đây?
Thiếu cả lý lẫn tình
Về lý, bản viết tay của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn “bán” tác quyền cho ca sĩ Khánh Ly không có công chứng tại Việt Nam theo luật hiện hành của Việt Nam đã đủ hợp pháp chưa? Đó là chưa kể nội dung văn bản cũng không xác định về thời gian cho phép sử dụng rõ ràng là một dấu hỏi về căn cứ pháp lý để giải quyết các tranh chấp tác quyền.
Về tình, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn nếu đã đồng ý cho ca sĩ Khánh Ly sử dụng toàn bộ tác phẩm của ông không hạn định về thời gian thì hà cớ gì ông phải đưa ra mức giá tác quyền 5.000 USD. Với tình cảm gắn bó trong đời sống riêng tư cũng như trong âm nhạc của “cặp bài trùng vĩ đại” trong nền âm nhạc Việt Nam, tri âm tri kỷ trong sáng tác và hát thì 5.000 USD ấy có đáng gì để nhạc sĩ Trịnh Công Sơn phải mua bán như vậy. Với một con người lúc nào cũng nghĩ “thôi kệ” như Trịnh Công Sơn liệu ông có thể ra giá tác quyền xác định là… 5.000 USD bất chấp cả những điều thiêng liêng nói trên!
Với quan hệ tình nghĩa sâu nặng giữa họ, Trịnh Công Sơn sẵn sàng viết “cho ca sĩ Khánh Ly sử dụng miễn phí tác phẩm” của mình. Vì vậy, bản viết tay của ông bán ca khúc của mình cho ca sĩ Khánh Ly như đã nói ẩn chứa uẩn khúc.
Việc ca sĩ Khánh Ly công bố bản viết tay của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn bán bản quyền ca khúc của mình cho bà trong thời điểm này là một hành động vì bao biện cho mình mà vô tình đã xúc phạm đến vong linh nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cũng như làm tổn thương đến tình cảm của những người yêu mến ông!
