Gần đây, báo chí có nêu một số địa phương treo đèn lồng có xuất xứ từ Trung Quốc, trên đó in những chữ Trung Quốc xuyên tạc chủ quyền Việt Nam đã được nhân dân và chính quyền sở tại dỡ bỏ. Đó là điều đáng mừng, song vấn đề không hẳn chỉ là chữ nước ngoài trên đèn lồng có nội dung sai trái mà mẫu mã đèn lồng thiết nghĩ cũng nên quan tâm.
Đèn lồng Trung Quốc thường màu đỏ rực, có hình dáng quả cầu lùn cùng với những cột đỏ, cầu đỏ trong kiến trúc đã trở thành quen thuộc với thế giới như một dấu hiệu nhận ra văn hóa Trung Quốc. Thủ đô nước bạn xứ lạnh nên cột, cầu, đèn lồng đều đỏ rực còn ta xứ nhiệt đới hình như ít sử dụng màu đỏ rực đó trong kiến trúc, trang phục,vật dụng.
Có lẽ do giá rẻ nên người dân một số địa phương vô tình mua về và treo đèn lồng Trung Quốc như vừa qua. Khi phát hiện ra những dòng chữ sai trái trên đèn lồng, nói chung mọi người đã bỏ đi nhưng vẫn có người nghĩ ra “sáng kiến” dán ngôi sao vàng đè lên những chữ Trung Quốc trên đèn lồng và vẫn treo! Tất nhiên, dù giá rẻ nhưng vẫn là tiền của dân bỏ ra, mua về nên sáng kiến trên là sự “tiết kiệm” chăng? Thế nhưng, có những chuyện không thể “tiết kiệm” được. Chưa nói đến chữ trên đèn lồng có xuất xứ từ Trung Quốc có nội dung đúng sai. Thử tưởng tượng trên một đoạn đường ở đô thị hay thôn làng treo đèn lồng Trung Quốc với mẫu mã hoàn toàn Trung Quốc như thế thì đoạn đường ấy gợi đến hình Việt Nam hay hình ảnh của đường phố Trung Quốc trên lãnh thổ Việt Nam?
Chúng ta không kỳ thị văn hóa Trung Quốc, không ghét đèn lồng Trung Quốc nhưng việc sử dụng những vật dụng thành biểu tượng của nước ngoài làm sai lạc bản sắc văn hóa dân tộc, nhất là trong những ngày lễ hội của Việt Nam, thiết nghĩ nên thận trọng. Cũng như diễn viên trong phim Hàn Quốc rất đáng yêu nhưng nam thanh nữ tú nước Việt có lúc lại bắt chước cũng để mắt xanh, môi tái, tóc râu ngô như họ thì khác nào đang lưu vong trên chính đất nước mình bởi đã đánh mất bản sắc dân tộc.
Rất mừng là đèn lồng Việt Nam đã xuất hiện với sự đa dạng màu sắc, kiểu dáng như ở Hội An hay trên đường Bà Triệu, khu vực Hồ Gươm ở Hà Nội. Trong ngày lễ hội, bà con ta nên chọn để treo.
Lê Quý Hiền