Một trong những quy định đó là CSGT “được trưng dụng các loại phương tiện giao thông; phương tiện thông tin liên lạc; các phương tiện, thiết bị kỹ thuật khác của cơ quan, tổ chức, cá nhân… theo quy định của pháp luật” (khoản 6 Điều 5).
Điều đáng nói, ở thời công nghệ số, quyền sở hữu, sử dụng các phương tiện thông tin liên lạc hay các thiết bị khác không còn đơn thuần là quyền về tài sản.
Đơn cử, chiếc máy tính hay điện thoại di động ngoài các chức năng kỹ thuật còn là nơi chứa đựng các dữ liệu, thông tin cá nhân… Vì thế nhiều thắc mắc đã được đặt ra từ quyền hạn nêu trên như: CSGT nào được ra lệnh trưng dụng, tình huống nào thì dân phải chấp hành, việc trưng dụng được thực hiện như thế nào, việc hoàn trả và bồi thường đầy đủ ra sao…?
Theo Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản (TMTDTS) 2008 thì "Trưng dụng tài sản là việc Nhà nước sử dụng có thời hạn tài sản của tổ chức, cá nhân… thông qua quyết định hành chính trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh và vì lợi ích quốc gia”.
 |
CSGT dừng xe xử lý kiểm tra vi phạm giao thông. |
Về hình thức, quyết định trưng dụng tài sản phải được thể hiện bằng văn bản. Trường hợp đặc biệt thì được trưng dụng bằng lời nói nhưng phải có giấy xác nhận. Về quyền hạn thì phải là bộ trưởng hoặc chủ tịch UBND cấp tỉnh và những người này không được phân cấp thẩm quyền quyết định trưng dụng tài sản.
Đến năm 2014, Luật CAND đã có nhiều thay đổi, nguyên văn khoản 15 Điều 15 luật này là: CAND được “huy động, trưng dụng theo quy định của pháp luật phương tiện thông tin, phương tiện giao thông, phương tiện khác… trong trường hợp cấp bách để bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội hoặc để ngăn chặn hậu quả thiệt hại cho xã hội đang xảy ra hoặc có nguy cơ xảy ra”.
Thế nhưng các nội dung quan trọng khác như trường hợp nào được xem là cấp bách, tình huống nào được xác định là để ngăn chặn hậu quả thiệt hại cho xã hội, rồi thẩm quyền quyết định, trình tự, thủ tục, thời hạn trưng dụng… thì luật này lại không nêu.
Và đến thời điểm này thì cũng chưa có nghị định hướng dẫn việc trưng dụng tài sản. Vậy căn cứ pháp lý nào để CSGT khi tuần tra, kiểm soát giao thông được quyền trưng dụng tài sản trong khi theo Luật TMTDTS thì chỉ có bộ trưởng Bộ Công an hoặc chủ tịch tỉnh mới có quyền này?
Bên cạnh đó, cũng nhiều ý kiến cho rằng, tài sản của cá nhân mình, đồng ý rằng công dân hoàn toàn chấp nhận cho Nhà nước, công chức trưng dụng, sử dụng. Thế nhưng phải chỉ rõ, "theo quy định của pháp luật” là theo quy định nào, trong văn bản nào? Tài sản là rất cụ thể, có thể tính ra từng đồng, mà “quy định của pháp luật” là mênh mông, băn khoăn quá".
Nói rõ hơn về Thông tư trên, luật sư Đặng Văn Cường - Văn phòng luật sư Chính pháp giải thích: "Theo khoản 6 Điều 5 của Thông tư 01/2016 do Bộ Công an ban hành, CSGT có quyền: “Trưng dụng các loại phương tiện giao thông; phương tiện thông tin liên lạc; các loại phương tiện, thiết bị kỹ thuật khác của cơ quan, tổ chức, cá nhân và người điều khiển, sử dụng phương tiện, thiết bị đó theo quy định của pháp luật”.
Thẩm quyền trưng dụng tài sản được Luật trưng dụng tài sản quy định cụ thể tại Điều 24, như sau: "Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ GTVT, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Công thương, Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình quyết định trưng dụng tài sản quy định tại Điều 23 của Luật này".
Như vậy, theo quy định của pháp luật hiện hành thì thẩm quyền trưng dụng tài sản thuộc về Bộ trưởng hoặc Chủ tịch UBND cấp tỉnh. Thông tư số 01/2016/TT-BCA quy định thẩm quyền trưng dụng tài sản thuộc về CSGT là trái với quy định của luật - Văn bản dưới luật mâu thuẫn với văn bản luật.
Vì vậy, quy định này không có hiệu lực và cần phải bị bãi bỏ theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật hiện hành".
Thông tư số 01/2016/TT- BCA quy định CSGT có quyền trưng dụng tài sản "theo quy định pháp luật", nhưng không quy định rõ là theo luật nào, trong khi đó, Luật trưng mua, trưng dụng tài sản đã quy định rất rõ các trường hợp được trưng dụng tài sản; thẩm quyền trưng dụng tài sản; trình tự thủ tục trưng dụng tài sản.
Vì vậy, luật sư Cường cho rằng, việc trưng dụng tài sản phải căn cứ vào quy định của Luật trưng mua, trưng dụng tài sản chứ không thể căn cứ vào quy định tại Thông tư 01/2016 để áp dụng trên thực tế.
Nếu CSGT căn cứ vào Thông tư này để trưng dụng tài sản của người tham gia giao thông thì nguy cơ bị kiện và thua kiện là rất cao.