Hội nghị về đột quỵ (tai biến mạch máu não) được tổ chức tại Hà Nội ngày 29/10/2013, là hoạt động hưởng ứng Ngày Đột quỵ thế giới 29/10.
Hội nghị có sự tham dự của GS. Stephen Davis, Chủ tịch Tổ chức Đột quỵ thế giới (World Stroke Organization) và GS. Michael Chopp, Giám đốc khoa học Viện nghiên cứu khoa học thần kinh, Bệnh viện Henry Ford, Detroit, Hoa Kỳ. Những chuyên gia hàng đầu thế giới về lĩnh vực chống đột quỵ tới Việt Nam để phát động nâng cao nhận thức về đột quỵ và cách phòng, trị bệnh. Tham dự hội nghị còn có - Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên, các giáo sư đầu ngành trong lĩnh vực thần kinh, cấp cứu, tim mạch, lão khoa, tâm thần cùng gần 1.000 bác sĩ từ các bệnh viện ở Hà Nội và toàn miền Bắc. Các bác sĩ tham gia hội thảo cùng thảo luận về cách phòng bệnh đột quỵ, điều trị và chăm sóc phục hồi sớm cho bệnh nhân đột quỵ; đồng thời trao đổi các tiến bộ y học trong phòng ngừa và điều trị đột quỵ não.
Theo GS. Stephen Davis, Chủ tịch Tổ chức Đột quỵ thế giới, mỗi năm trên toàn cầu có 16 triệu ca đột quỵ và khoảng 6 triệu ca tử vong. Trên 80% trường hợp đột quỵ xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình như Việt Nam. Đột quỵ là một trong các nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật (xếp hàng thứ 3 về bệnh gây tử vong, sau ung thư và tim mạch). Ở Việt Nam, cơ sở hạ tầng của đa số các bệnh viện còn thiếu thốn, nên việc chẩn đoán, xử trí và quản lý bệnh nhân đột quỵ còn gặp nhiều khó khăn. Kiến thức về đột quỵ của người dân cũng còn hạn chế, không nhận biết được các triệu chứng để kịp thời đưa người bệnh đi cấp cứu. Hậu quả là tỷ lệ bệnh nhân bị di chứng, theo GS TS Lê Văn Thính (Trưởng khoa Thần kinh, BV Bạch Mai), chiếm tới 90%. Bên cạnh đó, bệnh nhân đột quỵ thường hay bị tái phát, lần sau thường nặng hơn lần trước.
Các triệu chứng như: rối loạn cảm giác ở một phần cơ thể như mặt, tay hoặc chân, nói năng khó khăn, chóng mặt hoặc mất thăng bằng, mờ mắt, choáng váng hoặc nhức đầu và ý thức có thể bị rối loạn… có thể là dấu hiệu của đột quỵ. Theo GS TS Lê Văn Thính, đột quỵ có thể do chảy máu não hoặc tắc mạch não. Những người bị chảy máu não, trong 24 giờ đầu tiên có thể bị chảy máu lần 2 và bệnh nặng lên nhanh chóng. Còn với bệnh nhân bị tắc mạch não, cần được đưa đến bệnh viện trong vòng 3-4 giờ đầu sau cơn khởi phát, để được dùng thuốc tránh tắc mạch. Đại tá, GS.TS Nguyễn Văn Thông, Nguyên Giám đốc Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết: “Hiện mới chỉ có khoảng dưới 1% bệnh nhân bị đột quỵ được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết (tPA) đúng cách khi đến bệnh viện. Kiến thức về "giờ vàng" (3 đến 4,5 giờ đầu từ khi khởi phát đột quỵ) đối với bệnh nhân bị đột quỵ không phải ai cũng nắm được. Trong đào tạo y khoa cũng không có chuyên khoa về đột quỵ nên phần lớn các bác sĩ ra ngành nghề rồi mới tích lũy kiến thức từ kinh nghiệm công tác. Đối với tuyến cơ sở thì kinh nghiệm cấp cứu, điều trị bệnh nhân đột quỵ cũng còn nhiều bất cập”.
