Nhận thức về trầm cảm sau sinh rất quan trọng để có thể phòng tránh và điều trị bệnh hiệu quả. Phát hiện bệnh sớm sẽ giúp người bệnh có cách vượt qua trầm cảm sau sinh tốt.
Theo các nghiên cứu trước đây, trầm cảm sau sinh bắt nguồn từ sự kết hợp của những thay đổi về hormone, khuynh hướng di truyền và các yếu tố môi trường, nhưng có tới 50% trường hợp vẫn chưa được chẩn đoán do sự kỳ thị xung quanh tình trạng này và sự miễn cưỡng tiết lộ các triệu chứng của bệnh nhân.
Nghiên cứu mới đã tìm thấy bằng chứng đầu tiên liên kết chứng trầm cảm sau sinh với những thay đổi trong não của họ trong thời kỳ mang thai. Một nghiên cứu với phụ nữ mang thai cho thấy thể tích hạch hạnh nhân tăng lên ở những người có triệu chứng trầm cảm và thể tích hồi hải mã tăng lên ở những người thấy việc sinh nở căng thẳng. Những phát hiện này có thể hỗ trợ chẩn đoán sớm và điều trị chứng trầm cảm sau sinh.
1. Những thay đổi nhỏ trong não khi mang thai có thể giúp giải thích trầm cảm sau sinh
Nghiên cứu được công bố ngày 5/3/2025 trên tạp chí Science Advances cho thấy những phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm sau sinh con có khối lượng tăng lên ở hai vùng não liên quan đến cảm xúc và căng thẳng: hạch hạnh nhân và hồi hải mã. Đây là nghiên cứu đầu tiên liên hệ trực tiếp những thay đổi cụ thể của não trong thời kỳ mang thai với chứng trầm cảm sau sinh - một tình trạng ảnh hưởng đến khoảng 1 trong 7 phụ nữ.
Những phụ nữ phát triển các triệu chứng trầm cảm sau sinh có sự gia tăng thể tích ở hồi hải mã (phần màu vàng).
Các nhà nghiên cứu đã theo dõi 88 phụ nữ mang thai lần đầu và không có tiền sử trầm cảm hoặc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác. Họ đã trải qua quá trình quét não trong ba tháng cuối thai kỳ và một lần nữa khoảng 1 tháng sau khi sinh. Họ được so sánh với một nhóm đối chứng gồm 30 phụ nữ không mang thai.
Kết quả quét cho thấy những phụ nữ có triệu chứng trầm cảm sau sinh ở mức độ trung bình hoặc nặng có hạch hạnh nhân lớn hơn, đây là vùng não quan trọng trong việc xử lý cảm xúc và căng thẳng. Những phụ nữ mô tả quá trình sinh nở của mình là căng thẳng hoặc khó khăn cũng có hồi hải mã lớn hơn, đây là vùng não giúp điều chỉnh cảm xúc.
Tác giả chính của nghiên cứu - Tiến sĩ Susana Carmona, nhà khoa học thần kinh phụ trách Phòng thí nghiệm Thần kinh mẹ tại Viện nghiên cứu sức khỏe Gregorio Marañón ở Madrid (Tây Ban Nha), cho biết: Những người có hạch hạnh nhân dễ thay đổi hơn có thể có nguy cơ mắc chứng trầm cảm sau sinh cao hơn. Cũng có thể ngược lại, bằng cách nào đó, những triệu chứng trầm cảm này lại làm tăng thể tích hạch hạnh nhân.
2. Trầm cảm sau sinh có liên quan tới trải nghiệm sinh nở tiêu cực
Tâm trạng chợt vui, chợt buồn, lo lắng... là cảm giác thường xảy ra đối với nhiều bà mẹ sau sinh và nó thường không kéo dài hay gây hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, có một số người rơi vào trầm cảm, nếu không được phát hiện can thiệp kịp thời có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng đối với chính bản thân bà mẹ và đứa trẻ.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 7 phụ nữ mới sinh con thì có một phụ nữ bị trầm cảm sau sinh.
Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã liên kết những trải nghiệm sinh nở căng thẳng, ngay cả khi quá trình sinh nở không có biến chứng về mặt y khoa, với những thay đổi đáng kể hơn trong não. Những phát hiện này chỉ ra hướng nghiên cứu sâu hơn nhằm tìm ra vùng não nào thay đổi nhiều nhất liên quan đến nhiều kết quả khác nhau sau khi sinh con, chẳng hạn như tâm trạng, lo lắng, trầm cảm.
Tiến sĩ Susana Carmona cho biết thêm, các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng "trải nghiệm sinh nở tiêu cực có liên quan đến việc gia tăng điểm trầm cảm". Những phụ nữ coi việc sinh con là căng thẳng cho thấy sự gia tăng thể tích ở hồi hải mã, một phần não kiểm soát nỗi sợ hãi, cảm xúc và trí nhớ.
Tiến sĩ Sheila Shanmugan - đồng tác giả nghiên cứu, Phó giáo sư Khoa Tâm thần học tại Đại học Pennsylvania (Hoa Kỳ) cho biết: Đây thực sự là bước đầu tiên trong nỗ lực tìm hiểu não bộ thay đổi như thế nào ở những người có quá trình mang thai bình thường, sau đó là những người bị trầm cảm sau sinh và cách chúng ta có thể làm gì về vấn đề này.
Xem thêm video được quan tâm:
Trầm cảm sau sinh, phòng bệnh hơn chữa bệnh.
