Tiền sử bệnh tật phức tạp
Thông tin từ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, bệnh nhân nam (72 tuổi, quốc tịch Mỹ) đang làm việc ở một cơ sở quốc tế ở Hà Nội, có tiền sử tăng huyết áp và bệnh tim mạch. Cách đây 2 tháng, bệnh nhân bị đau ngực đi khám ở Hà Nội, đã được phát hiện giả phồng quai động mạch chủ - một biến chứng rất phức tạp của bệnh xơ vữa mạch máu, nhưng vì có bảo hiểm quốc tế nên bệnh nhân xin sang Băng Cốc – Thái Lan để phẫu thuật vá chỗ loét – thủng quai động mạch chủ qua đường mổ tim hở. Sau mổ bệnh nhân mới quay về Việt Nam được ít ngày.
Ba ngày trước, bệnh nhân xuất hiện đau ngực – bụng dữ dội, đi khám tại một bệnh viện ở Hà Nội, được chẩn đoán lóc động mạch chủ type A cấp tính lan xuống tận chi dưới, bệnh tiến triển từng giờ, nguy cơ tử vong chắc chắn nếu không can thiệp kịp thời, nên đã được chuyển đến Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức xét phẫu thuật cấp cứu vào trưa ngày 7 tháng 1 năm 2019.
Bệnh nhân đến phòng hồi sức, khoa phẫu thuật Tim mạch và lồng ngực, với tình trạng rất nặng: khó thở (bão hòa ôxy chỉ 70-75%), đau ngực, kích thích, phải kiểm soát huyết áp bằng thuốc truyền tĩnh mạch, thiếu máu chân trái nặng. Trên phim chụp cắt lớp thấy hình ảnh lóc toàn bộ động mạch chủ, từ gốc xuống tận động mạch chậu trái. Siêu âm tim thấy hở van động mạch chủ nặng.
Hình ảnh trong ca phẫu thuật của bệnh nhân.
Bệnh nhân được hồi sức tích cực và đưa đi phẫu thuật tim hở cấp cứu ngay trong đêm. Ca mổ kéo dài 9 tiếng và rất khó khăn do bệnh phức tạp trên nền mới phẫu thuật được 2 tháng. Kíp mổ gồm hơn 15 người, với phẫu thuật viên chính là PGS. TS Nguyễn Hữu Ước - Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch và lồng ngực, đã tiến hành thay van động mạch chủ và động mạch chủ lên, cắm lại các động mạch vành nuôi tim (phẫu thuật Bentall với ống van sinh học), bắc cầu động mạch đùi phải - đùi trái bằng mạch nhân tạo.
Diễn biến sau mổ khá thuận lợi trên nền bệnh nhân rất nặng, với sự hỗ trợ của lọc máu và các phương tiện hồi sức khác. Do có bảo hiểm y tế quốc tế ở Thái Lan, nên sau mổ 4 ngày, gia đình xin chuyển bệnh nhân sang Băng Cốc tiếp tục điều trị phục hồi sau mổ. Theo thông tin từ các bên liên quan, tình trạng bệnh nhân hiện khá tốt, có thể sắp quay lại Việt Nam để tiếp tục làm việc.
Lóc động mạch chủ type A cấp tính: Tỷ lệ tử vong cao
PGS.TS Nguyễn Hữu Ước - Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch và lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, cho biết: Lóc động mạch chủ type A cấp tính là biến chứng tim mạch rất nặng, đe dọa tính mạng người bệnh, nên đòi hỏi phải được chẩn đoán và phẫu thuật cấp cứu kịp thời ngay tại chỗ (không vận chuyển bằng máy bay được).
"Theo thống kê trên thế giới nếu không được can thiệp thì bệnh nhân lóc động mạch chủ type A cấp tính sẽ tử vong 25% trong ngày đầu tiên, 50% sau 3 ngày, 80% sau 2 tuần và 90% trong tháng đầu sau khởi bệnh"- PGS.TS Nguyễn Hữu Ước cho biết.
Theo chuyên gia tim mạch, bệnh lý lóc động mạch chủ cấp tính thường xảy ra khi thời tiết đang ấm trở lạnh. Các yếu tố nguy cơ chính thường gặp gây lóc tách thành động mạch chủ là: xơ vữa động mạch (bệnh mắc phải, gặp ở người có tuổi), rối loạn bẩm sinh tổ chức cấu tạo nên thành mạch (ví dụ bệnh Marfan) và tăng huyết áp. Khi cộng gộp hai yếu tố: thành mạch yếu và tăng huyết áp sẽ làm bùng phát lóc tách bất cứ lúc nào nếu không được điều trị-PGS.TS Nguyễn Hữu Ước cho biết thêm.
Một ca phẫu thuật của các bác sĩ Tim mạch và lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.
Triệu chứng lâm sàng gặp nhiều nhất là đau ngực, triệu chứng sốc mất máu khi biến chứng thành mạch vỡ thường khó cứu; mất mạch cảnh, mạch chi khi lỗ vào các mạch này bị thương tổn, bệnh nhân có thể biểu hiện ở mức độ trầm trọng liệt nửa người, hôn mê, thiếu máu cấp tính chi; thiếu máu các tạng trong ổ bụng gây triệu chứng đau trướng bụng cấp tính - biểu hiện này rất nguy hiểm do tình trạng hoại tử ruột thường dẫn đến tử vong.
Cần dự phòng, kiểm soát tốt huyết áp
Các bác sĩ cho biết, phương pháp điều trị chính của lóc động mạch chủ type A cấp tính là phẫu thuật, đây là loại phẫu thuật rất phức tạp, kéo dài vì phải xử lý nhiều thương tổn nguy hiểm phối hợp. Hơn nữa, việc khâu nối phải thực hiện trên nền động mạch chủ có bệnh lý viêm mủn nát nên rất khó khăn. Thường thời gian để cầm máu các miệng nối khá lâu, chảy máu sau mổ là một trong những nguyên nhân gây biến loạn nhiều nhất của phẫu thuật. Tỷ lệ tử vong, các loại tai biến của phẫu thuật thuộc loại cao nhất trong phẫu thuật tim, thời gian nằm viện kéo dài và thời gian hồi phục lâu, chi phí điều trị rất lớn.
Chính vì vậy, bác sĩ khuyến cáo việc dự phòng và ngăn ngừa bệnh lý của động mạch chủ có ý nghĩa hết sức quan trọng. Trong đó, đặc biệt vấn đề phát hiện, kiểm soát và điều trị bệnh tăng huyết áp – nguy cơ tiềm ẩn của nhiều bệnh tim mạch nguy hiểm.
"Khi đã chẩn đoán lóc động mạch chủ type A cấp tính, người bệnh cần được chuyển ngay đến các bệnh viện có khả năng phẫu thuật, tránh phải trải qua nhiều tuyến trung gian, kéo dài thời gian làm nguy hiểm đến tính mạng"- PGS. Ước tư vấn.
Tuy nhiên vì bệnh quá nặng và phức tạp, nên mỗi trường hợp lóc động mạch chủ type A vẫn luôn được coi là một thách thức lớn. Thành công của ca bệnh này cũng là nguồn động viên lớn với tập thể thầy thuốc của bệnh viện nói riêng và ngành y tế Việt Nam nói chung trong thời kỳ hội nhập quốc tế hiện nay.
