Suy giảm trí nhớ là một biểu hiện của tuổi già. Tuy nhiên, có những người còn trẻ đã bị chứng hay quên, nếu trầm trọng, ảnh hưởng đến sinh hoạt thì có thể do thay đổi sinh lý trong não liên quan đến các bệnh thần kinh trung ương như sa sút trí tuệ, đột quỵ hay tổn thương ở não, nhiễm khuẩn...
Bệnh suy giảm trí nhớ tuổi già thường diễn ra từ từ với các biểu hiện như chậm nhớ ra ngôn từ, không nhớ ngày tháng diễn ra các sự việc của cuộc đời mình, để vật dụng sai lạc, lú lẫn, quên đường về nhà… Nếu người bệnh nghiện rượu hoặc lạm dụng thuốc an thần, gây ngủ (các barbiturate hay benzodiazepine) cũng gây ra tình trạng suy giảm trí nhớ từ nhẹ đến nặng. Bệnh sa sút trí tuệ là diễn biến nặng hơn của suy giảm trí nhớ và có thể dẫn đến bệnh lú lẫn (bệnh Alzheimer) cần phải điều trị theo phác đồ riêng.
Một số nhóm thuốc hay dùng khi suy giảm trí nhớ
Thuốc điều trị suy thoái thần kinh: hay dùng là tacrin, donepezil, rivastigmine, galantamine có tác dụng làm tăng nồng độ acetylcholine. Đây là các chất ức chế cholinesterase được dùng cho bệnh sa sút trí tuệ, bệnh Alzheimer vì chúng làm gia tăng dẫn truyền thần kinh. Hoạt chất memantine hay dùng cho người bị lú lẫn vừa và nặng vì có tác dụng bảo vệ tế bào não khỏi tổn thương.
Thuốc giãn mạch ngoại biên và hoạt hóa não: hay dùng là co-dergocrine, flunarizine, isoxsuprine, naftidrofuryl, nicergoline. Đặc biệt, chất ginkgo biloba hay được khuyên dùng vì có nguồn gốc tự nhiên (cao khô chiết xuất từ lá cây bạch quả) và có tính ôxy hóa.
Thuốc hướng thần kinh, thuốc bổ thần kinh: hay dùng là idebenone, piracetam, pyritinol. Chúng có tác dụng bảo vệ não khỏi tình trạng giảm ôxy huyết đến não và tăng cường tiêu thụ glucose tại não. Tuy nhiên, cần chú ý nếu bệnh nhân có vấn đề về gan và thận thì không được sử dụng nhóm này. Một số ADR (phản ứng có hại) cũng nên được cảnh báo trước để bệnh nhân theo dõi khi dùng thuốc.
Các vitamin A, D và E: đây là các vitamin có tác dụng ôxy hóa và làm chậm quá trình diễn tiến của bệnh lú lẫn.
Suy giảm trí nhớ do tuổi tác không có thuốc điều trị đặc hiệu. Các thuốc nói trên cần cân nhắc kỹ trước khi sử dụng để phù hợp với thể trạng của người bệnh. Việc nên làm là khuyến cáo bệnh nhân nghỉ ngơi, thư giãn và sinh hoạt điều độ với sự giám sát của người thân hoặc nhân viên y tế nếu là người bệnh cao tuổi. Tập thể dục điều độ, tham gia các hoạt động xã hội phù hợp với tuổi già giúp cho bớt căng thẳng và duy trì các mối quan hệ xã hội có tác dụng tốt để làm chậm quá trình suy giảm trí nhớ. Tránh lạm dụng caffeine hoặc rượu. Dùng các thuốc hỗ trợ đúng cách giúp cho hoạt hóa não và tránh suy thoái thần kinh sẽ làm cho trí nhớ không bị suy giảm ngày càng tồi tệ. Việc dùng các thuốc này cho đối tượng đặc biệt hay quên nên cần có sự giám sát chặt chẽ của người nhà hoặc nhân viên y tế.
DS. Lê Anh
