Triệu chứng giai đoạn đầu khi mắc sa sút trí tuệ

Sa sút trí tuệ thực chất là một bệnh tuổi già. Trong số những người trên 65 tuổi có khoảng 5% bị sa sút trí tuệ nặng. 15% bị sa sút trí tuệ ở mức độ nhẹ. Khoảng 20% số người trên 80 tuổi bị sa sút trí tuệ nặng. 

Tuổi thọ con người càng cao thì quần thể người già càng chiếm tỷ lệ cao trong dân số và số người bị sa sút trí tuệ sẽ càng tăng.

Theo WHO, hiện có khoảng 50 triệu người mắc chứng mất trí nhớ trên toàn thế giới, trong đó 60% sống ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Mỗi năm có gần 10 triệu ca mắc mới, cứ 3 giây lại có một trường hợp sa sút trí tuệ mới được ghi nhận. 

Tổng số người bị sa sút trí tuệ được dự đoán sẽ đạt 82 triệu người vào năm 2030 và 152 triệu người vào năm 2050.

Sa sút trí tuệ có các triệu chứng phổ biến trong giai đoạn đầu bao gồm: Hay quên, không rõ ngày tháng, trở nên lạc lõng giữa những nơi quen thuộc.

Ghi nhận thực tế, khá nhiều người thường bỏ qua giai đoạn đầu của bệnh do các biểu hiện không rõ ràng và rất dễ nhầm lẫn với các triệu chứng đãng trí bình thường như: phụ nữ hay quên sau sinh do thiếu sắt, khả năng nhớ kém dần khi về già. Sự chủ quan và sai lầm trong việc chẩn đoán này làm mất đi cơ hội được điều trị và phục hồi của người bệnh.

Khi sa sút trí tuệ tiến triển đến giai đoạn giữa, các dấu hiệu và triệu chứng trở nên rõ ràng hơn bao gồm không thể nhớ các sự kiện gần hoặc tên người, lặp đi lặp lại một câu hỏi, trở nên lạc lõng ngay trong nhà, gặp khó khăn trong giao tiếp, cần được người khác hỗ trợ trong việc chăm sóc bản thân và hay đi lang thang.

Khi sa sút trí tuệ đã tiến triển thì có các biểu hiện như: mất trí nhớ, khó giao tiếp hoặc cần tìm từ để giao tiếp. Người bệnh sa sút trí tuệ thường có biểu hiện rối loạn thị giác và không gian. Ví dụ: bị lạc khi lái xe; khó khăn khi biện luận, xử lý các nhiệm vụ phức tạp, lập kế hoạch và tổ chứ; khó khăn với sự phối hợp chức năng vận động; thay đổi tâm lý và tính cách.

Ngoài ra, sa sút trí tuệ có các biểu hiện khác như: lo âu, hoang tưởng, có các hành vi không phù hợp, không bình thường, kích động, ảo giác….

Giai đoạn cuối của sa sút trí tuệ, người bệnh gần như sống phụ thuộc vào gia đình vì không thể hoạt động và cần người chăm sóc. Các triệu chứng bao gồm rối loạn trí nhớ nghiêm trọng, không nhận thức được thời gian và địa điểm, khó nhận ra người thân và bạn bè, gặp khó khăn khi đi bộ...

Sa sút trí tuệ có dự phòng được không?

Sa sút trí tuệ thực chất là một bệnh tuổi già vì vậy không thể phòng tránh một cách hoàn toàn. Tuy vậy, các biện pháp ngăn ngừa sớm, giảm nguy cơ có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ người dân khỏi chứng bệnh nguy hiểm này.

• Tăng cường nhận thức thần kinh bằng cách tập luyện não bằng trò chơi như chơi ô chữ, chơi bài, chơi game máy tính, chơi cờ, ghép hình ít nhất 1 giờ/ngày. Các hoạt động trí tuệ cần sự suy nghĩ sẽ kích thích sự hoạt động của các tế bào thần kinh, giúp làm tăng trí nhớ.
  
• Hoạt động thể chất và xã hội: Hoạt động thể chất và tương tác xã hội có thể trì hoãn sự khởi phát của chứng sa sút trí tuệ và giảm các triệu chứng của bệnh. Theo đó, mỗi người nên tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần đồng thời, hạn chế ngồi lâu.
  
• Không hút thuốc lá, dùng chất kích thích: Hút thuốc, uống rượu, bia có thể làm tăng nguy cơ mất trí nhớ và các bệnh về tim mạch. Do đó, nói không với các chất này sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh sa sút trí tuệ và cải thiện sức khỏe.
  
• Kiểm soát các biến chứng của bệnh nền, điều trị dự phòng biến chứng như: Huyết áp cao, tiểu đường không được kiểm soát tốt có thể dẫn đến nguy cơ đột quỵ não, là nguyên nhân của sa sút trí tuệ mạch máu. Do đó, người dân nên điều trị huyết áp cao, cholesterol cao, tiểu đường và chỉ số khối cơ thể cao (BMI) sớm nếu mắc phải.
  
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn giàu trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và axit béo omega-3 có thể tăng cường sức khỏe và làm giảm nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ.
  
• Bổ sung đủ vitamin qua thực phẩm giàu chất này như trứng, sữa, hải sản… cũng hữu ích trong việc ngăn ngừa bệnh này.
  
• Cần ngủ đủ giấc cũng là bí quyết giúp giảm nguy cơ sa sút trí tuệ đến sớm.
  

Người trưởng thành mắc rối loạn tăng động có nguy cơ cao bị sa sút trí tuệ

SKĐS - Những người trưởng thành mắc chứng rối loạn tăng động/giảm chú ý (ADHD) có nguy cơ sa sút trí tuệ cao gần gấp 3 lần so với những người khác. Đây là kết quả một nghiên cứu mới được đăng trên Tạp chí JAMA Network Open.