Với phác đồ điều trị tiên tiến hiện nay, nếu bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện sớm, sự phục hồi sẽ rất khả quan. Tuy nhiên, ngay cả các nước tiên tiến nhất như Mỹ, Đức và các nước châu Âu, nơi có các trung tâm đột quỵ rất rộng rãi thì tỷ lệ bệnh nhân được sử dụng thuốc tiêu sợi huyết chỉ khoảng trên dưới 5%. Ở nước ta, khi các trung tâm đột quỵ còn chưa được thành lập rộng rãi, thì chiến lược bảo vệ và kích thích quá trình phục hồi thần kinh sau đột quỵ là cần thiết để giảm di chứng của đột quỵ nặng. Có nhiều giải pháp bảo vệ dinh dưỡng và kích thích phục hồi thần kinh sau đột quỵ, trong đó, theo GS.TS. Michael Chopp (GĐ khoa học Viện nghiên cứu khoa học thần kinh, Bệnh viện Henry Ford, Hoa Kỳ), giải pháp có bằng chứng nhất là hoạt chất cerebrolysin. Hoạt chất này thúc đẩy quá trình sinh thần kinh và sự di trú của các tế bào mới được tạo ra đến khu vực bị tổn thương.
Xử trí đúng cách bệnh đột quỵ sẽ giúp giảm tỉ lệ tử vong; giảm số ngày phải điều trị nội trú và giảm di chứng, tăng cơ hội sống không cần sự giúp đỡ cho người bị đột quỵ. Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, đây là bệnh có thể phòng được, bằng một chế độ sinh hoạt lành mạnh: ăn uống điều độ, nhiều chất xơ, rau, hoa quả…; ăn ít muối và đường, ít chất béo, tránh hút thuốc hoặc uống rượu; nên tập thể dục hàng ngày. Người cao tuổi, bị cao huyết áp, đái tháo đường, béo phì, ít vận động… thì khă năng bị đột quỵ cao.
Hội nghị có sự tham dự của GS. Stephen Davis, Chủ tịch Tổ chức Đột quỵ thế giới (World Stroke Organization) và GS. Michael Chopp, Giám đốc khoa học Viện nghiên cứu khoa học thần kinh, Bệnh viện Henry Ford, Detroit, Hoa Kỳ. Những chuyên gia hàng đầu thế giới về lĩnh vực chống đột quỵ tới Việt Nam để phát động nâng cao nhận thức về đột quỵ và cách phòng, trị bệnh. Tham dự hội nghị còn có - Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên, các giáo sư đầu ngành trong lĩnh vực thần kinh, cấp cứu, tim mạch, lão khoa, tâm thần cùng gần 1.000 bác sĩ từ các bệnh viện ở Hà Nội và toàn miền Bắc. Các bác sĩ tham gia hội thảo cùng thảo luận về cách phòng bệnh đột quỵ, điều trị và chăm sóc phục hồi sớm cho bệnh nhân đột quỵ; đồng thời trao đổi các tiến bộ y học trong phòng ngừa và điều trị đột quỵ não.
 |
Theo GS. Stephen Davis, Chủ tịch Tổ chức Đột quỵ thế giới, mỗi năm trên toàn cầu có 16 triệu ca đột quỵ và khoảng 6 triệu ca tử vong. Trên 80% trường hợp đột quỵ xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình như Việt Nam. Đột quỵ là một trong các nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật (xếp hàng thứ 3 về bệnh gây tử vong, sau ung thư và tim mạch). Ở Việt Nam, cơ sở hạ tầng của đa số các bệnh viện còn thiếu thốn, nên việc chẩn đoán, xử trí và quản lý bệnh nhân đột quỵ còn gặp nhiều khó khăn. Kiến thức về đột quỵ của người dân cũng còn hạn chế, không nhận biết được các triệu chứng để kịp thời đưa người bệnh đi cấp cứu. Hậu quả là tỷ lệ bệnh nhân bị di chứng, theo GS TS Lê Văn Thính (Trưởng khoa Thần kinh, BV Bạch Mai), chiếm tới 90%. Bên cạnh đó, bệnh nhân đột quỵ thường hay bị tái phát, lần sau thường nặng hơn lần trước.
