U mềm lây là một bệnh viêm da do virut mà biểu hiện bằng các thương tổn da đứng riêng rẽ, rời rạc và lõm ở trung tâm. Bệnh lây lan rộng do tự lây nhiễm bởi các vết cào xước hoặc sờ mó vào thương tổn.
Nguyên nhân và triệu chứng
U mềm lây là một bệnh nhiễm khuẩn da gặp cả ở trẻ em và người lớn. Phương thức lây truyền là tiếp xúc trực tiếp qua da và dụng cụ, tay bị tổn thương khi phẫu thuật, trẻ em tắm cùng bể tắm, dùng khăn chung, dụng cụ thể dục và ngồi cùng ghế. Bệnh cũng có thể do tự nhiễm. Bệnh u mềm lây có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào nhưng thường gặp nhất ở hai lứa tuổi: Trẻ nhỏ lây truyền trực tiếp qua da; Thanh thiếu niên (15-29 tuổi) lây truyền qua đường tình dục.
Hình ảnh u mềm lây ở mặt.
Vị trí thường thấy ở da nhưng vài trường hợp được thông báo ở mí mắt và kết mạc. Tổn thương nguyên phát ở da: Sẩn cứng lõm giữa có màu đỏ hồng, trắng, đục hoặc màu vàng, đường kính từ 2-6mm, có thể xuất hiện khu trú hoặc lan rộng trên da và bề mặt niêm mạc. Số lượng tổn thương thay đổi từ 1-20 cho tới hàng trăm. Một số thương tổn được liên kết với nhau thành một mảng. Đa số thương tổn tự khỏi nhưng một số có thể tồn tại nhiều năm. Phân bố tổn thương da ở trẻ chủ yếu ở thân và chân, ở người lớn thường gặp ở vùng bụng dưới, phía trong đùi, xương mu, sinh dục. Có thể thấy ở miệng, lưỡi.
Cần phân biệt với sẩn xơ ở mặt, milia, u tuyến mồ hôi ở âm hộ, sùi mào gà.
Điều trị thế nào?
U mềm lây là bệnh tự khỏi sau vài tháng hoặc vài năm. Tuy nhiên, để ngăn ngừa sự tự nhiễm và lây lan do tiếp xúc gần, cần điều trị tích cực khi vừa mắc bệnh. Mục đích chung của nhiều phương pháp điều trị khác nhau là phá hủy tổn thương. Các thuốc dùng chủ yếu là các thuốc gây bào mòn. Việc dùng các thuốc gây bào mòn có thể gây phù nề, mềm lớp sừng của thượng bì, sau đó là bong vảy.
Một số thuốc được sử dụng điều trị bệnh u mềm lây:
Cantharidin: Thuốc có tác dụng làm bong vảy nhưng không ảnh hưởng đến lớp đáy và tác dụng tối thiểu ở lớp sừng, không để lại sẹo. Người lớn và trẻ em: bôi 1 lần duy nhất và có thể lặp lại 1 hoặc 2 lần mỗi 3 - 4 tuần.
Không dùng cho bệnh nhân tăng nhạy cảm, đái tháo đường, suy giảm tuần hoàn ngoại vi. Không sử dụng trong mắt, niêm mạc, xung quanh hậu môn, vùng kẽ. Không sử dụng trên những tổn thương cùng với thuốc khác hoặc nếu xung quanh mô bị phù nề hoặc bị kích thích. Thận trọng có thể bỏng rộp mạnh.
Trichoroacetic acid: Tác dụng của trichoroacetic acid là bào mòn da và mô khác. Mặc dù bào mòn ít gây kích ứng và độc toàn thân hơn những thuốc cùng nhóm nhưng sự đáp ứng thường không hoàn toàn và dễ tái phát.
Đối với người lớn, bôi lên trên tổn thương, tránh vùng da không tổn thương, có thể sử dụng vùng hậu môn và lặp lại 1 - 2 tuần.
Tuyệt đối không dùng cho bệnh nhân tăng huyết áp, bệnh nhân có những tổn thương ác tính và tiền ác tính.
Đối với phụ nữ mang thai và trẻ em chỉ sử dụng bôi ngoài và chỉ sử dụng giới hạn khu vực điều trị.
Bạc nitrate: Thuốc có tác dụng làm đông protein tế bào và xóa bỏ mô hạt. Khi dùng, nên bôi vùng bị ảnh hưởng hoặc tại thương tổn.
Tuyệt đối không dùng cho bệnh nhân tăng nhạy cảm, vùng da bị hở, phụ nữ có thai.
Tretinoin: Thuốc có tác dụng ức chế hình thành còi mụn nhỏ và loại bỏ ra khỏi tổn thương. Các tế bào sừng của nang lông tuyến bã ít dính kết và dễ dàng di chuyển.
Khi dùng: Bắt đầu bôi với lượng thuốc thấp và tăng dần đến mức có thể chịu được. Bôi hàng giờ hoặc 3 lần trong ngày. Chống chỉ định: trẻ em dưới 12 tuổi và phụ nữ có thai. Không kết hợp với bôi tại chỗ benzoyl peroxide, salicylic acid và resorcinol. Tránh bôi tại chỗ với sulfar, resorcinol và chất ly giải chất sừng khác, tránh tiếp xúc với chất ăn mòn, chanh, gia vị. Không bôi trong niêm mạc, miệng và góc mũi.
Imiquimod: gây tiết ra cytokine gồm interferon, TNF và interleukines, tăng hoạt động tế bào T, do đó điều chỉnh đáp ứng miễn dịch tế bào, làm tăng cường miễn dịch cho cơ thể. Chỉ sử dụng kem 5%.
Tuyệt đối không dùng cho bệnh nhân tăng nhạy cảm, phụ nữ có thai. Thuốc có thể gây viêm da tại chỗ, tránh ánh sáng tự nhiên và nhân tạo, chú ý khi sử dụng vùng sinh dục.
Phòng bệnh
Bệnh nhân nên tránh cào gãi ngăn ngừa viêm nhiễm; tránh dùng chung dụng cụ như dao cạo, bồn tắm, khăn tắm. Bệnh lây lan bởi tiếp xúc trực tiếp nên bệnh nhân tránh tiếp xúc da-da với người khác để ngăn ngừa lây lan. Tránh quan hệ tình dục với người đang bị u mềm lây.
BS. Hoa Tấn Dũng
