Tại Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam lần thứ V, nhiệm kỳ 2025-2030 ngày 20/12, BS. Đỗ Doãn Bách – Viện Tim mạch Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai đã trình bày tham luận với chủ đề "Thầy thuốc trẻ xung kích vì sức khỏe cộng đồng". Qua đó chia sẻ nhiều góc nhìn thực tiễn, giàu chiều sâu từ chính những trải nghiệm nghề nghiệp và hoạt động tình nguyện tại cơ sở.
Nam bác sĩ nhắc lại chuyến công tác cuối tháng 11/2025 hỗ trợ người dân vùng rốn lũ khu vực Đắk Lắk – Phú Yên (cũ) sau thiên tai. Theo bác sĩ, điều day dứt nhất trong những ngày trực tiếp thăm khám không chỉ là sự thiếu thốn về trang thiết bị, thuốc men, mà là cảm giác "giá như đến sớm hơn, tư vấn sớm hơn". Bởi trên thực tế, có những trường hợp nếu được nhận diện nguy cơ kịp thời và nhập viện sớm, hoàn toàn có thể tránh được biến cố nghiêm trọng.
Nhưng cũng ở đó, anh cho biết đã học thêm một bài học khó hơn: Không phải "điều trị theo hướng dẫn mới nhất" lúc nào cũng là "điều trị phù hợp nhất", nếu không đặt trong hoàn cảnh cụ thể của người bệnh. Có những bệnh nhân không đủ khả năng chi trả cho phác đồ điều trị, có những người không cần thêm thuốc ngay lúc đó, mà cần một bác sĩ ngồi xuống, lắng nghe câu chuyện đời mình. Họ là những cựu chiến binh đã đi qua chiến tranh, đến những gia đình có con em mang di chứng chất độc da cam...
Những trải nghiệm ấy khiến anh tin rằng, nếu muốn bảo vệ sức khỏe cộng đồng một cách bền vững thì các chương trình tình nguyện của thầy thuốc trẻ phải đi theo cùng một hệ thống, với các khâu liên thông: sàng lọc đúng – theo dõi được – điều trị phù hợp hoàn cảnh – duy trì liên lạc để không ai bị bỏ lại phía sau.
BS. Đỗ Doãn Bách – Viện Tim mạch Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ về hoạt động tình nguyện y tế.
"Chính trong những cuộc gặp với người dân ở vùng rốn lũ ấy, tôi càng hiểu sâu về niềm tin của người dân với thầy thuốc, đặc biệt khi họ gặp bác sĩ tuyến đầu. "Thầy thuốc trẻ xung kích tình nguyện vì sức khỏe cộng đồng" sẽ là sứ mệnh của các bác sĩ trẻ, góp phần giúp thu hẹp khoảng cách về chuyên môn giữa các tuyến, trao đổi và thúc đẩy chuyển đổi số, xây dựng dữ liệu lớn để góp phần tạo ra hệ thống bệnh tật giúp đưa ra các khuyến cáo điều trị sát nhất với người dân Việt Nam", nam bác sĩ nhấn mạnh.
Từ tình nguyện chiến dịch đến hành động có hệ thống
Là một bác sĩ tim mạch, BS. Bách cho hay, bệnh tim mạch và đột quỵ hiện là gánh nặng bệnh tật hàng đầu, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát tốt hơn nếu được can thiệp sớm. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm thế giới ghi nhận khoảng 19,8 triệu ca tử vong do bệnh tim mạch, chiếm gần 32% tổng số ca tử vong, trong đó 85% do nhồi máu cơ tim và đột quỵ, chủ yếu tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình – nơi y tế cơ sở và công tác dự phòng còn nhiều hạn chế.
Thực tế đó đặt ra yêu cầu rõ ràng: Hoạt động xung kích, tình nguyện vì sức khỏe cộng đồng không thể dừng ở khám và cấp phát thuốc, mà cần tập trung vào các chuyên đề cụ thể, đặc biệt là phát hiện sớm, phân tầng nguy cơ, quản lý liên tục và can thiệp kịp thời, nhằm giảm thiểu biến cố tim mạch cho người dân.
