Đây là đề án được cấp ủy – chính quyền Bà Rịa – Vũng Tàu (trước đây) xây dựng từ đầu năm 2023, lấy ý kiến các bộ, ngành, hoàn thành dự thảo và trình Thủ tướng hồi tháng 4/2025. Sau khi sáp nhập 3 địa phương trở thành TPHCM hiện nay, đề án tiếp tục được cập nhật để phù hợp với tình hình thực tế.
Theo đơn vị tư vấn, đề án định hướng phát triển Cảng cửa ngõ trung chuyển quốc tế Cái Mép - Thị Vải kết hợp với khu thương mại tự do (FTZ) đồng thời liên kết với Cần Giờ thành cụm cảng trung chuyển quốc tế Cái Mép – Cần Giờ.
Hệ thống này sẽ kết nối với Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, tạo thành tổ hợp trung tâm logistics tầm cỡ thế giới vừa đảm nhận vai trò đầu mối trung chuyển hàng hóa, vừa trở thành động lực phát triển kinh tế biển của TPHCM và vùng Đông Nam Bộ.
Cảng Cái Mép hoạt động từ năm 2011 tới nay.
Đơn vị tư vấn còn nêu rõ, đề án sẽ phát huy tiềm năng, khai thác lợi thế cạnh tranh về hệ thống cảng biển quốc gia loại đặc biệt, với khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lớn. Khai thác lợi thế vị trí đối với tuyến hàng hải quốc tế Á – Âu, Á – Mỹ, đồng thời tận dụng vai trò, vị trí trung tâm của TPHCM trong vùng Đông Nam Bộ để phát triển mạnh kinh tế biển…
Đơn vị tư vấn cũng đề cập tới mô hình phát triển theo hướng bền vững, trở thành cảng xanh và bảo vệ môi trường. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải sẽ sử dụng công nghệ hiện đại trong vận hành, khai thác, như: Hệ thống cộng đồng cảng (Port Community System - PCS), cảng thông minh (Smart Port); hệ thống điều khiển thông minh, tự động hóa (Terminal Operating System - TOS)…
Về thời gian, đề án chia thành các giai đoạn: Giai đoạn đến năm 2030 sẽ triển khai cơ chế "cảng mở", tối ưu khai thác cầu bến, giảm chi phí logistics; thu hút hàng xuất khẩu đi biển xa, phát triển trung chuyển container; mời gọi các hãng tàu lớn đầu tư, mở rộng bến và phát triển mạng lưới trung chuyển đồng thời thí điểm khu thương mại tự do tại Trung tâm Logistics Cái Mép Hạ…
Cần Giờ sẽ có cơ hội phát triển mới. Trong ảnh: Lễ hội Nghinh ông trên biển Cần Giờ hôm 7/10. Ảnh: A.Hùng.
Giai đoạn từ 2030 đến 2050, TPHCM sẽ duy trì thu hút hàng xuất khẩu đi biển xa và trung chuyển quốc tế, đầu tư hoàn thiện hạ tầng cảng biển Cái Mép Hạ và Cái Mép Hạ hạ lưu hiện đại, thân thiện môi trường. Mục tiêu đến năm 2040 đạt 40–50% thiết bị dùng điện, đến 2050 đạt 100%. Mở rộng khu thương mại tự do gắn liền cảng biển để hình thành khu thương mại tự do – công nghiệp – dịch vụ – đô thị cảng biển, phát triển logistics, thu hút FDI, nâng tỷ lệ hàng trung chuyển quốc tế lên 20–25% và cao hơn trong tương lai …
Liên quan tới dự thảo đề án, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM Nguyễn Văn Thọ đã lưu ý đơn vị tư vấn rà soát, tiếp tục cập nhật dữ liệu mới sau hợp nhất 3 địa phương, đặc biệt cần làm rõ công năng, lượng hàng trung chuyển của Cảng Cần Giờ, Cảng Cái Mép - Thị Vải vào thời điểm hiện tại.
Ngoài ra, cần dự báo, đánh giá khả năng đáp ứng và công tác chuẩn bị các điều kiện khi Cảng nâng cấp lên tầm quốc gia, quốc tế. Bên cạnh đó, đơn vị tư vấn phải cung cấp thêm thông tin chi tiết, minh chứng rõ ràng và phân tích đề xuất cụ thể hơn nữa cho từng nhóm giải pháp trong dự thảo đề án.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM cũng giao Sở Xây dựng và đơn vị tư vấn sớm hoàn thiện dự thảo đề án, đảm bảo phù hợp với định hướng, chủ trương của Trung ương và Thành phố trong việc phát triển TPHCM trở thành trung tâm logistics, cảng biển và thương mại hàng hải hàng đầu khu vực.