Các triệu chứng như: rối loạn cảm giác ở một phần cơ thể như mặt, tay hoặc chân, nói năng khó khăn, chóng mặt hoặc mất thăng bằng, mờ mắt, choáng váng hoặc nhức đầu và ý thức có thể bị rối loạn… có thể là dấu hiệu của đột quỵ. Theo GS TS Lê Văn Thính, đột quỵ có thể do chảy máu não hoặc tắc mạch não. Những người bị chảy máu não, trong 24 giờ đầu tiên có thể bị chảy máu lần 2 và bệnh nặng lên nhanh chóng. Còn với bệnh nhân bị tắc mạch não, cần được đưa đến bệnh viện trong vòng 3-4 giờ đầu sau cơn khởi phát, để được dùng thuốc tránh tắc mạch. Đại tá, GS.TS Nguyễn Văn Thông, Nguyên Giám đốc Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết: “Hiện mới chỉ có khoảng dưới 1% bệnh nhân bị đột quỵ được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết (tPA) đúng cách khi đến bệnh viện. Kiến thức về "giờ vàng" (3 đến 4,5 giờ đầu từ khi khởi phát đột quỵ) đối với bệnh nhân bị đột quỵ không phải ai cũng nắm được. Trong đào tạo y khoa cũng không có chuyên khoa về đột quỵ nên phần lớn các bác sĩ ra ngành nghề rồi mới tích lũy kiến thức từ kinh nghiệm công tác. Đối với tuyến cơ sở thì kinh nghiệm cấp cứu, điều trị bệnh nhân đột quỵ cũng còn nhiều bất cập”.
Với phác đồ điều trị tiên tiến hiện nay, nếu bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện sớm, sự phục hồi sẽ rất khả quan. Tuy nhiên, ngay cả các nước tiên tiến nhất như Mỹ, Đức và các nước châu Âu, nơi có các trung tâm đột quỵ rất rộng rãi thì tỷ lệ bệnh nhân được sử dụng thuốc tiêu sợi huyết chỉ khoảng trên dưới 5%. Ở nước ta, khi các trung tâm đột quỵ còn chưa được thành lập rộng rãi, thì chiến lược bảo vệ và kích thích quá trình phục hồi thần kinh sau đột quỵ là cần thiết để giảm di chứng của đột quỵ nặng. Có nhiều giải pháp bảo vệ dinh dưỡng và kích thích phục hồi thần kinh sau đột quỵ, trong đó, theo GS.TS. Michael Chopp (GĐ khoa học Viện nghiên cứu khoa học thần kinh, Bệnh viện Henry Ford, Hoa Kỳ), giải pháp có bằng chứng nhất là hoạt chất cerebrolysin. Hoạt chất này thúc đẩy quá trình sinh thần kinh và sự di trú của các tế bào mới được tạo ra đến khu vực bị tổn thương.
Xử trí đúng cách bệnh đột quỵ sẽ giúp giảm tỉ lệ tử vong; giảm số ngày phải điều trị nội trú và giảm di chứng, tăng cơ hội sống không cần sự giúp đỡ cho người bị đột quỵ. Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, đây là bệnh có thể phòng được, bằng một chế độ sinh hoạt lành mạnh: ăn uống điều độ, nhiều chất xơ, rau, hoa quả…; ăn ít muối và đường, ít chất béo, tránh hút thuốc hoặc uống rượu; nên tập thể dục hàng ngày. Người cao tuổi, bị cao huyết áp, đái tháo đường, béo phì, ít vận động… thì khă năng bị đột quỵ cao.
Từ năm 2008 đến 2011, Bộ Y tế và Tổ chức Đột quỵ thế giới đã tiến hành chương trình “Điều trị đột quỵ cơ bản” (do Ever Neuro Pharma- Cty dược của Áo- tài trợ vô điều kiện), tổ chức tại 58 tỉnh thành phố, với giảng viên là các giáo sư đầu ngành của Tổ chức Đột quỵ Thế giới và các giáo sư đầu ngành Việt Nam trong lĩnh vực đột quỵ để bồi dưỡng nghiệp vụ cho 8.596 bác sĩ của tất cả các tỉnh, thành trên cả nước. Các bác sĩ tham gia khóa đào tạo đều được cấp giấy chứng nhận của Tổ chức Đột quỵ Thế giới và Bộ Y tế Việt Nam. Thành công của dự án được Tổ chức Đột quỵ Thế giới đánh giá coi là hình mẫu để áp dụng với các nước trong khu vực |
Nguyễn Hồng