Đánh giá cao nền tảng sẵn có của phong trào thầy thuốc trẻ, bác sĩ dẫn kết quả Hành trình "Thầy thuốc trẻ làm theo lời Bác, tình nguyện vì sức khỏe cộng đồng" năm 2024 với hơn 21.000 thầy thuốc trẻ tham gia, gần 2.700 hoạt động, tổng nguồn lực hơn 117 tỷ đồng, phục vụ trên 1,13 triệu lượt người dân. Tuy nhiên, theo bác sĩ, nhiệm kỳ tới cần một bước chuyển căn bản từ "chiến dịch" sang "có hệ thống".
Sau mỗi đợt tình nguyện, người dân cần hiểu rõ tình trạng bệnh và nguy cơ của mình; tuyến y tế cơ sở cần có thêm dữ liệu, công cụ và kênh kết nối chuyên môn để nâng cao năng lực sàng lọc, xử trí ban đầu; quá trình chăm sóc sức khỏe cần được liên thông, không đứt đoạn. Khi đó, hoạt động tình nguyện mới thực sự tạo ra giá trị lâu dài cho cộng đồng.
BS. Bách thăm khám sức khỏe cho bà con Đắk Lắk.
Ba trụ cột tạo "cú hích" hệ thống
Từ thực tiễn khám chữa bệnh, BS. Đỗ Doãn Bách đề xuất mô hình tình nguyện y tế tạo "cú hích" hệ thống, tập trung vào ba trụ cột: sàng lọc – phân tầng nguy cơ – xử trí ban đầu cho người dân; tăng cường kết nối, hội chẩn từ xa giữa các tuyến; và chuẩn hóa dữ liệu, sẵn sàng cho nền tảng hồ sơ sức khỏe điện tử quốc gia.
Đặc biệt, anh dành dung lượng lớn để nói về việc phát triển mô hình "Thầy thuốc đồng hành 2.0". Từ kinh nghiệm vận hành mạng lưới "Thầy thuốc đồng hành" trong đại dịch COVID-19 khi mỗi ngày tiếp nhận gần 6.000 cuộc gọi, hỗ trợ hơn 3.000 bệnh nhân và theo dõi gần 42.000 F0 điều trị tại nhà, BS. Bách cho rằng đây không nên chỉ là mô hình "thời chiến".
"Nếu được thiết kế phù hợp, mạng lưới này hoàn toàn có thể trở thành hạ tầng chuyên môn cộng đồng cho quản lý bệnh tim mạch và bệnh mạn tính, góp phần chuẩn hóa thực hành, thúc đẩy chuyển đổi số đồng bộ và đào tạo nhanh các công cụ mới", anh nói.
Các đại biểu tại Phiên khai mạc Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam lần thứ V, nhiệm kỳ 2025–2030.
Một trăn trở lớn khác được nam bác sĩ nêu ra là thiếu dữ liệu bệnh tim mạch quy mô lớn, chuẩn hóa của chính người Việt Nam. Trong khi các hướng dẫn điều trị quốc tế là nền tảng quan trọng, để trả lời câu hỏi "điều gì phù hợp nhất với người Việt Nam trong điều kiện thực hành Việt Nam", ngành y tế cần hạ tầng dữ liệu đủ lớn, đủ liên thông và đủ tin cậy. Đây sẽ là cơ sở để các hội chuyên ngành xây dựng khuyến cáo sát thực tiễn, nâng cao hiệu quả điều trị.
"Tình nguyện y tế là một trong những giá trị đẹp nhất của nghề thầy thuốc, nhưng để tình nguyện thực sự có ý nghĩa, cần hướng tới sự bền vững. Với lĩnh vực tim mạch, sự bền vững đó nằm ở quản lý nguy cơ, nâng cao chất lượng sống người bệnh, lấy chuyển đổi số làm đòn bẩy, lấy dữ liệu làm hạ tầng", BS. Bách nêu rõ.
Nam bác sĩ bày tỏ kỳ vọng hoạt động tình nguyện vì sức khỏe cộng đồng sẽ phát triển theo hướng chuẩn hóa – số hóa – liên tục – xây dựng dữ liệu bệnh tật quốc gia để người dân được phát hiện sớm, tư vấn sớm, theo dõi sớm ngày càng nhiều hơn.
