Vitamin A có vai trò quan trọng bảo vệ mắt, nâng cao khả năng miễn dịch và giảm tử vong, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Có thể bổ sung vitamin A cho trẻ bằng việc uống viên nang vitamin A (thường 1 năm 2 lần) hay qua chế độ ăn uống với thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng hàng ngày.
Vai trò của vitamin A
Vitamin A là loại vitamin tan trong chất béo, có tác dụng bảo vệ mắt, chống quáng gà và các bệnh khô mắt, đảm bảo sự phát triển bình thường của bộ xương, răng, bảo vệ tính toàn vẹn của tế bào biểu mô, niêm mạc, da. Ngoài ra, vitamin A còn đóng vai trò trong tăng trưởng và tăng cường miễn dịch của cơ thể chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm virut.
Những thực phẩm giàu vitamin A.
Nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy, thiếu vitamin A gây hậu quả khô mắt, nếu nặng có thể gây mù mắt, chậm phát triển cân nặng, chiều cao, làm tăng tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong ở trẻ em tiền học đường. Bổ sung vitamin A liều cao làm tăng tỷ lệ sống ở trẻ nhỏ tới 20-30% do làm giảm tỷ lệ mắc bệnh nhiễm khuẩn như tiêu chảy và nhiễm khuẩn hô hấp cấp.
Bổ sung vitamin A đã được một số nghiên cứu chứng minh làm giảm 50% trường hợp tử vong do bệnh sởi. Một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng, ở các nước đang phát triển, điều trị vitamin A cho trẻ em bị mắc bệnh sởi giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh nhiễm khuẩn khác và tử vong. Bệnh sởi tiến triển nặng ở trẻ nhỏ có tình trạng dinh dưỡng kém, suy dinh dưỡng hoặc trẻ có hệ thống miễn dịch suy giảm, đặc biệt là thiếu vitamin A, nên bệnh nhân dễ bị biến chứng. Các nghiên cứu khác cũng xác nhận, việc bổ sung vitamin A làm giảm mức độ nặng của các biến chứng (ví dụ tiêu chảy, nhiễm khuẩn hô hấp) ở bệnh nhân mắc bệnh sởi. Đặc biệt, bệnh sởi làm tăng nhu cầu vitamin A của cơ thể dẫn đến thiếu vitamin A, kể cả ở những trẻ trước đó được nuôi dưỡng tốt và không thiếu vitamin A vẫn có thể gây biến chứng viêm loét giác mạc, thậm chí gây mù lòa.
Nguồn thực phẩm giàu vitamin A
Thức ăn có nguồn gốc động vật có nhiều vitamin A hay retinol tốt nhất, hầu hết ở dạng retinil ester. Vì gan là nơi dự trữ vitamin A, nên gan có thành phần retinol cao nhất. Chất béo từ thịt và trứng cũng chứa một lượng vitamin A đáng kể.
Nguồn tiền vitamin A (beta-caroten) thường từ một số sản phẩm động vật như sữa, kem, bơ và trứng. Các thức ăn nguồn gốc thực vật có nhiều tiền vitamin A (beta-caroten) như các loại củ quả có màu vàng/đỏ, các loại rau màu xanh sẫm, dầu cọ và các loại dầu ăn khác. Theo các nghiên cứu gần đây, khi vào cơ thể tiền vitamin A sẽ được chuyển thành vitamin A.
Bên cạnh việc bổ sung vitamin A cho trẻ nhỏ theo định kỳ 1 năm 2 lần vào đầu tháng 6 và tháng 12 hàng năm, các bà mẹ cần nâng cao sức đề kháng cơ thể của trẻ bằng cách cho trẻ ăn uống đủ chất dinh dưỡng, bổ sung hợp lý các vitamin và khoáng chất khác nữa.
Cách chăm sóc trẻ mắc bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm virut
Chế độ ăn đảm bảo đủ các nhóm thực phẩm. Nhóm cung cấp chất bột đường, chất đạm gồm đủ loại cung cấp trứng; sữa; thịt cá các loại; đậu phụ và đậu đỗ; chất béo (dầu và mỡ); rau có màu xanh thẫm, củ quả màu vàng và các loại rau củ khác giàu vitamin - khoáng chất thiết yếu.
Ăn đa dạng thực phẩm: thay đổi thực phẩm thường xuyên, nên ăn 15-20 loại thực phẩm mỗi ngày.
Thức ăn chế biến dạng lỏng, hay mềm, theo sở thích của từng trẻ.
Nên bổ sung các dạng siro, hay dạng cốm đa vitamin - khoáng chất khác cho trẻ em, hay viên đa vitamin khoáng chất cho người lớn giúp nâng cao miễn dịch, mà trong thành phần các sản phẩm dinh dưỡng này cần có các thành phần như vitamin A, E, C, kẽm, selen..., trong đó quan trọng hơn cả là vitamin A, C và kẽm.
PGS.TS. Nguyễn Thị Lâm (Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia)
